epub
 
падключыць
слоўнікі

Макар Паслядовіч

Залатая каса

Нешта немагчымае, проста дзіўнае рабілася з дзядзькам Ціхонам...

Пайшлі мы досвіткам на цецерукоў. Яшчэ задоўга да такавання залезлі кожны ў свой яловы будан і нецярпліва пачалі чакаць прылёту баравых прыгажуноў. Пакутліва марудна цягнуліся хвіліны, пакуль не пачулася ў змроку шумнае лапатанне крылляў. Цяпер трэба было не варушыцца, дыхаць асцярожна і ціха, каб не спудзіць злітую з цемрай насцярожаную птушку. Няхай яна сабе прыслухоўваецца і прыглядаецца да ўсяго навакольнага хоць цэлую гадзіну!..

- А ўжо калі пачне добра балбатаць, увойдзе ў самы смак песні, тады, брат, можаш і на другі бок павярнуцца, - павучаў мяне дзядзька Ціхон. - Скончыць спяваць - зноў трымайся строга і ціха, нібы цябе і няма на гэтым свеце...

Я заўсёды стараўся дакладна выконваць парады дзядзькі Ціхона і рэдка калі вяртаўся дадому без паляўнічай здабычы. Ну, а сам мой настаўнік лічыўся адным з лепшых стральцоў у раёне і ніколі не рабіў промахаў. Колькі ён перавёў за свой век ваўкоў і лісаў! Здавалася, дзядзька Ціхон не толькі ведаў, дзе яны знаходзяцца, а і што ў гэтую хвіліну парабляюць. Часта я не паспяваў зняць з пляча ламанку, як ужо грымеў стрэл дзядзькі Ціхона і драпежны ястраб-цецеравятнік каменем падаў на зямлю.

Да ўчэпістых кіпцюроў альбо вострых іклаў дзядзька Ціхон адчуваў нават нейкую фізічную агіду. Твар яго аж перасмыкаўся, калі ён кідаў позірк на разяўленую пашчу шчупака.

- За гэта табе, Пятро, даруюцца ўсе твае грахі! - аднойчы задаволена сказаў ён, кіўнуўшы галавою на злоўленага мною здаравеннага вадзянога разбойніка. - Як даруюцца яны таму, хто заб'е гадзюку. І трэба ж было гэткай добрай і шчодрай прыродзе стварыць такую шалёную пачвару! Насадзіць у яе шырокую, як халява, пашчу мільёны зубоў! З іх жа век не вырвецца нішто жывое! А вочы чаго варты: зіркастыя, стальныя, бязлітасныя... Дзіва што шчупакі без жалю знішчаюць не толькі іншую рыбу, але і сваіх родных дзетак! Тфу!..

Дзядзька Ціхон адварочваўся ўбок і з гідлівасцю пляваўся. Чалавек прастадушны і шчыры, ён ніяк не мог пагадзіцца, што некаторыя вучоныя пачалі даводзіць, якую вялікую карысць даюць шчупакі нашым рыбагадоўчым гаспадаркам.

- Да апошняга часу мы лічылі шчупака за шкодніка, - спаткаўшыся аднойчы са мною, пачаў дзядзька Ціхон. - А цяпер атрымліваецца, што мы, як кажуць, перагіналі палку. Гэтыя драпежнікі сваёй прагавітасцю нібыта робяць нам вялікую паслугу! У першую чаргу яны ласуюцца толькі аслабелай і кволай жыўнасцю. Ну, але туды ёй і дарога, калі не паспее своечасова драпануць ад свайго спрадвечнага ворага! Усялякія там разявы ў сажалках і рэках не патрэбны. Яны толькі засмечваюць вадаёмы і марна з'ядаюць корм, патрэбны рухавым і здаровым асобам. Чытаў такое?

- Чытаў, дзядзька Ціхон. На Захадзе нават наўмысля пускаюць шчупакоў у сажалкі...

