Вясна ўвабралася ў сілу. Хоць і ранняя, ды дружная, з буйнай квеценню, з цёплымі начамі.
Над лясамі вісіць сіняя смуга, зямля дыхае свежай вільгаццю. І здаецца — не жаваранкі пяюць у густым марыве раніцы, а звіняць тонкія струны душы.
Іду праз густую азіміну, радуючыся, што прыехаў сюды, у яшчэ нязведаны мною куточак роднай зямлі, і думаю — адкрые ён мне свае таямніцы ці застанецца такім жа невядомым, як і дагэтуль?..
За лесам, што віднеецца здалёку, жыве Ліда Жураўская, гераіня яшчэ ненапісанага мною нарыса. Што я пра яе ведаю? Маладая, працавітая, з вельмі шырокай славай, проста загадкавай. Надзвычайнай душы чалавек, але душу тую нехта хоча загубіць...
А якія яны, Журавы, наогул?
Чым больш думаю пра гэтую невялічкую вёсачку, тым яскравей узнікае даўняя карціна: хата ля самай ракі, луг, заліты сонцам, поўны красак. З-за высокай травы бачны насцярожаныя галовы журавоў. Я не вяслую. Лодка сама плыве па цячэнні, а здаецца, што гэта журавы плывуць па лузе. Ціха, плаўна, гатовыя ў любую хвіліну ўзняцца ў неба...
То было даўно, у дзяцінстве.
Дарога павярнула ў лес. Ён цёмны і густы, у самай лагчыне. Рудыя лапкі ялін спляліся ў суцэльныя шаты, зелянеюць толькі верхавіны.
Міжволі прыбавіў хады і неўзабаве выйшаў з гэтага непрывабнага лесу. Уздоўж узлесся, на тарфяністым лузе, збітым капытамі жывёлы, ходзяць цяляты. Яны тыцкаюцца пысамі ў маладыя зялёныя чубкі травы і спрытна згрызаюць іх пад корань.
І раптам данесліся ціхія словы песні:
Не ўсцілаюць болей
хмары сінявы,
па-над родным полем
ляцяць журавы.
Хто гэта спявае? Нідзе — ні душы. А песня мацнее, набірае сілу. Узышоў на мост і... спыніўся ў нерашучасці.
Дзяўчына стаіць проста ў вадзе, у гумавых ботах, побач з пярэстым цялём. Палівае яго вадою, скрабе і спявае. Для яе нібыта нішто не існавала. У белай хусцінцы, завязанай ражкамі ззаду, з-пад якой выбіліся светлыя пасмы валасоў, загарэлая, кірпатая. Дзяўчына як дзяўчына. А я не магу крануцца з месца. І няёмка неяк, што бачу яе падаткнуты падол сукенкі, круглыя белыя калені і поўныя, як налітыя, рукі.
Ні з таго ні з сяго вітаюся:
— Дзень добры вам!
Дзяўчына не збянтэжылася, не спалохалася. Перш узняла галаву, адкінула з вачэй валасы.
— Але ж, добры!
Потым ужо апусціла падол. Мяне ўразілі яе вочы. Вялікія, блакітныя, яны зірнулі, здавалася, у маю душу.
— Ці далёка да Журавоў?
Яна ўсміхнулася, і на тугіх маладых шчоках з’явіліся дзве прывабныя ямінкі.
— Журавы ж — во! — паказала на хаціну пад ліпаю, якую я спачатку не заўважыў. Ад хаты на ўзгорак шнурочкам цягнулася ў садах вёска.
— Дык вы з Журавоў? — ажывіўся я нарэшце, сыходзячы з моста.
— Ага.
— А не падкажаце, у каго б мне спыніцца на некалькі дзён? Я — рыбак... Кажуць, у вашай Балачанцы нават самы ёсць.— А сам думаю: «Вось табе і Журавы! ІН людскай рэчкі, ні лугу, ні лесу. Вёска ля балота...»
Дзяўчына параіла зайсці ў хату пад ліпаю.
