Пасля стрэсаў нервашкодных,
Пасля грукатнага дня,
Як паветра, неабходна
Лекавая цішыня.
Век тэхнічна ашалелы,
Век уздыбленых падзей
Дорыць «крызы», дэцыбелы,
Абяздушвае людзей.
Час з разбэрсанаю фалдай,
Пэўна, ўстаў не з той нагі,—
Нібы важкаю кувалдай,
Нішчыць рытмамі мазгі.
Сёння многім, як спрасоння,
Не адрозніць ноч ад дня.
І пытаюць шматмільённа:
— Што такое цішыня?
Сёння грукае прывычна
Час ля кожнага жытла.
Цішыня ж філасафічна
Шмат філосафаў дала.
Сёння цішыню няўдала
Час трымае пад пятой.
Ў цішыні тварыў Купала,
Колас, Пушкін і Талстой.
Мудрасць Бібліі, Карана
З пустазвонствам не ў ладах.
Цішыня маўчыць пашанна
Ў святамесцах — на кладах.
Цішыня й ад стрэсаў лечыць,
Ад нагрымнуўшай бяды.
Цішыня й душу нявечыць
І праводзіць назаўжды.
*
О, старонка Лагойская мілая!...
Адгукніся, былое! Э-гэ-эй!
О, бацькоўская хатка падгнілая,
Ты палацаў усіх даражэй.
Скінь, душа, гарадскую аскоміну
На пахілы, прыветлівы плот.
Вунь, без дыму сумуецца коміну,
Вунь, і яблынь застыў карагод.
Што адпелася — не адгукаецца,
Адквітнеламу — не зацвісці.
І юнацтва ружовую раніцу
Зноўку — ні запаліць, ні знайсці.
О, дарога жыццёвая коўзкая,
Ты бясконцая, кажуць... Ды не!
Дзякуй Богу, што хатка бацькоўская
З ціхім болем чакае мяне.
Цішыня тут вугламі прытулена,
Я аглух ад такой цішыні.
Лягу спаць — калыханка матуліна
Сніцца мне і малечыя дні.
Немагчыма душой не параніцца
На сцяжынах мінулых часоў.
І наіўна здаецца, што раніцай
Цесна зробіцца ад галасоў.
Цішыня з хаты бегла адступіцца —
Кожны з нас гаваркі — будзь здароў!
І за снеданнем шумна зарупяцца
Дзевяць душаў — адзіная кроў.
Так было...
Смех бязвоблачна пеніўся,
Сэрцы крыліў жыццёвы уздым.
А за вокнамі дзень распраменьваўся,
Запрашаў у зялёны абдым.
А за вокнамі — неба блакітнае,
Нібы з шоўку — насіць не знасіць,
І жыццё, у надзеі спавітае,
І надзеі...
У што б іх спавіць?
*
Нібы парнуў у сэрца нож,
І я пад коўдраю падскочыў.
І я прачнуўся...
Ад чаго ж?
Ад цішыні працяглай ночы.
І стомленая плоць мая
Ляжыць з адкрытымі вачамі,
Адказ шукае: — Ў пекле я
Ці ў невылазнай чорнай яме?
О, «лекавая» цішыня!
Не ўсё так проста, гладка, чыста —
Пакутаў катавых радня,
Сястра апошняга садыста.
Яна пранізвае мяне
І вострыць нож за кожнай шыбай.
І кіпцюрамі па-за сне
Крамсае кожны нерв, як дыбай.
Усіх я ў думках абдыму,
Хто ў сэрцы, хто яшчэ ў паміне...
Ляжаць у хаце аднаму —
Нібы ў прасторнай дамавіне.
І мары ў чорнай сумятні
Няздзейсненасцю дол капаюць.
Яны мае — дзе ні зірні —
Нябожчыкамі падступаюць.
Ад неадступных думак-хмар
У сэрцы горычы завея.
Хто бачыў пахаванне мар,
Мяне да болю зразумее.
О, ад званка і да званка
Не жыць без смеху і без суму.
Хто — філасофіі пінка,
Хто — надакучліваму тлуму...
*
І ўсё ж я раніцай — на двор.
Праменіць неба, а не зорыць.
І праваруч знаёмы бор
Мне цішыню прыветна дорыць.
Насупраць, з левае рукі,
Вялікапольны гай зялёны,
Цецерукамі гаваркі,
Ва ўчора, як і я, ўлюбёны.
Бо сёння гаю — цішыня,
Спіць вінавата, сумналіка.
Цецерукоў тых балбатня
Даўно ў мінулым — ні чу-фыка.
А вёска што?
Няма яе.
Лічы, Карпілаўкі не стала.
Бацькоў, вяскоўцаў нестае —
І цішыня ў душу ліе
Цяжар тугі, цяжэй метала.
Нішто не вернеш, плач не плач,
Рэальнасць коліць, як ядловец.
На целе вёскі скулы дач,
А ў вёсцы дачнік — не вясковец.
О, каб у сённяшняе «ёсць»
Вярнуць «было» — ўявіці цяжка...
Што тут была за прыгажосць!
Прырода-неруш, неруш-казка!
А моладзь?
Ці ж лічыў хто нас
Гурты хлапцоў, дзяўчат букеты?!
І хоць «душыў» усіх калгас,
Для вёскі той «вясковы» час
Бліжэй, чым звыштэхнічны гэты.
Мой родны кут згубіў, што меў,
Сціхае й памяці галоска.
І душы пакідае спеў,
І не спявае сёння вёска.
*
Вёскі...
Выміраючыя вёскі...
Сёння вы — сапраўднай вёскі цень,
Адгалоскі даўніны, абноскі —
«Отраженье русских деревень».
Вы старых нагадваеце птахаў —
Селі адпачыць, ды не ўзляцець.
І няма каму, бы ў фільме жахаў,
Ні дзяцей тут нараджаць, ні пець.
Без гаспадароў — двары расхлябы,
Там, дзе ёсць душа — з бязвыйсцем шлюб.
На ўсю вёску — тры-чатыры бабы,
На ўсіх баб — адзін струхнелы зуб.
Мужыкі ж, пасля шасці дзесяткаў,
Ў вочы лёсу: — На які ты лях!
Аджылі па-свойму, без астатку,
І сышлі у свой «апошні шлях».
Вось і ўсё...
Гісторыі ухмылка...
Вёска-прамысловасць — крылы два.
І адно зліняла да падкрылка —
Дык няўжо: «хоць не расці трава?»
Вёска з галавой улезла ў скруху,
І ў тупік пакорліва брыдзе.
Вёска — прывід.
Днём нідзе ні духу,
Вечарам — агеньчык дзе-нідзе.
Новае — ні рыба і ні мяса,
Хай сабе і з шчодрае рукі,
Хай сабе прыгожая грымаса
Антывёска — аграгарадкі.
Я — у вёсцы...
І мой слых збалелы
Прагна просіць: — За-ку-гуй, дзіця!
О як не хапае дэцыбелаў
Светлага, здаровага жыцця.
2010