- Во, во, я пра гэта і кажу. Дай ты рады! Аказваецца, без шчупака не могуць дыхнуць і здаровыя карпы і карасі. Бачыце, няма ім страху, няма грознай зубастай смерці, значыць, няма ў небаракаў і апетыту. А вось калі іх добра паганяе шчупак, дык яны робяцца такія вясёлыя, што жаруць як не ў сябе. І тады ўжо, вядома, хутка растуць, хутка, нібы тыя вепрукі на добрай ферме, прыбываюць у вазе. Так што, брат, шчупакі цяпер ужо лічацца не шкоднымі, а карыснымі. Чымсьці накшталт трэнераў ці інструктараў фізкультуры...

Дзядзька Ціхон памаўчаў з хвіліну і потым загаварыў з нейкімі гарэзлівымі ноткамі ў голасе:

- Але што там тыя шчупакі, Пятро! Чаго добрага, хто-небудзь дадумаецца пускаць лісаў на птушыныя фермы і ваўкоў у аўчарні. Каб авечкі давалі больш лою, а кожная курыца несла па дзесяць яек штодня. Дай ты рады!..

Дзядзька Ціхон працаваў у саўгасе кавалём, але часта выконваў і самыя далікатныя слясарныя работы. У час Вялікай Айчыннай вайны ён лічыўся лепшым ружэйным майстрам партызанскай брыгады, дні і ночы рамантаваў самазарадкі і аўтаматы. Цяпер да яго звярталіся не толькі старыя сябры партызаны, але і іх дзеці, якія выраслі, вывучыліся на шафёраў, трактарыстаў, камбайнераў.

У вольную ад работы хвіліну дзядзька Ціхон чапляў на плячо сваю ламанку і паволі ішоў у лес. Праўда, у апошнія гады страляў ён рэдка, хоць дзічыны ў нашых ваколіцах было нямала. Малады заатэхнік Антон Лапецька са сваёй бескурковай дубальтоўкай цягаў дадому і цецерукоў, і качак, і зайцоў. Усё аж разлягалася ад стрэлаў там, дзе ён з'яўляўся. А на дзядзьку Ціхона, відаць, нішто не трапляла. Антон Лапецька нават пачынаў кпіць, калі саўгасны майстар вяртаўся з пустымі рукамі.

- Адстраляўся ўжо стары! - смяяўся ён у свае вузенькія модныя вусікі. - Ды хто з нас калі бачыў яго здабычу? Тых вепраў ды мядзведзяў... Адны байкі! Сядзеў бы лепш на печы і не рыпаўся. Паляванне - спорт для маладых і дужых. Дык не, ён яшчэ поўзае, пнецца давесці, што яго вока не схібіць. І ўсё павучае, папярэджвае цябе на кожным кроку, каб не крыўдзіў дзічыны. А навошта тады мне паляўнічы білет і стрэльба?

Трэба сказаць, што Лапецька часам праз меру займаўся сваёй стрэльбай. Адбыўшы службовыя гадзіны ў канторы ці на ферме, ён як апантаны імчаўся дадому. хапаў свой паляўнічы рыштунак, і неўзабаве на бліжэйшым балоце ці ў лесе грымела сапраўдная кананада. Пачуўшы яе, дзядзька Ціхон уздрыгваў і гаварыў сярдзіта:

- Зноў гэты каршачок узяўся за разбой!

Асабліва неўзлюбіў дзядзька Ціхон Лапецьку пасля таго, як убачыў, з якой бязлітаснай жорсткасцю дабіваў ён качак-падранкаў аб прыклад стрэльбы. Карыя вочы заатэхніка зрабіліся нейкімі жоўтымі, а вузкі гарбаты нос - кручкаватым, як у каршуна.

- Што ты робіш, гад! - не вытрымаў дзядзька Ціхон. - Калі табе шкада свайго патрона, дык на, бяры ў мяне!

Лапецька спярша разгубіўся ад такога выбуху гневу, нават разгублена ашчэрыў зубы. Потым твар яго паступова пачаў набракаць чырванню, вузенькія вусікі заторгаліся ў лютай злосці.

