Калі ў раённым цэнтры адчынялі музей сучаснага мастацтва, мала хто здзівіўся: жыццё шыбуе наперад, унутраны ўзровень кожнага чалавека імкліва набірае новыя вышыні.
Здзіўленне прыходзіла пазней, пасля наведвання музея і прагляду экспазіцыі. Але і тады мала хто здзіўляўся ўголас — кожнаму хацелася бачыць на голым каралю адзенне.
Тут трэба дадаць, што раённы цэнтр — усё ж правінцыя, якая не жадае пагаджацца з гэтым і пры выпадку стараецца не саступіць сталіцы.
Адкрыццё музея, ды яшчэ сучаснага мастацтва,— чым не нагода даказаць, у першую чаргу сабе, што раённыя гледачы не менш сучасныя, чым сталічны бамонд? Вось чаму кожны экспанат, кожны твор, выстаўлены ў раённым музеі, расхвальваўся ў гучных і няспынных «рэцэнзіях» наведвальнікаў. Гарачыя «ахі» ды «охі» перапаўнялі залы музея.
Так здарылася, што Ірэна Дасужая патрапіла на адкрыццё музея без мужа Трахіма. Ён заворваў іржонішча на сваёй сядзібе і маніўся наведаць музей іншым разам, бо конь быў чужы, а сёння конь — не меншы дэфіцыт, чым музей, нават сучаснага мастацтва.
Як і абяцаў жонцы, Трахім наступным днём накіраваўся ў куток прасвятлення і ачышчэння. Якое ж было здзіўленне яго жонкі, калі праз паўгадзіны ён вярнуўся дамоў і абурана плюнуў:
— Як сіраце жаніцца, дык маладая ўцякла з другім!
— Што здарылася? — спалохалася Ірэна.
— А нічога! Там, аказваецца, рамонт распачалі,— адказаў Трахім.
— Які рамонт?! Ты што?! — падскочыла Ірэна.— Толькі ўчора адбылося адкрыццё! Ты, мусіць, не туды патрапіў?
— Не лічы мяне за дурня! — адрэзаў Трахім.— Быў я ў музеі — там рамонт, табе кажу. Нагу няма куды паставіць.
— Якую нагу! — яшчэ больш усхадзілася Ірэна.— Пайшлі разам, не веру я табе!
— Не верыш — хадзем,— згадзіўся Трахім, і яны падаліся да музея.
Пераступіўшы яго парог, Ірэна здзіўлена спыталася:
— Ну? І які дзе рамонт?
Трахім здзівіўся яшчэ больш за жонку:
— Ты што, аслепла? Глянь пад ногі, зірні на сцены!
— Ну і што? Зірнула!
— Як што? Вось пад нагамі стос гнілых дошак, а зверху кавалак нейкай жалезіны! Што гэта? — паказаў Трахім.
— Гэта?! Дык гэта ж кампазіцыя вядомага мастака Ахлэмкіна «Эвалюцыя прагрэсу»,— тлумачыць з выглядам знаўцы Ірэна.
Трахім паціснуў плячыма і паказаў вышэй:
— А вунь на сцяне кавалак парванай шпалеры з раздушаным клапом. Што гэта за кампазіцыя?
— Гэта — увасабленне вобразнасці і навізны ў мастацтве: «Настальгія па мінулым»,— выконвала ролю гіда жонка.
Трахім скрывіўся:
— Ты прабач мне: ці я зусім здурнеў, ці свет настолькі паразумнеў, што нічога незразумела... Ты ж сама зірні сюды: вось кучка гною, а на ёй ляжыць прапораны віламі долар... Якая к чорту гэта кампазіцыя?
Ірэна горача ўсклікнула:
— Які сорам! З кім я жыву?!. Гэта ж апошняя праца мастака Кучкіна «Не ў грашах шчасце!». Зірні! Колькі тут экспрэсіі, які дух рамантызму!
Трахім абурыўся:
— Што і казаць — духу тут хапае! Ды гэткую кампазіцыю наша Рагуля кожны дзень у хляве стварае... і не горш за таго Кучкіна.
Ірэна ўскіпела:
— Не параўноўвай карову са знакамітасцю! Не вытыркай сваю неадукаванасць!
— Добра... Няхай будзе па-твойму,— саступіў Трахім.— А гэта што за намаляваны чарнобыльскі мутант, у якога сем пальцаў на руцэ? А глянь побач! З галавы нага расце!
Ірэна з жахам прыціснула палец да вуснаў:
— Ціха ты! Гэта ж сусветная славутасць!.. Я нават прозвішча баюся называць...
Трахім горка скрывіўся:
— Лепей не называй... Пайшлі далей... Гэта што? Нейкія ржавыя вёдры, нейкія дзіравыя боты, якіх і дома хапае... Я сапраўды нічога не разумею.
— Цемра ты непрабудная! — пырснула слінай Ірэна.— Добра, што ўчора цябе не было на адкрыцці музея, я б ад сораму за цябе згарэла!..