epub
 
падключыць
слоўнікі

Казкі іншых народаў

Старая і смерць

Вугорская казка

Ці быль гэта, альбо небыліца, а жыла на свеце адна старая. Яна была старэй за самую старую закінутую дарогу, старэй за садоўніка, які рассадзіў дрэвы па зямлі.

Але хоць і старасць прыйшла, а старая гэтая ніколі не думала аб тым, што можа аднойчы наступіць і яе чарга - што да яе пастукаецца смерць. Дзень і ноч не разгінала яна спіны, па гаспадарцы завіхалася, прыбірала, шыла, мыла. Такая яна была няўрымслівая, да работы гарачая і нястомная.

Але аднойчы смерць вывела на дзвярах крэйдай і бабульчына імя і пастукалася да старой, каб забраць яе з сабою. А старой не пад сілу было разлучацца з гаспадаркай, і стала яна смерць прасіць-маліць, каб яшчэ колькі-небудзь не чапала, а дала б ёй хоць трошкі, калі ўжо не з дзесятак гадоў, то хаця годзік, пажыць.

Смерць ніяк не згаджалася. А потым усё-такі расшчодрылася:

- Добра ўжо, дам табе тры гадзіны.

- Чаму ж так мала? - пачала прасіцца старая. - Ты мяне хоць цяпер не чапай, заўтра забяры з сабою.

- І не прасіся! - сказала смерць.

- А ўсё-такі!

- Ніяк нельга.

- Падумай лепш.

- Добра, - сказала смерць. - Калі так просішся, хай будзе па-твойму.

Старая ўзрадавалася, але выгляду не падала і кажа:

- Напішы на дзвярах, што да заўтра не прыйдзеш. Тады, як убачу тваю руку на дзвярах, спакайнейшая буду.

Надакучылі смерці дзівацтвы старой, ды і часу не хацелася дарма губляць. Выцягнула яна крэйду з кішэні ды на дзвярах ёю напісала: «Заўтра».

І пайшла па сваіх справах.

На другую раніцу, як толькі паднялося сонца, прыйшла смерць да старой, а тая на пярыне ляжыць, другою пярынай накрылася.

- Ну, пойдзем са мной, - сказала смерць.

- Ды што ты, галубка! - адказвае старая. - Паглядзі вось, што на дзвярах напісана.

Смерць заглянула, а там яе рукою крэйдай выведзена: «Заўтра».

- Добра, заўтра прыйду, - сказала смерць і патупала далей.

Слова сваё яна стрымала і на наступны дзень зноў прыйшла да старой. Тая ў гэты час яшчэ пацягвалася, на ложку лежачы. Але і цяпер, як і ўчора, смерць нічога не дамаглася. Старая зноў паказала ёй на дзверы, дзе рукою смерці было крэйдай выведзена: «Заўтра».

Так і пайшло кожны дзень, дзень за днём - тыдзень.

На сёмы дзень смерць сказала старой так:

- Добра, болей ты мяне не ашукаеш.

І сцерла слова з дзвярэй.

- Заўтра, - пагразілася старой смерць, - запомні добранька. Што б ні было, я прыйду і забяру цябе з сабой.

Пайшла смерць, а старая дрыжыць, як студзень, зразумела - хочаш ці не хочаш, а памерці давядзецца.

Сядзіць старая, а ўсё ж не журыцца. Думае і ніяк не прыдумае, дзе б ёй ад смерці схавацца.

«Не можа быць, - кажа старая сама сабе, - каб жывы чалавек - і не прыдумаў што-небудзь».

Надышла раніца, а старая нічога не прыдумала. У бутэльку гатова была нават залезці, вось да чаго ёй паміраць не хацелася.

Гадала старая, гадала, дзе б ёй схавацца лепей, і нарэшце прыдумала. Стаяла якраз у каморы бочка з маладым мёдам.

«Тут мяне смерць не знойдзе», - вырашыла старая.

Яна села ў бочку з мёдам, ды так, што толькі вочы, нос і рот наверсе былі. Пасядзела яна, зноў затурбавалася: «А раптам смерць мяне і тут знойдзе! Дай жа я лепей схаваюся. Залезу ў пярыну».

Так і зрабіла. Прытаілася, сядзіць, не дыхае. Раптам зноў занепакоілася: рухавая была старая! Думае: «А раптам і тут мяне смерць знойдзе?!»

Вырашыла старая цішэйшы куточак знайсці, каб схавацца.

Вылезла яна з пярыны. Толькі стала меркаваць, дзе б схавацца, а ў гэты час у пакой смерць зайшла. І бачыць: стаіць перад ёю пачвара страшная, уся ў пер'і, і пер'е гэтае дуба тырчыць і трасецца.

Спужалася смерць, так спужалася, што ад страху пабегла прэч з бабульчынага дома; хто яго ведае, можа быць, і да гэтага часу не прыходзіла па старую.

 



Пераклад: Віктар Гардзей