- Вы, таварыш Ражанскі, не забывайцеся, з кім размаўляеце! - вызверыўся ён на дзядзьку Ціхона. - Я вам не хлапчанё, не блазен і муштраваць сябе абы-каму не дазволю. Запомніце гэта раз і назаўсёды!

- Запомню, як жа, ваша імператарская вялікасць! - з панурай усмешкай адказаў дзядзька Ціхон. - Зараз стану перад вамі на калені і буду прасіць прабачэння за свае недалікатныя словы. Ах, я памыліўся, ваша светласць, ах, даруйце мне, цёмнаму чалавеку! Ад гэтага часу я нават не пікну супроць любой вашай подласці!

- Не скамарошнічайце, таварыш Ражанскі, - агрызнуўся Лапецька, папраўляючы на галаве зялёны капялюш, упрыгожаны рабым каршуновым пяром. - Вы не ў цырку. Вам проста зайздросна, што ў мяне поўная сетка, а ваша зусім пустая.

Сапраўды, у дзядзькі Ціхона нічога тады не было ў паляўнічай сетцы. Ён нават ніводнага разу ў той дзень не стрэліў і тлумачыў пасля нам, што качкі падымаліся то вельмі блізка, то вельмі далёка ад яго. Страляць зблізку - разбіць птушку нашчэнт, а зводдаль - толькі раніць. Мне было крышку дзіўна наглядаць, як гэты спрактыкаваны паляўнічы вельмі хутка лавіў на мушку быстралётную качку, але чамусьці не націскаў на спуск. Калі верная здабыча знікала на сваіх пругкіх крылах за кустамі, дзядзька Ціхон з нейкім гарэзна-задаволеным позіркам апускаў стрэльбу і ішоў далей.

- Што такое, дзядзька Ціхон, здарылася? - крыкнуў я, убачыўшы, як ён прапусціў двух здаровых крыжняў: - Чаму вы не стралялі?

- А я, брат Пятро, і сам яшчэ не ведаю добра, што здарылася, - няўпэўнена адказаў тады дзядзька Ціхон. - І цэль яшчэ добра бачу, і рукі не калоцяцца, а націснуць на спуск не магу. Палец стаў нейкі драўляны, нейкі неслухмяны... Усё роўна нібы яго раматусам зачыгуніла.

- Можа, вам варта звярнуцца да доктара?

- Э-э, брат, да гэтай справы нашы дактары, відаць, не маюць ніякіх адносін. Тут трэба самому ўсё высвятляць і даводзіць да ладу...

Мне нават стала шкада дзядзькі Ціхона. Яшчэ летась ён высачыў і знішчыў цэлы воўчы вывадак, а цяпер ходзіць з намі нейкі безуважны, пільна прыглядаецца да кожнай лазінкі, а то з-пад насунутага на вочы брыля сваёй шэрай кепкі сочыць за белым як снег воблачкам у ціхім сінім небе. Мне нават падумалася, ці не аслабелі ад пажылога ўжо ўзросту яго заўсёды неспакойныя вочы?

У поўдзень мы выбраліся з балота на невялічкі груд і прыпыніліся ў засені старой бярозы, каб адпачыць і падсілкавацца. Лапецька з незалежным выглядам разлёгся воддаль ад нас. Было відаць, што ён ужо ніколі больш не пойдзе ў нашай кампаніі на паляванне, а тым больш з гэтым нястрыманым на язык і калючым дзядзькам Ціхонам. Праз сутычку з дзядзькам Ціхонам Лапецька нядобрым вокам бліскаў і на мяне.