Хата ў канцы вёскі была новая, пад свежым дахам, кранутым сонечнай пазалотай. За хатай віднеўся хляўчук, а побач з ім — павець. Я піхнуў рыпучыя вароты і ўзышоў на двор, зарослы густым падарожнікам. Смела адчыніў дзверы і спыніўся на парозе ўражаны: ля печы завіхалася гаспадыня, як дзве кроплі падобная на маю першую знаёмую з Журавоў. Такі ж кірпаты нос, такая ж ясная ўсмешка блакітных вачэй. Толькі на выгляд крыху старэйшая.
— Праходзьце, не ў сваты ж! — весела прамовіла гаспадыня і, змахнуўшы фартухом зэдлік, паставіла яго да акна. Я сеў, адразу растлумачыў, што прывяло мяне сюды, хто параіў кватэру.
— Во, гарэза! Што ж, пабудзьце. Нас двое, пакояў — тры...
Па гэтым «во» і па добразычлівай усмешцы здагадаўся, што жанчына — маці маёй знаёмай.
— Прабачце, як завуць вашу дачку?
Пульхны ружовы блін лёг на свежы абрус, засланы на ўслоне ля печы.
— Што ж вы ў яе самой не спыталіся?
— Ды так...
Чорт пацягнуў за язык! Аж няёмка. Сапраўды, чаму не спытаў у дачкі?
— Ваш пакой будзе ву-унь той, вокнамі ў сад...
— Дзякую. Заплачу, колькі скажаце.
— А дзе ж ты дзенешся!
Занёс чамадан у адведзены пакой і пачаў збірацца ў рыбу, складаць свае вуды. Рыбак з мяне быў, як з лазы супоня, але ж гэтага патрабавала канспірацыя.
Рэчка за сялом была запруджана гусямі і качкамі. Крыху менш за тых птушак было на лузе і пастухоў — хлопчыкаў і дзяўчынак.
Яны адразу акружылі мяне і наперабой пачалі раіць, дзе што бярэцца.
— А ву-унь на тым павароце, за кустамі, плоткі,— слухаў я параду чорнагаловага хлапчука.
— Чый жа ты будзеш? — спытаў абыякава.
— Жураўскі! — і пабег, падскакваючы.
«Ці не маёй гераіні, Ліды Жураўскай, брат?» — падумаў я, аддаючыся прыемнай ляноце, што раптам ахапіла ўсяго. Сонца грэла, як летам. Я нават скінуў кашулю і лёг у цяньку пад алешыну. Ні мух цяпер, ні камароў — любата! Белыя паплаўкі нібы застылі на вадзе, ні скрануцца. Зрэдку падплывае да іх якая-небудзь мальга і, убачыўшы, што гэта не матылі, гарэзліва пырсне хвастом і знікне.
Мусіць, я задрамаў, бо раптам непадалёку пачуўся дружны смех і гоман хлапчукоў.
Раней я іх тут не бачыў. Сеў і зірнуў на вуды. Адной не было. Агледзеўшыся, бачу — яе трымае чарнявая дзяўчына ў сінім жакеце, з блакітнай касынкай на галаве. Глядзіць на мяне з-за куста і ўсміхаецца. Вочы сінія, глыбокія. Вусны ружовыя, аж свецяцца. Бровы нібы нафарбаваныя.
— Добрай раніцы! — мяккі лагодны голас зусім абудзіў мяне ад сну. «Ды гэта ж Ліда!» — нібы падказаў мне хтосьці. І твар яе здаўся мне знаёмым. Дзе я мог сустракацца з гэтай дзяўчынай?
— Дзень добры... Цэлую ноч не спаў, ехаў,— апраўдваюся, нібы вінаваты, а сам вачэй не магу адвесці ад прыгожага твару, стройнай постаці.
Дзяўчына падышла і кінула на траву пяток ладных плотак, паклала вуду і села побач на купіну.
— Прабачце, што без дазволу ўзяла вашы рыбацкія снасці!
