Нядзельным ранкам, на Каляды,
Прыехаў сын бацькоў праведаць.
Даўно не быў — старыя рады,
Пад абразы садзяцца снедаць.
Глядзяць бацькі ўвесь час ласкава,
Патэльню сунуць аж пад грудзі,
Дый весткі выслухаць цікава,
Глынуць навін — жывыя ж людзі.
— Ну як ты там, сынок Сымоне?
Як жонка маецца? Як дзеці?
Пра што народ шуміць-гамоне?
Што ў Мінску новага? Што ў свеце?
У сына рот не закрываўся,
Пацеў, змагаўся над патэльняй.
Нарэшце выдыхнуў, падняўся
І весткай па бацьках як стрэльне:
— Не быў у вас, бо быў заняты
Важнецкай, найгалоўнай справай.—
Бацькі, як тыя птушаняты,
Раты разінулі. Цікава!
— Кажы, сынок!
— Не мучай, сынку!
Сымон паклаў на стол паперу,
Глынуў усхвалявана слінку:
— Во ордэр! Атрымаў кватэру!
— Ну, дзякуй Богу! Дзякуй Богу!
Ах, наш Хрыстосе ўсемагутны!
Хвала й святым за дапамогу!
Мінуў, сынок, твой час пакутны.
Ты ж у чужых хадзіў па нітцы
І грошай заплаціў ахапку.
Цяпер ты, сын, як пан на брычцы,
Hі перад кім не здымеш шапку.
*
І ў прыроды ёсць патрэба
Мяняцца — змен такіх не мала.
Крыху паласкавела неба,
Вясна зіму ў каршэль прагнала.
Заварушыўся пад карыцай
Бярозавік і сок кляновы.
Ідуць грымоты з бліскавіцай,
Стаў вабіць нават куст лазовы...
Старая, зваць яе Аўдоцця,
Да мужа чэпіцца, Юстына:
— Ты ж кожны дзень вісіш на плоце,
Хоць тыдзень пагасціў бы ў сына.
— Ну, ты, Аўдоцця,— Дом урада!
Бог даў разумную галоўку.
Паеду! Добрая парада,
Сымон хваліў трохпакаёўку.
*
І вось ён ля дзвярэй кватэры
(Ледзь адшукаў Паўднёвы Захад),
Скрабецца, стукаецца ў дзверы,
Дыхне і новы робіць захад.
Аж пальцы на руках апухлі,
Ў адказ ні гуку, ні гамонкі:
— Ці спяць яны там? Ці паглухлі?
Няўжо назад, на смех да жонкі?
А, буду лепей ляпаць ботам.—
І грукнуў тры разы з разгону.
Нарэшце чуе: — Хто там? Хто там? —
Юстын пазнаў, пачуў Сымона.
— Я! Я, сынок! — Юстын раскіснуў,
Бо быў загорача адзеты.
— Чаму ты на званок не ціснуў? —
Сымон спытаўся.— Вось на гэты!
Юстын узняў на кнопку вочы,
Хоць пот іx заліваў, як з лейкі.
І раптам ён як зарагоча:
— Званок? Жартуеш — гузік нейкі!
— Заходзь жа, тата! Ты ж з дарогі.
У сына будзь, як дома, смела.
— Ой, стойце! Вы ж разуйце ногі! —
Нявестка бурай наляцела.
— Дык што рабіць? Стаяць? Заходзіць? —
Юстын спытаўся без ахвоты.
— Ай, тата, што яна гародзіць!
— А я сказала: скіньце боты!
Юстын разуўся ля парога,
Скруціў анучы, зняў шкарпэткі:
— А мы з Аўдоццяй молім Бога,
Каб не мінаў ваш вугал, дзеткі.
*
Юстын ішоў дамоў, пляваўся,
У той жа дзень, бліжэй да ночы.
— Во пагасціў, набаляваўся,
Як той казаў, праветрыў вочы.
Аўдоцця моліць, аж згарае:
— Ну што? Ну як? Чаму так хутка?
Юстын абсек: — Маўчы, старая,
Дай уздыхнуць — стаміўся жудка.
— Ну што ты скажаш? Што зазначыш?
Што бачыў поглядам мужчынскім?
— Паедзь сама, усё і ўбачыш,
Але разуйся... перад Мінскам.
— Ай, вот плявузгаеш, дурніца,
Пашлі такую во халеру.
— Ты ўжо разумная — курыца!
Дзяцей я бачыў і кватэру.
— Ну як кватэра? Даспадобы?
— Трымай ты, баба, думкі ў роце.
Я ў ёй нажыў бы ўсе хваробы,—
Юстын адказвае Аўдоцці.
— Як я цаню куток свой, хатку
Пасля вандроўкі гэтай горкай.
Усё я раскажу спачатку,
Ты толькі языком не торкай.
Разуўся я каля парога,
Хоць і ў царкву заходжу ў ботах.
Вось так на цыпках, басанога
Прайшоўся па пакоях-сотах.
Агледзеў іх — прыгожа, міла —
І сеў ад стомы на канапу.
Нявестка як загаласіла,
Ды як раскрыла сваю ляпу:
— Куды вы селі?! Гэта ж з Польшчы!
Вы ж сапсуеце пакрывала.
Я сеў у крэсла — лямант большы,
Нявестка лётала, злавала.
— На крэслах з Аўстрыі накідкі,
Яны скамечацца, патруцца! —
Крычыць, ажно трасуцца лыткі.—
Ці ж нам яны дарма даюцца? —
Стаю, як бусел на балоце,
Куды ступіць? Дзе ратаванне?
Зрабілася аж горка ў роце —
Расінкі не было ў ім зрання.
— Напэўна, з голаду апухну,—
Услых падумаў жартаўліва.
Тут, праўда, кліча сын на кухню,
Іду маўкліва, баязліва.
На кухні нібы ў нейкай яме,
Стол, табурэткі, сцісла, кучна.
— Нявестка што, не сядзе з намі?
Без гаспадыні, сын, нязручна.
— Мы па чарзе ядзім тут, тата,
У зале нельга — крошкі, плямы.
Нічога, калі цеснавата...
Я папрасіўся з кухні-ямы:
— Скажы, сынок, куды з газетай
Вы бегаеце ў адно месца?
Бо людзям ад патрэбы гэтай
І не сядзіцца, і не есца.
Тут, тата, побач з кухняй. Вона!
Я з кухні ў тыя дзверы — ходу.
Крычыць нявестка на Сымона:
— Правер за ім, бо дасць смуроду!
Mне кажа сын: — Вада як чухне —
Ды зліжа ўсё, глядзі — цікава!
А я яму: — Яда вось, кухня,
І тут жа, побач,— гэта справа.
А ў жываце — грымотна-хмурна,
Ды ну яго к ядронай маці.
У нашай вёсцы некультурнай
Ніводны кот не сядзе ў хаце.
Кажу я сыну і нявестцы:
— Прабачце, мо пляту благое,
Павінны людзі ў адным месцы
Ці есці, ці рабіць... другое.
А мне карціць другое болей,
Таму падзяка за ўгашчэнне,
Я, дзеткі, воляй ці няволяй
Пайду дамоў — няма цярпення.
Вось так, Аўдоцька, мая рыбка,
Я ўшанаваў дзяцей кватэру.
Цяпер за хлеў я скокну шыбка,
А ты ідзі, гатуй вячэру.
1991