Старога паляўнічага аднак мала абыходзіла, што адбылося з паўгадзіны таму назад. Ён проста і адкрыта сказаў Лапецьку, што ён думае і як ацэньвае некаторыя яго ўчынкі. На новым месцы ён ужо быў заняты зусім іншым. Дастаючы з досыць выцвілага, але чыстага рукзака полудзень, дзядзька Ціхон мімаволі зірнуў на густую зялёную крону бярозы ды так і застыў з нейкім не то здзіўленым, не то вясёлым позіркам. Так цягнулася, можа, з хвіліну, а можа, больш. Потым я пачуў усхваляваны, гарачы шэпт старога каваля:

- Паглядзі, Пеця, угору! На бярозу паглядзі!

Сказаць праўду, спярша я нічога асаблівага не заўважыў. Тоўсты карабаты камель мала чым адрозніваўся ад камлёў іншых старых бяроз, якія сустракаюцца ўздоўж шасейных дарог і ў лясных нетрах. Тое ж белае сучча і густыя доўгія косы. Звычайны зялёны стажышча, узняты з зямлі. Добра пад ім адпачыць у спёку, затуліцца ў непагадзь. Хораша дыхаць густым, крышку церпкаватым настоем ружовага чабору, які, нібы шырачэзны дыван, укрывае ўвесь груд.

Але не гэта цяпер усхвалявала дзядзьку Ціхона. З цёмна-густых нетраў лісця вынырнула на святло залатая каса і загайдалася ад ціхага ветрыку доўгай лёгкай пасмай. На фоне цяжкога зялёнага лісця яна ўся дыхала і трапяталася, як вясёлая сонечная ўсмешка.

Ад яе ажывіўся і ўсміхнуўся дзядзька Ціхон.

- Скажы ты, якое дзіва! - прамовіў ён расчулена. - Такое, мне здаецца, не мог бы намаляваць самы найлепшы мастак! А можа, гэтая красуня вялікая модніца і вырашыла ўпрыгожыць сябе такімі спелымі колерамі? Кажуць, што некаторыя дзяўчаты наўмысля перафарбоўваюць свае цёмныя валасы на сівыя. Дык гэта, відаць, па маладосці альбо па дурасці. А тут толькі адна залатая каса... І да восені яшчэ вунь як далёка!

Лапецька таксама зірнуў на залатую касу бярозы і неяк грэбліва ўсміхнуўся. Палуднаваў ён паспешліва, час ад часу кідаючы задаволены позірк на сваю напоўненую паляўнічую сетку. Скончыўшы есці, ён закурыў папяроску і раптам прапанаваў мне:

- Пётр Данілавіч. Падкіньце, калі ласка, вунь тое паленца. Я хачу праверыць, як б'е мой правы ствол.

Дзядзька Ціхон паморшчыўся. Я ведаў, што ён не любіць, калі паляўнічыя ад няма чаго рабіць займаюцца ў лесе непатрабным грукатам.

- Толькі адыдзіцеся ад бярозы, - панура сказаў ён. - Каб не пасекла шротам лісця.

Першы стрэл Лапецькі быў трапны. У палена ўпаялася чатыры шраціны.

- Падкіньце яшчэ раз, Пётр Данілавіч.

Лапецька стрэліў з левага ствала. Цяпер у палене засела яшчэ сем шрацін.

- Бачылі, як трэба страляць, Пётр Данілавіч? А некаторым таварышам я не пашкадаваў бы свайго капелюша, каб толькі яны пераканаліся, што яны самыя звычайныя мазілы, калі не проста балбатуны.

Гэта быў выклік. Дзядзька Ціхон тым часам загортваў у газету рэшткі ежы, каб пакласці ў рукзак. Пачуўшы апошнія словы Лапецькі, ён паволі ўстаў і ўзяў у рукі тулку.

- Падкінь, Пеця, і мне расстралянае палена.

Я «свечкай» шыбануў палена, каб дзядзька Ціхон мог нарэшце пасароміць гэтага самаўпэўненага і нахабнага Лапецьку. Але здарылася тое, чаго я баяўся. У палене не прыбавілася ніводнай шраціны. Дзядзька Ціхон разгублена аглядаў яго з усіх бакоў і нідзе не мог знайсці нават самай нікчэмнай драпіны.