— Але ж вам і пашанцавала! — пазайздросціў я, паказваючы на рыбу. Потым зноў зірнуў на дзяўчыну. А ў яе твар быў строгі, вочы аж пацямнелі. Яна глянула на мяне калюча, мне падалося, нават з нянавісцю. Але на адно імгненне. І вось ужо зноў спакойна глядзіць, нібы ўсміхаецца. Аж страшна. Я адвёў позірк, але супакоіцца не змог.
— Вы не з газеты, выпадкова?
І пытанне знянацку, я ледзь не адказаў «ага».
— Адкуль вы ўзялі?
— Падумалася. Пішуць тут розныя... Між іншым, мяне завуць Ліда. Жураўская.
— Кастусь...— Я ледзь перавёў дух: «Знайшоў! Яна! Угадаў!»
Яна падхапілася і пайшла да ракі. Нахілілася, дастала з вады кавалак чорнай зямлі.
— Зараз дабуду нажыўку! — разламала глышку і дастала маленькага чырвонага чарвячка.— Вось на гэта плоткі і клююць.— Падышла, пачапіла чарвяка на кручок, закінула вуду.
«Напішу! Распішу! Намалюю!» — спявала душа.
Плотка злавілася адразу. Ліда нават не зняла яе з кручка. Шпурнула разам в вудай на зямлю і пайшла. І ні слова на маё захапленне. Не бяда. Амаль услед за ёю і я крочыў так бадзёра, быццам сам злавіў тых плотак, што нёс на дубчыку з лазіны.
Мая першая знаёмая сустрэла мяне на дварэ.
— Во — колькі! — усклікнула яна і ўжо ціха запытала: — Як вас мама сустрэла?
— Сказала, каб перш за ўсё пазнаёміўся з вамі. Мяне завуць Кастусь...
— Ліда. Жураўская...
Я ледзь не перапытаў ад здзіўлення. Здзекуюцца яны з мяне, ці што? Дзяўчына заўважыла маю збянтэжанасць і растлумачыла:
— У нашай вёсцы тры Ліды, і ўсе Жураўскія! — Хітра бліснула вачамі, дадала:— Тая, што з вамі ля ракі была, Змітракова Лідка. Усё нейкага карэспандэнта чакае...— І ўжо, як прысуд: — Баламутка!.. Давайце рыбу пачышчу.
Яна чысціла рыбу з такім спрытам, быццам усё жыццё толькі тым і займалася. А я, вядома, думаў пра тую Ліду, дзеля якой сюды прыгнала мяне нялёгкая. Я ведаў толькі, што ў «маёй» Ліды добрая душа, якую губяць чэрствыя людзі. Гэтага было вельмі мала, каб адразу распазнаць яе, маю Ліду. Задача, як я зразумеў, значна ўскладнялася. А сябе выкрываць не хацелася...
Надышоў вечар, і мяне пацягнула на вуліцу. Шарая гадзіна, калі ўжо і не відна, але яшчэ і не цёмна, а электраліхтары на вуліцы ўжо гараць. З нізін дыхала прыемным халадком — усё ж вясна! Паветра, як духмяны чай. Бэз пад вокнамі нібы ў пене. Аж кружыцца галава. Недзе ў канцы вёскі галасіста заліўся гармонік і раптам сціх. А басавіты голас на ўсю вёску:
Ма-ру-ся-я!
Пакахай ты лепш мяне-е!
З-за прыцемненых акон хат дзе-нідзе прарываліся блакітныя сполахі тэлеэкранаў. Нідзе нікога. «Вось і знайдзі ты сабе занятак, чужы чалавек! Сядзеў бы дома і не рыпаўся...»
Толькі так падумаў, як пачуў з-за веснічак, супраць якіх прыпыніўся:
— Добры вечар, Кастусь!
Гляджу на двор і нікога не бачу, але адчуваю, што гэта яна, Ліда! І радасна, і крыху страшна.
— Між іншым, я вас чакала...
