Ці тысячы вёрстаў,
ці некалькі крокаў
Адолены — і за плячыма,
Пачатак дарогі —
ад родных вытокаў,
Дзе маці-калыска — Радзіма.
Душа, чым далей ад Радзімы,
ад дома,
За марамі ўслед адлятае,
Тым больш настальгічна,
нязменна,
свядома
Да родных вытокаў вяртае.
*
Ілля скончыў школу,
юрфак за плячыма,
Шчаслівец — працуе юрыстам.
Хоць скокнуць вышэй
галавы немагчыма,
Лічыў сябе максімалістам.
У свет прававедаў
адчынена века,
У мудрую скарбніцу нацый.
І ён літаральна —
правы чалавека
«Высмоктваў» з усіх дэкларацый.
«О, я маю права!» —
магічныя словы.
Ілля ведаў кошт свайму праву —
За права ўварваць
ён валтузіць гатовы
За грудзі жаццё і дзяржаву.
А тое, што ёсць
у жыцці пастаянна
Не толькі правы — й абавязкі,
Хаваўся за жарты,
адказваў туманна:
«Дык гэта ўсё бабіны казкі».
З уласным сумленнем
ён вёў паядынак,
Паклаўшы яго на лапаткі.
Натхняўся дэвізам
нямногіх адзінак:
«Кар’ера — вышэй роднай маткі!»
*
Не склалася штосьці ў жыцці,
не збылося,
За вокнамі май — сэрца ў лютым.
Штодзённа быльнёг
у жыццёвым пракосе,
Штоноч — не душа, а пакуты.
Ці д’ябал заблытаў усё,
ці Ўсявышні,
Ці наменклатурных аблога?
«Я тут не патрэбен нікому,
я — лішні,
Скрывілася лёсу дарога...»
Ад думак такіх
адмахнуцца няпроста,
Хоць лоб расхвашчы, хоць маліся.
Яны да Іллі, як смала,
як кароста,
Прыліплі, у ім прыжыліся.
Жыццё — не жарэбчык,
не схопіш за грыву,
Не падпарадкуеш падзеі.
Туман бессэнсоўя
глынуў перспектыву.
Свет — клінам, крыж-накрыж надзеі.
Ён выйце шукаў
мітусліва, нервова,
Ледзь нёс крыўдай створаны клунак.
Ды той, хто разгублены,
той памылкова
Знаходзіць душы паратунак.
О, сцежка памылак,
амбіцый дарога —
Гарчэй самых горкіх урокаў.
Адводзіце ўбок вы
ад шляху прамога,
Далёка ад родных вытокаў.
Памылак трагічных
няўмольныя краты
Чакаюць нябачна і грозна.
І толькі пасля
беззваротнае страты
Угрыз бы за локці — ды позна.
*
Ах, гэта ўжо «шлюб па разліку» —
кар’ера...
Ілля з кар’ерызмам —
адно, спарышы.
Для хлопца кар’ера —
ікона і вера,
Па сутнасці ж гэта —
хвароба душы.
Хоць ісціна шчыльна
хлуснёю спавіта,
Ды ўсё-ткі, яна —
па жыцці ля руля.
А тое, што белымі ніткамі шыта,
Стракаціць у вочы,
прыкметна здаля.
Звычайнасць і роўнасць з другімі —
злавала,
Дый самаўлюбёнасць
душу абжыла.
Хоць рос ён на працы —
а ўсё было мала.
І сквапнасці крыўда
мацнела, расла.
І думкі, якія цяклі крывабока,
Мацней нахілялі
душы перакос.
Ён, як і задумаў,
ад родных вытокаў
У бок «дэмакратый»
кіруе свой лёс.
Зямля, што яго ўзгадавала —
няміла,
Ён бег, як сябе суцяшаў,
з-пад замкоў.
Ён плюнуў у студню,
якая паіла,
Мінуламу здрадзіў,
зняважыў бацькоў.
*
Ілля ўсе паперы
аформіў «галопам»,
Сабраў ліхаманкава
сціплы багаж.
Нарэшце збылося —
замежжа, Еўропа!
Ён дыхаў свабодай —
харызма, кураж!
Раскоша фасадаў!
Шыкоўныя крамы!
Кафэ, казіно,
рэстараны — штокрок.
Чужая гаворка,
шматквецце рэкламы
П’янілі душу,
зачароўвалі зрок.