- Падкінь яшчэ. Паспрабую апошні раз. Нешта ў вачах нібы імгла нейкая...

Лепш бы я не падкідаў для дзядзькі Ціхона палена другі раз! Першы промах можна было вытлумачыць выпадковасцю. Другі промах - гэта ўжо сапраўдная мазня. І як заскакаў, як зарагатаў Лапецька! Ён сарваў са свае галавы капялюш і не прапаноўваў, а проста ўпрошваў ашаломленага няўдачай дзядзьку Ціхона трапіць у гэтую каштоўную мішэнь, упрыгожаную каршуновым пяром. Дзядзька Ціхон доўга аднекваўся, гаварыў, што сваімі адзеравянелымі пальцамі ён можа націснуць адразу на два спускі. Лапецька аж вар'яцеў ад такой непадатлівасці.

- Націскайце хоць на дзесяць! - крычаў ён. - Калі ласка!..

- Ну што ж. Калі ты так хочаш. Толькі, брат, не гневайся за лшінюю шраціну.

Ні я, ні Лапецька не заўважылі ў тую хвіліну апошняга папярэджання дзядзькі Ціхона. Ён нібы нехаця загнаў у ствалы новыя патроны, як новую ганьбу на сваю галаву. Як жа ўзрадуецца цяпер Лапецька, як пачне выскаляцца са старога каваля!

- Можа, я падкіну вам яго капялюш? - з няпэўнай надзеяй прапанаваў я.

- Не, - цвёрда адказаў дзядзька Ціхон. - Кожны няхай сам кідае сваё.

Як я і чакаў, Лапецька падкінуў капялюш не проста ўгору, а нечакана пшурнуў з усяе сілы ўбок. Не паспела каршуновае пяро прамчацца і паловы шляху, калі адзін за адным грымнулі два стрэлы, пасля якіх Лапецьку ўжо не было чаго падымаць з зямлі.

- Ты, брат, прабач, што так здарылася, - чужым голасам прамовіў дзядзька Ціхон. - Чалавека часам прымушаюць рабіць не тое, што яму хочацца...

Лапецька няпэўна махнуў рукою і неяк вельмі хутка падаўся ў бліжэйшыя кусты.

Дзядзька Ціхон вярнуўся да рукзака і сеў на ружовы дыван з чабору. Рукі старога паляўнічага калаціліся. Чыста паголены твар быў увесь перакрыўлены ад злосці.

- Дай мне, Пятро Данілавіч, папяроску, - пазіраючы на мяне нейкімі невідушчымі вачыма, папрасіў ён.

- Калі ласка, Ціхон Раманавіч! Здорава вы правучылі гэтага хама. Вашай трапнасці пазайздросціў бы і Вільгельм Тэль!

- Маўчы, Пятро! - няўмела зацягнуўшыся дымам і моцна заперхаўшы ад яго, буркнуў дзядзька Ціхон. - Вельмі нядобра ўсё атрымалася. Ніколі нікому не кажы, як мяне, старога дурня, справакавалі страляць у гэты паганы капялюш!

- Ну і што? - запярэчыў я. - Затое другога ён ужо вам не падкіне!

- Не падкіне мне, дык падкіне каму-небудзь іншаму. Каб толькі сапсаваць чалавеку настрой, павыскаляцца з яго. Зайздроснікі і хапугі жывучыя, як змеі. Я некалі чытаў у газетах, што нейкі злодзей з паляўнічым білетам у кішэні забіў на Выганаўскім возеры нешта з паўтысячы качак за восень. Наш Лапецька таксама далёка ад гэтага разбойніка не адышоў. Дай яму волю, дык ён павыдушвае тут усё жывое. І рука не здрыганецца!..

Я зірнуў на бярозу. Сонца, павярнуўшы на захад, ужо не асвятляла той бок, дзе звешвалася залатая каса. Але ўсё роўна, нават у цяні, яна ўся трапяталася і дыхала сваім чыстым і спакойным колерам.