— Ліда! — перапытваю я нібы не сваім голасам.
Дзяўчына выйшла за вароты. Уся ў цёмным, цяпер яна здавалася высокай. Мы паволі крануліся па вуліцы, і я ўвесь час імкнуўся трымацца далей ад яе. Яна гэта заўважыла, усміхнулася.
— Баіцёся жонкі? Яна далёка...
Мы праходзілі паўз слуп, на якім вісела лямпачка. Пры гэтым святле Ліда здавалася яшчэ прыгажэйшай. Твар яе пабляднеў, а вусны былі ружова-чырвоныя. Яна зірнула на наручны гадзіннік і спынілася.
— Між іншым, у мяне тут спатканне з адным чалавекам, але вы не ўцякайце. Вы павінны быць з намі.
У яе голасе чуліся хутчэй ноткі загаду, чым просьбы. І я, даволі стрэляны верабей, здзіўляўся і не разумеў, куды знікла мая смеласць і рашучасць. Стаяў, як тое цяля на прывязі, нават не мэкнуў. Толькі ўсміхнуўся.
Але, відаць, і ўсмешка мая была недарэчнай.
Чалавек, якога чакала Ліда, прыйшоў хутка. Гэта быў даволі высокі, дужы хлопец у цёмным касцюме, белай кашулі. Доўгія светлыя валасы двума зачосамі клаліся на вушы. Твар загарэлы, крыху грубаваты.
— Вечар добры! — і голас яго мне здаўся грубым. Мы прывіталіся, пазнаёміліся.
— Ну, вось і добра! — не ведаю чаму ўзрадавалася Ліда.— Пагаварыце тут крыху, пакуль я вярнуся.
І яна шпарка пайшла па вуліцы ў канец вёскі.
А я стаяў з нейкім Пятром і не ведаў, што рабіць, што гаварыць, як трымаць сябе.
— Давай закурым! — раптам прапанаваў мой новы знаёмы.
— Каб жа я курыў!
Гэта было першы раз у маім жыцці, калі пашкадаваў, што не куру.
Пятро высмаліў аж дзве цыгарэты, адну за адной. І ўсё гаварыў. А я слухаў. Ён загадчык фермы і кладаўшчык. Усё там у ягоных руках. І ён стараецца, каб раслі надоі, каб людзі добра зараблялі. Але людзі ёсць розныя. Адны разумеюць яго старанне, другія толькі перашкаджаюць, ставяць палкі ў колы. «У нас жа не ўсяго ўволю,— казаў ён.— Цяжка з кармамі, а выпас яшчэ зусім слабы. Даіць кароў таксама не проста. Гэта справа цяжкая, а ўсялякія «елачкі» — мура. Той, хто не лянуецца, то можа стаць вялікім чалавекам, вядомым на ўвесь раён».
— А з Лідкай мы ўжо нюхаемся два гады! — раптам паведаміў Пятро. І слова ж падабраў! І ўсмешка загадкавая. Разумей, што хочаш.
— Ну і як? — падагрэў я хлопца.— Знюхаліся?
— Лады-ы! А брыкалася доўга... Ад мяне не выкруцішся, галубка, хватка моцная! — Ён зарагатаў неяк дзікавата і непрыемна.
Прачакалі мы Ліду з гадзіну, але яна так і не прыйшла. І тут мяне кальнула: «Наўмысна пакінула! А для чаго, з якой мэтай?»
— У вас, кажуць, аж тры Жураўскія Ліды,— пачаў я здалёк.
Пятро нібы спахапіўся:
— Трэцяя малая яшчэ... А вы, уласна хто будзеце?
— Ды так... Шукальнік прыгод у адпачынку. У вас тут ціха. І рака яшчэ не перакапана на канаву. А я хоць і заядлы рыбак, але люблю малыя рэкі...
— Лады-ы! — зноў дастаў цыгарэту Пятро.— Цяпер і праўда рыба шукае, дзе мялей. Дык гэта... Пайду да сваёй, а то яшчэ хто перахопіць. Нашы хлопцы добра чуюць, дзе пахне смажаным! Ого! Ліда ў гераіні выбіваецца...
