Над Нявой халады, як заўсёды,
над Нявой туманы хараства.
Аблілася панэль галалёдам,
і вятры пачалі бунтаваць.
Але яркне марозамі студзень,
заціхаюць над садам вятры
і, праспектаў цалуючы грудзі,
дагараюць лісцём на кастры.
Цішыня,
супакой
і цвятлівасць —
белы іней апаў на бульвар.
..................................................
І не думаў ніхто палахліва,
што пачнуць не вятры бунтаваць.
Над ускраінай скрозь
устрывожаны змрок,
цемнату
падпільноўваюць вочы.
Соты раз бразгаціць
заржавелы замок —
за рабочым
праходзіць рабочы.
Сутарэнне — як склеп.
І шумяць галасы:
— Дачакаліся,
хлопцы,
суботы,
дык давай меркаваць...
— Я казаў бы, зусім
па нядзелі
не йсці на работу. —
І на міг — цішыня.
Потым голас ізноў:
— Гэтак з голаду
можна памерці...
— Што ж рабіць?
— Што чыніць?
— У нас выйсце адно:
не баяцца
ні кары,
ні смерці! —
Разышліся ўначы.
Хоць у думках сваіх
быў не кожны
тады пераконан,
але кожны ў душы
веру ў долю стаіў,
каб пасля
пасмяяцца над конам.
Горад спіць.
Над Нявой
не трывожацца тонкія цені.
Сапраўды цішыня —
узнімаць непакой для чаго?
Паслязаўтра ізноў
загавораць машыны і сцены,
і рабочыя зноў
На Пуцілаўскі прыйдуць завод.
Але дзень не прыйшоў,
а надзея чыясьці пагасла,
а другая надзея
тады красавала пышней.
Ад слупоў,
камяніц
ценявыя паслаліся пасмы;
як пялёсткі,
гарэў
ацярушаны досвіткам
снег.
З пецярбургскіх ускраін,
далёкіх
і сініх у змроку,
падплываюць павольна
бліжэй
і бліжэй
галасы.
Пракаціўся пад горадам звон,
страпянуўся высока,
і,
як рэха яго,
адгукнуліся скрозь галасы.
Гэта намшу званы
зазванілі ў капліцах і цэрквах;
замірае на міг
устрывожаны раніцай
шум.
На ускраінах ціш,
а трывога
павісла
над цэнтрам:
стала ясна,
як дзень,
што ішлі
не паслухаць імшу.
У старожкай
і чулай напружнасці
сэрцы застылі.
Ўсе чакалі чагось,
абрываліся ўсе галасы.
І вось раптам
сярод
мармурова-царкоўнае стыні,
як загад:
— Да цара!..
— Будзем плакаць...
— І долі прасіць...
Быццам вецер узняў —
над галовамі сотні пратэстаў.
Грозна натаўп шуміць,
як заглушаны бураю звон:
— Дайце хлеба людзям!..
Надрываюцца
крыкі,
пратэсты,
а наперадзе моліцца,
рукі узняўшы,
Гапон.
Не прайсці праз людзей, —
іх на вуліцы сёння
мільёны,
абадраных,
галодных,
а вочы
вар’яцтвам гараць.
Расцягнуліся вуліцай
шумна-нястройнай калонай,
заспявалі
і рушылі з просьбай усе
да цара.
Вось мінулі ўжо сад,
узыходзяць на мост над Нявою.
Перад зрокам паўстаў
у вялікасці
царскі палац.
Там на браме арол,
з дубальтовай крывой галавою,
пільна сочыць за тым,
хто адходзіць,
прыходзіць
на пляц...
Цішыня навакол
яшчэ больш ацяжэла на момант.
Нехта войску падаў
у цішы гэтай
строгі загад.
Быццам чорная хмара
застыла,
ударыла громам —
сыпануліся кулі,
шарэнгу заняўшы падрад.
Пахіснуўся натоўп.
Нехта паў на калені,
хтось навекі упаў.
Праляцеў
казакаў эскадрон.
Скалыхнулася роспач:
— Дзе ж праўда людская,
сумленне?..
І пабеглі усе,
а наперадзе з крыжам Гапон.
Уздагон,
быццам віхар шалёны,
імчаліся кулі.
— Гэта «ласка» цара!
— Стойце!..
— Людзі!..
Наземіўся крык.
Сотні лепшых змаганцаў
на месцы
навекі заснулі,
стала пуста тады,
і валяўся паломаны крыж.
Ноч прыйшла —
галасілі вятры,
ноч прыйшла —
супакой загубіўшы,
і ў роспачы чорнай
абломаных крыл
дзікі лямант
на вуліцах віўся.
Падаў снег —
застываў Пецярбург,
і здавалася —
гэта навекі.
Прасціраючы пальцы
скалечаных рук,
паміралі
на снезе калекі.
Прыйдзе дзень —
будуць дзеці чакаць,
прыйдзе дзень —
і адчуюць утрату.
Ноч не змоўкла.
Цяжкая рука
узнялася
над лёсам заклятым.
— Гэта — помста
за «ласку» цара...
— Чуеш звон? —
разрываецца, здэцца...
А крывавыя плямы
на снезе гараць,
як людскія
вялізныя сэрцы.
Гэты дзень адышоў за гадамі,
не прайшлі успаміны адны:
вокамгненна яны нагадаюць
пра мінулыя
чорныя дні.
І паўстануць тады
перад зрокам
дні пакут і навалаў былых,
і здаецца ўсё вельмі далёкім,
як прасторы не нашай зямлі.
Дзень крывавай
і чорнай нядзелі
паўстае, як маўклівая здань.
Адыходзяць гады і падзеі,
а за імі і з імі — бяда.
1929 г.