Ігнацій Швед быў розумам «няпоўны»,
І ўсё ж абраў дэвіз: «Я — з галавой!»
І сапраўды разбагацеў раптоўна,
Як ён шаптаў — праз хітры бізнес свой.
Ці так, ці гэтак, але ён з грашыма,
Не абмінуў ён, пэўна, крадзяжу.
Таму махнуў рукой: — Бывай, Радзіма!
І хуценька зматаўся за мяжу.
Там стала непакоіць штосьці Шведа —
Вядома ж, грошы муляць, як нарыў,
З’ядала й слава Нобеле Альфрэда,
Таму ён фонд свайго імя стварыў.
Сабраў савет з дарадцаў дылетантаў,
З мясцовых і такіх як сам «былых».
Вышукваў па ўсім свеце намінантаў,
Каб прэміяльна ашчаслівіць іх.
Амерыка для Шведа — як ікона,
Амерыка для Шведа — о-ё-ёй!
І ён шукаў старанна і натхнёна
Міралюбіўцу, міратворцу ў ёй.
І той, каго шукаў ён «днём са свечкай»,
Сябе паводзіў ветліва, цішком.
І выглядаў нявіннаю авечкай,
Хаця на справе быў ён воўк ваўком.
Кім толькі ён не быў на свеце гэтым,
З кінжалам за халявай «дэмакрат»?
І быў галаварэзам ён адпетым,
Наймітам быў, узброеным да пят.
Ён сеяў смерць, а думаў аб заробках,
За грошы ён — хоць галавой у вір.
Ён забіваў ва ўсіх гарачых кропках,
А Швед такому — прэмію за мір.
О, гэтыя загадкавыя душы,
У прыцемках падзей жывуць яны.
А Швед — ён задаволены па вушы —
Амерыку лізнуў ніжэй спіны.
«Цяпер і я вядомыя ва ўсім свеце!» —
Сябе употай цешыў думкай ён.
І на чарговым, на сваім савеце,
Працягваў самазванец-пустазвон.
— Так... З прэміяй за мір — усё ў ажуры,
Як кажуць, нос камар не падаткне.
Цяпер пярэйдзем да літаратуры,
Тут трэба паднапнуцца вам і мне.
Якія меркаванні, прапановы? —
Тут ціхенька азваўся хтось з журы:
— Вось Здольнік нам даслаў раман чарговы,
Магчыма, аўтар «Лысае Гары»?
З размахам напісаў, таленавіта,
Такія творы, як заўжды, ў цане...
— Не! Я не згодзен! Карта яго біта! —
Азваўся Швед.— Не па нутру ён мне!
Яго я ўзнагародзіць быў бы рады,
Ды бачу, азірнуўшыся назад —
Ён творыць і не брэша на улады,
Таму, які ён к чорту лаўрэат?
Тым больш, які той Здольнік дэмакрат?
Хай літаратар гэты нам даруе,
Бо творчасць не галоўнае для нас.
Палітыка і творчасцю кіруе,
І спортам, і людзьмі — такі ўжо час.
Таму давайце зробім новы захад,
Каб раптам не патрапіць у канфуз.
А каб не крыўдзіць уплывовы Захад,
Патрэбен англічанін ці француз.
Ці чорт, ці д’ябал, толькі б з дэмакратаў —
Хоць Джэк, хоць Жан — кульгавы ці крывы,
А мы яго піхнем да лаўрэатаў —
Хто плоціць грошы, у таго й правы...—
Падумаў Швед, затым спытаўся злосна:
— Хто «за»? Хто «супраць»? Устрымаўся хто?
Так і запішам: «за» — аднагалосна.
І аднадумства наша — на ўсе сто!
Што ж, вырашылі й гэтае пытанне.—
Тут Швед устаў: — І адпачыць пара.
Ад нас лаурэатам прывітанне
І прэміі грашовыя — ура!
* * *
Назаўтра разглядалі медыцыну,
Затым навуку й доследы яе.
Ды тут узнагародную карціну
Іх дылетанства не перапсуе.
Хоць Швед той — самазванец самародны,
Хоць Швед з грашыма — сумны анекдот,
Ды кожны навуковец прэмій годны,
І кожны доктар варты ўзнагарод.
А Шведу й бервяно не рэжа вока,
Не чырванее ён і ад маны.
А Швед і грошы — ад жыцця далёка,
Яшчэ далей ад ісціны яны.
* * *
Палітыка і творчасць — антыподы,
Палітык кожны пад сябе грабе.
Палітыка ўсюды і заўсёды —
«Глушэц», «дальтонік» — на карысць сабе.
Калі ёй трэба — чуе ўсё і бачыць,
Свайго не ўпусціць і не праміргне.
Няўгоднае па-свойму перайначыць
І творчасць праз калена перагне.
Палітыка — духоўнасць і на вілы
Падыме на шляху да ўласных мэт.
Палітыка на горла і на крылы
Духоўнасці наступіць — не сакрэт...
Ці быў той Швед, ці не было ніколі?..
Не!
Мне прысніўся гэты брудны сон.
Не бачыць бы яго мне больш ніколі,
Не чуць бы пра яго да скону дзён.
Я ў вёсачцы, на родным мне прычале,
Ў бацькоўскай хатцы напаслед пішу:
Як добра, што мяне не заўважалі,
Што ў гэтым сне мяне не вылучалі,
Інакш бы Швед запляміў мне душу.
Лістапад, 2015 г.