— Тпр-р-р!..
— Што там?
— Гужы ад’ехалі.
— Чаго ж яны?
— Хамуціна лопнула.
— Ну?!
— Яй -права. Як выязджалі, дык, ліха ёй, тады ўжо ледзьве ліпела... Тпр-р-р, не ўстоіш!.. На, патрымай лейцы, а я злезу папраўлю... Няхай яна згарыць нечага, гэткая работа; дзе коратка, там і рвецца... Жывот баліць...
— Дык чаго ж ты палез, калі табе жывот баліць, то ідзі сядзь — я папраўлю.
— От, я і сам папраўлю; жывот ужо, можна сказаць перабалеў, пакідае ўжо.
— То гэта ён табе ўвесь час балеў, а ты сядзеў ды маўчаў!..
— А што я, крычаць на ўвесь гэты лес павінен, ці што?
— Ты хоць бы мне сказаў!
— Ну, то што ты мне паможаш! Што ты — доктар?! Тут і доктар, каб прыйшлося, пакуль рады дасць, дык галаву скруціць.
— Чаму? . .
— А таму, што ў мяне гэты жывот вельмі ж сіберна сорваны.
— То ён у цябе сорваны?
— А ты думаў які?! Сорваны.
— Як жа ты яго сарваў?
— От дзіва ўгледзеў, што чалавек жывот сарваў. Ці гэта, я ж кажу, дзіва?! Як новыя падрубы ў сваю старую хату падкладаў, дык бервяно падняў — от табе і ўся музыка!
— Як жа ты робіш?
— Рабл-лю, уг-га! Калі з раз на тыдзень або два і пакачаюся жыватом, дык нічога ж, чалавек, не парадзіш. На тое ён і сорваны, каб з ім качацца. А раблю — ручніком перавяжу яго, перацісну, дык ён і нічога, маўчыць... Тпр-р-р!.. Мухі ж, здаецца, не сякуць, што ўстояць, падла, не можа; дай хамуціну перакруціць!.. Дык так і раблю. А калі, бывае, з’ем што-небудзь цяжкае, дык тады, праўда, калі схваціць ён мяне, гэты самы жывот, дык, здаецца, на свеце не жыў бы. Енчыш-енчыш, качаешся-качаешся, няма горшае пакуты, няхай яно нікому добраму. Каб тады, здаецца, хто сказаў: «От табе смерць», дык падзякаваў бы яму за гэта: так пакутаваць даводзіцца.
— Ты дурны, я табе скажу.
— Чаму?
— Яшчэ і чаму! Таму, што дактары цяпер табе гэты твой жывот так могуць вырабіць, што не пазнаеш — той гэта самы жывот, што мучыў цябе, ці другі; ніколі ён не забаліць тады табе, як бык будзеш здароў.
— Я гэта і без цябе ведаю, што ты мне гаворыш.
— Ну дык чаго ж ты?
— Чаго?
— У больніцу чаму, кажу, не кладзешся?
— Баюся.
— Чаго ты баішся?
— Страшна нейк, ліха на яго. А як не вытрымаю гэтае рапарацы?
— От д-дурны! То кажа, калі схваціць, дык усякаму за смерць падзякаваў бы, а гэта баіцца, калі яго правіць будуць.
— Мала што тады кажаш. Гэта толькі кажаш. Што ў свеце лепш за жыццё? Чым ты яго падменіш?
— Здаровы жывот — гэта ж жыццё!
— Я гэта і без цябе ведаю... Каму ты гаворыш!
— Ну дык чаго ж ты?
— Нічога, а толькі вось страшна. Ну, а што, калі яны мяне зарэжуць, рапарацу робячы. Тады што?
— Які цябе чорт зарэжа! Цяпер нікога яшчэ не зарэзалі, гэтакія жываты, як у цябе, правячы.
— Але я цябе пытаю, як зарэжуць, тады што?
— Ну, нічога, прыстаў, як смала. Калі зарэжуць, то будзеш зарэзаны... Але я табе кажу, што не зарэжуць, а жывот гэты твой зробяць, што будзе не жывот, а лялька.
— Але як зарэжуць; непрывычнае, браце, дзела, няхай яно згарыць!
— Хто цябе будзе рэзаць, дурны ты!
— Ну, добра, добра. Я ж нічога... Пацягні к сабе правую ляйчыну.
— Ну?!
— О так, о!.. Пуга ў цябе? А-а-ха-г-ха-а-а-г-г... Кхэ, кхэ!.. Кашаль нейкі сіберны, нялюдскі!.. Ужо з паўгода душыць, рады няма. Мусіць коклюш ці якое ліха.
— То чаму ты не лечышся?
— А ч-чорт яго, можа сам пройдзе.
— А б-братка ж ты мой, ды які ж ты дурны, ты ж сам у сябе губіш гэтымі сваімі хваробамі...
— Я не кажу, што я лішне разумны.
— Гы-гы-гы-гы...
— Чаго ты рагочаш?
— Гы-гы-гы-гы...
— ...Гужы дзёгцем у нос даюць — нядаўна я іх вымазаў... Но, пайшоў!
— Чаго ты гэтак пагнаў адразу, дай хоць агледзецца, ці гэта гэтак ляцяць на зламанне шыі? Да дня даедзем.
— Ды яно даедзем.
— І жывот некалі на ляльку вырабім... гы-гы-гы!..
— От табе смех, чорт цябе ведае чаго!
— Ды мне не смешна.
— То чаго ты рагочаш?
— А што, не можна парагатаць?! Ты думаеш, калі хто рагоча, дык гэта яму заўсёды смешна?!
— Но, малы. Эй, фюйць!..
— Не гані, вельмі ж драбіны трасе па гэтых карчах.
— А чорт яго ведае. Вельмі ж не люблю язды гэтакае, калі конь ледзьве ногі перасоўвае. Усё роўна, як галодны ваду п’е.
— А чаго ляцець, канечне, задраўшы хвост... Д-дай закурыць.
— На.
— Дажджы праходзяць. На аўсы, значыцца... ах... любата!
— Но!..
Ехалі па лясной вільготнай і цёмнай дарозе. Драбіны падляталі ўгору на ламаччы і карэннях і моцна пахла вясёлаю цвіллю лясных размахаў...
Выехалі з лесу, і ў палях плыў ясны змрок, уставалі цёмныя абрысы кустоў, веялі лагчыны дзікім размахам і застаўлялі думаць, што тут у куп’ях дрэмлюць птушкі. Маўчала трава ў веснавых слёзах...
* * *
Лягу я на зямныя дарогі — колькі па іх прапаўзло і прайшло істотаў. І колькі яны праняслі па гэтых дарогах суму і радасці!..
Абніму я зямныя дарогі.