І не пайшоў — пабег, падахвочаны сваім клопатам, страхам.
— ...Ой, ды не ка-ха-ай яго, Ма-ру-ся-а! — зноў пачуўся ў канцы вёскі знаёмы басавіты голас. І мне стала сумна. Я ішоў назад і ніяк не мог ахапіць, асэнсаваць усяго, што адбылося за дзень. Загадкавая Ліда, якая выбіваецца ў гераіні, ужо цалкам авалодала маімі думкамі. Ясныя і такія прыгожыя вочы запамінаюцца адразу. Забыць іх цяжка, як і знайсці. І вось чаму так пакутліва думаецца: дзе, калі я ўжо сустракаў дзяўчыну з такімі вачамі? А можа, толькі марыў сустрэць, і той, некалі ў думках народжаны вобраз у нейкіх дэталях супаў з жывым увасабленнем? Усё можа быць...
Ля крайняй хаты пад ліпаю, на лаўцы, сядзела дачка маёй гаспадыні. «Якія яны розныя! — паволі набліжаючыся, падумаў я.— Гэта — простая, ёмкая, моцная, так і карціць з ёю пажартаваць. А тая — нейкая сама святасць.. З той хочацца марыць...»
— Во — ужо і нагуляліся! — пачулася задаволенае.— А на мяне дык нейкая сумата напала. На вечарынку неахвота, а ў клуб далёка. Ён у нас ведаеце дзе? У Загацці, аж тры кіламетры. Сядзьце, пагаворым...
— Для маладых ног тры вярсты не дарога! — весела адказаў я і сеў.
— Ага! — адразу згадзілася яна.— Некаторыя дык кожны вечар дапінаюць.— Хіхікнула.— І не так ім падабаецца бегаць у клуб, як з клуба.
— Чаму?
— Не скажу, няёмка...
— Дык я ж свой! Скажыце, Ліда,— і лёгка паклаў руку на яе круглае, пругкае плячо. Яна зноў засмяялася, ускінула галаву і выпаліла:
— Хлопцы іх там пераймаюць у кустах ды ціскаюць.. Дужа ім гэта падабаецца...
— А хіба ў вас няма такога хлопца, які б... ну, падабаўся?
— Быў ды сплыў...— Ліда сцішана ўздыхнула.— Якія тут хлопцы! Недаросткі цыбатыя, смаркачы. Ніводнага людскага.
— А вось Пятро,— успомніў я.— Хлопец што трэба!
— Што трэ-эба,— паўтарыла яна ціха і, як мне здалося, грэбліва.— Дык ён жа, вунь, сабе гераіню гадуе. Амаль жонка ўжо. Мама кажа, што ў Змітраковай Ліды каровы сытыя, як ласі. А чаму сытыя? Бо Пятро другім кармоў недадае, а ўсё тым, Лідзіным, прэ. І хоць бы хто бачыў — калі. А тая і нос дзярэ, не верыць. Баламутка...
Вось яно што! Здаецца, я натрапіў на след. Трэба толькі асцярожна, не спалохаць птушачак, не выкрыць сябе загадзя.
— А вы сам гарадскі? — Ліда прыхінулася гарачай шчакою да рукі, і я не зняў яе з пляча.
— Вясковы. Але цяпер жыву ў горадзе.
— З кім?
— Адзін.
— Зусім адзін?
— Ага. Старая не хоча ехаць, хоць кватэра і не цесная.
— Дык жаніліся б... Не смелы, га? Бачыла, як ішлі з Лідкай, ззаду на вярсту. Праўда нясмелы? А я вось напалохаю...
Прагаварылі мы давідна. І шкадавалі, што так рана ў маі днее...
Калі асцярожна, каб не патрывожыць маці, прабіраліся кожны да свайго ложка, пачулі:
— Гэта ты, Лідка? Глядзі-і, дзеўка-а!..
