Герою Савецкага Саюза
і Герою Сацыялістычнай Працы
Кірылу Пракопавічу Арлоўскаму
Ён вельмі паважае ранне,
Нясе яно шмат новых мар.
Яго ты знойдзеш на світанні —
Ідзе, нібы зямлі ўладар.
Ідзе, што з крэменю адліты,
У кроплях срэбнае расы.
І хіліцца насустрач жыта,
Шумяць пшаніцы і аўсы.
Як малако, бушуе грэчка,
Нябачна, спыніцца калі.
І каштаны ўздымаюць свечкі
Не ў ласку неба, а зямлі.
Ён бачыць справу рук народных,
Ён ласкі не чакаў з нябёс,
І гэта блізка, люба, родна
І дорага яму да слёз.
І хоць пагараваў на свеце,
Але сябе, свой лёс знайшоў.
Прыемна чуць, як шэпчуць дзеці:
— Кірыл Пракопавіч пайшоў.
Няма між іх галодных, босых,
Сышла галеча ў небыццё.
Не так калісьці давялося
Яму ісці ў сваё жыццё.
Улетку зрэб’е апраналі,
Кажух на трох, калі зіма.
Сяло іх Мышкавічы звалі,
І гэта, мабыць, недарма.
З мякінай хлеб,— які там скорам! —
Ён што камень для жыватоў.
Як мышы, збіўшыся па норах,
Сядзелі людзі між пяскоў.
Такіх нямала пакаленняў
Прайшло,— а дзе іх знойдзеш след?
Пакуль Кастрычніка праменні
Не асвятлілі цэлы свет.
Чырвоны сцяг высока ўзвіўся,
Ударыў новых маршаў гром,—
І светлы шлях тады адкрыўся
Перад Кірылам-юнаком.
Я на яго гляджу сягоння:
Ды ён і зараз не стары,
Хай пабялілі яго скроні
Гады, як тыя маляры.
Аб поўнай марыць перамозе,
Ступае цвёрда, як салдат,
Ён не прыпыніцца ў дарозе,
Хоць іх было, нялёгкіх, шмат.
Калі еў вочы порах горкі,
Калі ліліся пот і кроў...
І на грудзях яго дзве Зоркі —
Героя працы і баёў.
Ён быў заўжды адданым сынам,
І будаваў, і бараніў...
Год дзевятнаццаты. Краіна —
Уся ў змаганні і агні.
І ён, галодны і лапцюжны,
Пазваў на бой сваіх сяброў.
І шляхта іх пазнала мужнасць
Сярод разгневаных бароў.
Ад партызанскіх спраў геройскіх
Паенчыў і нямала пан.
Ім даўся ў знак Кірыл Арлоўскі
Як храбры Муха-атаман.
Дамоў пад зоркай пяцікутнай
Вярнуўся ён цераз гады.
На месцы Мышкавіч пакутных
Калгас «Рассвет» узнік тады.
Пайшлі часіны дзён спакойных,
І з працы не пазнаць сяла,
І можна б жыць — і жыць цудоўна,—
Але на свет чума прыйшла.
Ну як уседзіш у хаціне,
Свой збудаваўшы дабрабыт,
Калі чумы гняздо ў Берліне
І наступае на Мадрыд.
Кірыл згадзіцца з тым не можа,
Ён мае разрахунак свой —
Што і «Рассвету» ёсць пагроза
Ад погані далёкай той.
Іспанія ў агні пажараў.
Інтэрнацыяналістам ён —
На Эбра і Гвадалахары,
Паміж штурмуючых калон.
Стаяў насмерць на барыкадах,
Гранатамі драты ірваў.
Ён біўся мужна за Грэнаду,
«Грэнаду» між баёў спяваў.
Крывяніла, як адыходзіў,
Яму ў грудзях ад горкіх ран,
Ды з той часіны назаўсёды
На вуснах кліч: «Но пасаран!»
Ён верыў, свет чума не скосіць,
Ды ледзь дамоў вярнуцца мог.
Спачыць нядоўга давялося,—
Прыйшла чума аж на парог,
Раздаўшыся смяротным кругам,
І ў кут яго праклала шлях:
Ударыла вайна над Бугам,
Аж скаланулася зямля.
Кірыл аб мірнай працы мроіў,
Ён бачыў, як мажнеў калгас,
Ды трэба брацца зноў за зброю,
І больш сурова ў гэты раз.
З чумой рашуча трэба скончыць,
Каб знік яе назаўжды след,
За поле біцца і за сонца,
За родны кут, за цэлы свет.
І хутка паляцела слава,
Як ваявалі змагары,
І не падлічаць іхняй справы
Ані палеткі, ні бары —
Забойцаў, грозна пакараных,
Машын падбітых і гармат,
І эшалонаў падарваных,
І ў турмах разарваных крат.
А пра Арлоўскага-героя
Гудзеў увесь бязмежны бор,
Ён дзень і ноч не знаў спакою,
Ані ў завеі, ні ў віхор.
Але ў вайны свае размовы,
Чакае, што ні крок,— абрыў.
І пад канец тых дзён суровых
Паранены ён цяжка быў.
На момант думка: «Што ж, памерці?»
Не! Ён не згіне. Ён жыве,
Ён чуе, як бунтуе сэрца,
Як думка прагная заве:
«Ідзі пад сцягам перамогі,
Ідзі да родных ты палёў,
Яшчэ не ўсе прайшоў дарогі,
Не ўсе палеткі абышоў.
Цябе сустрэнуць і абдымуць...»
...І вось аднойчы раніцой
З мяшком салдацкім за плячыма
Ў «Рассвет» з’яўляецца герой.
Глядзіць,— няма таго, што кінуў.
Нібы ў зямлю калгас ўвайшоў:
Адны зямлянкі, ні хаціны.
Ані тых коней, ні кароў.
Але ў грудзях хапала гарту,
Было яму не ў навіну
Збіраць па частцы першы трактар
І першы зруб па бервяну.
За ўсё як ёсць натужна брацца,
Ледзь не лажыцца на раллі,
Збіраць насенне па зярняці,
Каб каласіліся палі.
І зносіць сена па бярэмю,
Каб з кормам быць сярод зімы,
Расшуківаць цялят на племя,
Прывозіць ажно з Кастрамы.
Ён ведаў, што нялёгка будзе
Узняць зямлю з-пад дзірваноў,
Але за ўсё ўзяліся людзі,—
І ўстаў калгас на ногі зноў.
Аб тым, што ён багаты хлебам,
Што ўсе жывуць у ім як след,
Мне гаварыць, відаць, не трэба,
Радзіма знае пра «Рассвет».
І пра умельца з Беларусі
Я многа чуў ад шмат каго,
І я ўсім сэрцам ганаруся,
Што блізка ведаю яго.
А мне падказывае памяць —
Вось уладар зямлі сваёй.
Гляджу, як сцежкамі-шляхамі
Ідзе ён роснай раніцой.
Аб поўнай марыць перамозе,
Ступае цвёрда, як салдат.
Ён не прыпыніцца ў дарозе,
Хоць іх было, нялёгкіх, шмат.
Яшчэ вачыма маладымі
Ён углядаецца да зор.
Лясы і горы за плячыма,
Іспанія і родны бор.
А перад ім яснее неба,
А перад ім — машын гудкі.
Насустрач — поле, поле з хлебам,
Насустрач — дзеці як званкі.
Насустрач — маладосць, вяселлі
І песень гром, аж дол гудзе.
Паміж садоў з іх буйным хмелем
Кірыл Пракопавіч ідзе.