Каб неяк развеяць сумныя думкі дзядзькі Ціхона, я запытаўся:

- Цікава, чаму гэта з усіх галін толькі адна пажоўкла раней часу?

- Хто яго, брат, ведае, чаму. Я ўжо табе неяк расказваў, што гітлераўцы абстрэльвалі нас і з гармат, і з мінамётаў, і бомбы звальвалі на нас. Дык адзін асколак разануў па гэтай галіне. Праўда, рана загаілася, але вось ужо шмат год усё лісце галіны жоўкне яшчэ з лета. Можа, да яго не даходзіць, колькі трэба, сокаў? Нішто на свеце, як пішацца ў вучоных кнігах, не бывае без прычыны. І той, хто гэтыя прычыны ведае, мусіць, самы моцны і шчаслівы чалавек...

Мінула, здаецца, больш як паўгода пасля гэтага выпадку пад старою бярозай. Калі пачалося веснавое паляванне на цецерукоў, дзядзька Ціхон паставіў на старым такавішчы два буданы з яловых лапак і загадзя папярэдзіў мяне, каб я ў любую хвіліну быў напагатове, калі ён на досвітку пастукае ў маё акно...

І вось я сяджу ў сваім будане і чакаю першай веснавой песні чырванабровага прыгажуна. Ён ужо недзе тут, можа, за якіх дваццаць ці трыццаць крокаў. Я выразна чуў, як шумна гэпнуўся ён з чорнай вышыні. Але нічога не відаць, нічога не разабраць у змроку. Толькі ледзь прыкметна пасвятлела неба і памутнелі зоркі. Вузенькая ружовая палоска на ўсходзе паволі, але няўхільна падымалася ўгору. Недзе шумліва закігікала кнігаўка. І зноў настала цішыня, халаднаватая і глухая. У будане вастрэй запахла смалою-жывіцай, збуцвелай старою травой.

- Шы-ыўш-ш... шы-ыўш-ш...

У грудзях моцна закалацілася сэрца. Ага, нарэшце абазваўся, падаў першы голас! Цяпер недзе насцярожана выцягнуў шыю і прыслухоўваецца, ці няма тут каго непатрэбнага ў такую важную і вялікую хвіліну.

- Шы-ыўш-ш... Шы-ыўш-ш...

Гэта ўжо аднекуль здалёку.

Як жа ўстрапянуўся, як заскакаў у гневе мой пявун! Як грозна зашыкаў ён у адказ! Толькі адважся, паспрабуй падысці бліжэй, дык будзеш ведаць, з кім маеш справу. Чуеш, што я табе кажу?

- Шыў-ушы-і!.. Шыў-ушы-і!..

Шаргатлівы ўпачатку голас пераходзіў пад канец у гулкі і разложысты посвіст. Крылы лопалі на ўсю сілу. Так цягнулася, можа, пяць, а можа, і дзесяць хвілін, пакуль дальні супернік нарэшце не супакоіўся і не адчапіўся.

- Шыў-ушы-і!.. Шыў-ушы-і! Вабл... вабл...

Нешта запяршыла ў горле майго чырванабровага крылатага суседа. Можа, ён крышку прастыў за доўгую золкую ноч? Ужо ўсё навакол аж стагнала ад спеваў, а ён усё яшчэ настройваў свой голас: то нездаволена шыкаў, то пачынаў балбатаць нешта невыразнае і няпэўнае, нібы ў яго далікатным горле засеў нейкі вязкі камяк. Нарэшце ён выштурхнуў яго і тады, узрадаваны, што дыхаецца лёгка і вольна, пачаў з уздымам славіць прыход веснавога дня.

Ужо віднелася. Чарната ночы адыходзіла на захад. На фоне шырокай і светлай паласы ўсходу я заўважыў невыразныя яшчэ абрысы будана дзядзькі Ціхона. Ён, відаць, як і я, нецярпліва чакае, пакуль пасвятлее яшчэ больш...