— Гляджу, мама...
У голасе Ліды задаволены смяшок. І недарэмна: усё ўжо даўно прагледжана, даўно забыта. «Быў ды сплыў мой Віктар, у горад сплыў, з другой...» Я ведаў нават яго імя...
Збіраўся пажыць у Журавах тыдзень, а ўжо на другі дзень давялося дыбаць на станцыю. Усё раскрылася проста і нечакана.
Раніцою схадзіў на раку і сам налавіў плотак. Ліда прыбегла ад цялят, пачысціла рыбу і пасмажыла ў печы перад полымем. Гаспадыня паставіла на стол міску белай сопкай бульбы і міску тварагу са смятанай.
— Еш, можа, зяцем будзеш!
— Можа...— Я адчуваў, што паступова чырванею. Толькі селі за стол, як забегла Змітракова Ліда. Акуратна выкладзеныя косы, твар бледнаваты, але такі светлы, адкрыты, што, зірнуўшы ў гэты твар, я проста разгубіўся.
— Косця,— нават не вітаючыся з намі, сказала з парога,— я хачу з табою пагаварыць.
Так і сказала: з табою. Я ўстаў.
— Чакайце,— уступілася за мяне гаспадыня.— Няхай чалавек паесць.
— Што там у цябе, Ліда? Не блыху ж лавіць,— занепакоена сказала і дачка.
— Блыха не блыха, а паесці трэба,— ухілілася ад прамога адказу чарняўка. Прайшла і села на край ложка.
Які там быў сняданак! Сяк-так пракаўтнуў бульбіну, чарпануў лыжку, ледзь не падавіўся косткай ад рыбы. Вылез з-за стала галодны.
Змітракова Ліда выйшла першай. Ужо на вуліцы спытала:
— Ну, як там пагаварылі з Пятром?
— Ды проста...
— І што ён гаварыў? Скажы чэсна! Пра мяне гаварыў?
— Было. Вы ж амаль жонка і муж...
— Вось як! Значыць, гэта праўда... Брахун. А я не верыла людзям, дурніца...
Ліда спахмурнела, толькі вочы ўспыхнулі гневам.
— Не хацела гаварыць табе, Косця, але, калі ў чалавека бяда, яго крышку шкадуеш. Учора ноччу Пятра злавілі з бульбай, вёз са склада. Хочуць судзіць. Але ж ён вёз тую бульбу не сабе, на ферму вёз, каровам...
— Тваім каровам,— і я перайшоў на «ты».
— І гэта ведаеш. Вока і вуха вострыя...— Яна нібыта змякла, ссутулілася, як старая.— Ты можаш яму памагчы, хоць і не варты ён таго...
— Як жа гэта?
— Напісаць праўду. Толькі праўду! — І, памаўчаўшы, дадала: — Я цябе адразу пазнала. І чакала аж два гады. Усе вы, журналісты, аднолькавыя. Наабяцаеце, а потым... Танцоры!
Недзе глыбока-глыбока ў маёй свядомасці ажыла даўняя, сапраўды забытая дэталь. «Танцор! Калі гэта і дзе я танцаваў?» Зірнуў на Лідзін профіль і раптам, як стрэл:
«Успомніў! Ліна!»
— Ліна?! — я схапіў яе за плечы, павярнуў тварам да сябе.
— Ліна... Так мяне звалі дома. І цяпер завуць. А ў пашпарце пісар зрабіў Лідай, пераблытаў літару. Так і засталося...— Яна паглядзела на мяне спагадліва, без злосці.— Чаго цяпер ужо чырванець, Косця? Памажы вось чалавеку. Між іншым, я не ведала, што з яго дапамогай стала лепшай даяркай у раёне. Нарабіў сораму. Няхай цяпер і на вочы не трапляецца...
— Добра, памагу.