Для многіх, звычайна,
канчаецца казка,
Як толькі канчаюцца
грошы ў жыцці.
— Гатэлі? Кафэ? Казіно? —
калі ласка!
Абноўкі? Начныя уцехі? —
плаці!
Усіх не злічыць,
не адведаць прысмакаў
Й «грашовым мяшкам»,
што жыруюць на ўра.
А што, калі грошай,—
як кот той наплакаў?
Ні працы няма,
ні кала, ні двара.
Мацней на Іллю цісне думка,
з каторай,
Хоць сорам прызнацца,
з’яднаўся даўно:
«А дома жылося-былося не горай —
Ці ж там рэстаранаў няма,
казіно?
І там, як і тут,
сонца кожнаму бачна,
Жыццё калярова пульсуе, гудзе...»
Успомніў Радзіму Ілля,
дзе няўдзячна
Паводзіў, хоць жыў
нібы рыба ў вадзе.
Што ж, рана ці позна
кладзецца на шалі
«Учора» і «сёння»,
падзенне, узлёт...
«Заначка» — уласныя «еўрыкі» —
талі,
І ладзіў пратэсты
падцяты жывот.
У пошуках працы
прыцьмянелі мары,
Ніхто не працягваў
падтрымкі руку.
Ілля прававедам быў —
гуманітарый,
А тут і свае —
«на галодным пайку».
І недасканалае веданне мовы,
І, як тут казалі,
драўляны дыплом,
І «іхні» закон выжывання суровы,
Ілля адчуваў —
сталі ў горле калом.
Раскрыліся вочы
на многія рэчы —
Ты свой на Радзіме сваёй.
Толькі там!
І ставілі крыж на надзеі сустрэчы
З людзьмі без Радзімы,
такімі, як сам.
Шукальнікі шчасця
свой дом нелюбімы
Узносяць цяпер
хмарачосаў вышэй.
І кажуць скрозь боль,
што адзінай Радзімы,
Як роднае маці —
няма даражэй.
У пошуках шчасця
ёсць штосьці ад спорту —
Камусьці шанцуе,
а некаму — не.
І ўсё ж эмігранты —
не першага сорту,
Яна, другасортнасць,
адзінкі міне.
І тыя адзінкі,
займеўшыя працу,
І грошы, і кут,
што сяк-так прыхінуў,
Употай, ды моляцца
першаму шанцу,
Які б іх да родных вытокаў вярнуў.
І шанец той стаў
падсвядомай патрэбай:
— Назад!
У мінулае!
Толькі туды!..
І жолуд, адною прарошчаны глебай,
У глебе другой
будзе жыць не заўжды...
Ілля абураўся:
— Чаго я тут? Дзе я?
Ці зможа тут сэрца прыжыцца?
Наўрад!
І мара,
і мэта,
і супернадзея
Адна засталася —
вярнуцца назад!
Каб колісь чытаў
у «страшылках» шматтомных,
Што ён дажывецца
да чорнага дня,
Калі прыбрыдзе
у прытул для бяздомных,
Каб там заначлежыць,
Сказаў бы: — Хлусня!
Ды я — самы-самы!
Ды я — маю права!
Свабода!
Правы чалавека!
Ды я!..
І ўсё-ткі сустрэла яго неласкава
Чужая дзяржава —
чужая сям’я...
А раптам крутнецца
жыцця каляіна,
Скіруе наўзлёт,
не пакіне ў бядзе,
І паразумнеўшага
блуднага сына
Да родных вытокаў —
дамоў прывядзе.
*
Для іншых замежжа —
як маніякальнасць,
Палоніць пачуцці,
атручвае кроў.
Замежжа — не казка,
замежжа — рэальнасць,
З праблемаў —
не толькі са «шведскіх» сталоў.
Замежжа працуе
ад ранку да ранку,
І там не даецца нішто задарма.
А дома, дзе сэрцам
пачуў калыханку,
І роднай зямлі сваёй —
лепей няма!
На жаль, гэта ўсё разумеюць —
ды позна
Шукальнікі райскай
замежнай маны.
Жыццё іх карае
няўмольна і грозна —
Яны сябе самі
караюць — яны!
І плачуць, і стогнуць
па роднаму краю —
Без родных карэнняў
не жыць і галлю.
І слёзы няўцешныя,
слёзы адчаю
Сцякаюць нягучна
ў чужую зямлю.
2010