Зноў тужліва закігікала на бліжнім балоце кнігаўка і высока ў небе дробненька замаркатаў бакас. Ім весела абазваўся сваім пругкім посвістам краншнэп. І раптам пасля гэтага ўсё сціхла, заглухла, нібы на зямлі не засталося нічога жывога.

Калісьці дзядзька Ціхон растлумачыў мне, што такі перапынак, такое агульнае маўчанне бывае ў птушак вясною штораніцы. І якраз незадоўга перад усходам сонца.

Стараючыся не зварухнуцца, я пазіраў праз калматыя шчыліны будана туды, дзе хвіліны дзве таму назад заўважыў цецерука. Ён па-ранейшаму стаяў незварушна, высока падняўшы галаву, насцярожаны, маўклівы. І зусім блізка!

Нарэшце ён залопаў крыламі і зашыкаў, падскокваючы на месцы. Яшчэ праз момант галава яго прыгнулася, хвост разгарнуўся шырокім веерам. Звонка клекатнула ў яго горле...

Праклінаючы сябе за нястрымную паляўнічую страсць, якая часта глушыць у табе ўсё разумнае і чалавечае, я ў нейкай ліхаманцы прасунуў рулю між яловых лапак і націснуў на спуск...

Цяпер я мог варушыцца. Той, каго я доўгі час сцярогся, ляжаў нерухома чорнай купінай. І я варушыўся, прыглядаўся да ўсяго, што робіцца на такавішчы. Стараўся заглушыць нейкае нядобрае, нават брыдкае пачуццё да самога сябе. Я чамусьці нецярпліва пачаў чакаць, калі ж грымне са сваёй ламанкі дзядзька Ціхон.

Ужо ўзышло сонца, і мне ўсё відаць было вельмі добра. На вялікай паляне, акаймаванай маладым бярэзнікам, такавала каля дзесятка цецерукоў. Каля другога будана адбывалася сапраўдная вайна. Біліся два цецерукі. Яны, як каршуны, люта каціліся адзін на аднаго, у паветры белымі маланкамі мільгалі разгорнутыя вееры хвастоў, мне здалося, што нават лятала пер'е. Потым адзін цецярук прыгнуў галаву і рынуўся ад другога наўцёкі проста ў будан дзядзькі Ціхона... Пераможца ўзняўся ў паветра, каб зараз жа сесці на самым версе дзядзькавага збудавання. І толькі ён сабраўся ўрачыста заспяваць, як пераможаны выскачыў з другога боку будана і памчаўся ад яго як мага далей.

- Шыў-ішы-і!.. Вабл...

Няўжо дзядзька Ціхон не бачыў, не чуў, што рабілася каля яго будана, што робіцца зараз над яго галавой? Гэта ж можна ціхенька працягнуць угору руку і схапіць разбойніка жывога за ногі! Чаго дзядзька Ціхон марудзіць? Ці не здарылася што з ім? Бо як ён, здаровы, мог спакойна вытрымаць гэтае бушаванне неўгамаванайдзічыны!..

Сонца значна паднялося над небасхілам. Такаванне канчалася. Цецерукі адзін за адным разляталіся з паляны. Адчуўшы позні час, шыбануў у лес і цецярук дзядзькі Ціхона. І тады з будана паказаўся гаспадар.

- Гэй, Пятро! - гукнуў ён мне нейкім ласкавым і шчырым голасам. - Ці не час нам падавацца на сваю базу? Пайшлі!

- А я ўжо думаў, што вы заснулі. Нават горш, можа, захварэлі. Чаму вы не стралялі?

Дзядзька Ціхон хораша ўсміхнуўся сам сабе. Адказаў, чапляючы на плячо стрэльбу.

- Настраляўся я, брат, за свой век. А тут ніяк не мог узняць стрэльбы. Бачыў? Яны ж дурэлі і ганяліся адзін за адным, як дзеці!..

 

1964 г.


1964

Тэкст падаецца паводле выдання: невядомае
Крыніца: невядомая