Я гаварыў і не чуў сваіх слоў. Закрыў твар рукамі. А калі іх адняў, Ліны ўжо не было. Яна пайшла. Стаяў на дарозе, побач з якой расла адзінокая бярозка. А пад бярозкай купка свежай травы. Міжволі адышоўся і сеў. І ўсё-ўсё успомніў.
...Было гэта гадоў пяць-шэсць назад. Тады я толькі скончыў універсітэт і атрымаў першую пуцёўку ў раён на сустрэчу перадавікоў жывёлагадоўлі.
На сустрэчы было шмат прамоў, абяцанняў, віншаванняў. Потым моладзь танцавала, а старэйшыя частаваліся.
Там, у раённым Доме культуры, я пазнаёміўся з Лінай. Яна вельмі змянілася з таго часу. Прасцей кажучы, пасталела, папрыгажэла, хоць і тады ўжо прыкметна вызначалася сярод іншых дзяўчат. Мы танцавалі, не заўважаючы зморы. І я хваліўся ёй, што я журналіст. Я частаваў Ліну, не шкадуючы сваіх лічаных рублёў, быццам іх было ў мяне безліч.
Гэта паўтарылася і на другі дзень, у нядзелю. Мы не разлучаліся ні на хвіліну. І ўжо недзе за поўнач у цёмным калідоры раённай гасцініцы пацалаваліся.
— Я не забуду цябе ніколі,— нібы нехта чужы варочаў маім здубянелым языком.
— Калі гэта праўда, то і я буду чакаць...
Літаральна за апошнія капейкі я купіў Ліне білет на аўтобус, запісаў яе адрас і памахаў рукой услед адыходзячай машыне.
Паперка з адрасам згубілася, сустрэча забылася. Забылася, праўда, не адразу. Яшчэ нейкі час я ўспамінаў дзяўчыну з лёгкай журбою, нават імкнуўся ўспомніць яе вёску, але ўсё дарэмна. Ды і ў жыцці маім спачатку не ўсё ішло гладка. Турботы, няўдачы, зрывы, чужая кватэра.
А там, сказаць па праўдзе, былі і новыя знаёмствы, хоць і не з такімі палкімі прызнаннямі. Вобраз Ліны паступова згладзіўся ў маёй памяці. Я не зрабіў таго кроку, аб якім буду шкадаваць, мусіць, усё жыццё. Шкадаваць і сумаваць...
...Узняў вочы і аж адхіснуўся: на дарозе стаяла мая маладая гаспадынька.
— Дык вы той журналіст, якога чакала Ліда? Гэта праўда? — у вачах цікавасць і здзіўленне.
— Божачка! Яна ж так сохла, так сохла. Баламутка! Каб вы раней прыехалі, то Пятро быў бы мой...
— Будзе! Ліна прагнала яго, баламута...
— Праўдачка? — вочы яе загарэліся — А вы тут застаняцеся? Я ёй нічога не скажу, што мы давідна...
Я прамаўчаў. Падняўся і пайшоў у вёску. Адразу сабраў свае рэчы і развітаўся, пакінуўшы на стале пяцёрку. Цяпер я быў багацейшы.
Ліда сарамліва наблізілася:
— Многа ж... А можа, вам трэба яшчэ застацца?..
— Не, Ліда, мне трэба ехаць. Трэба пісаць, ратаваць вашага Пятра. Ты ж не хочаш, каб яго судзілі, як злодзея?
— Не.
— Вось бачыш...
Я рашуча адчыніў дзверы і выйшаў. Яна праводзіла мяне да весніц.
Ужо за мостам азірнуўся на Журавы. Яны зноў недзе зніклі ў садах з першай квеценню. Толькі ля адзінай грушы сярод голага поля віднелася сіняя касынка. Яна ўзляцела ўгору раз, другі. Я махнуў рукою ў адказ. І пайшоў. Але нешта балючае варухнулася ў грудзях.
Тады я яшчэ не ведаў, пэўна, але адчуваў душою, што не магу вось так, назаўсёды, развітацца з Журавамі, што сюды я яшчэ вярнуся. І не раз...
1968