Надышоў вечар, і дзед з бабай, натаміўшыся за дзень, укладваліся спаць. Баба лягла на ложку, дзед, як заўсёды, палез на печ, дзе ўжо спаў састарэлы і абыякавы да ўсяго кот.
Баба пакруцілася з боку на бок, паварочалася і кажа дзеду:
— Штосьці не спіцца, хоць вочы зашый. Можа б, ты мне расказаў на ноч казачку якую?
— Вось цяпер я веру, што людзі ў старасці дзяцінеюць! — пачулася з печы.— Ад цябе трэба і запалкі хаваць...
— Дарэмна ты кпіш,— пакрыўдзілася старая.— У старасці маленства прыходзіць у думкі нават часцей, чым у маладосці. Маладосць буяе ды палымнее, ёй не да ўспамінаў, а старасць толькі і мацуецца мінулым. Не ведаю, як табе,— працягвала баба,— а мне часцяком здаецца перад сном, што я маленькая дзяўчынка, над якой схіліцца хтосьці з бацькоў і распавядае цікавую казачку... Табе такое ніколі не здавалася?
— Не! — адказаў дзед.— Мне ніколі не здавалася, што я маленькая дзяўчынка.
— Дык раскажаш ці не? — з надзеяй перапытвае баба.
Дзед пачынае здавацца:
— Я, па праўдзе кажучы, мала іх, казак, і ведаў, а што ведаў — амаль усё ў галаве пераблыталася ды забылася... Штосьці пятае праз дваццатае засталося ў памяці...
— Раскажы хоць пятае праз дваццатае... Адкуль я буду ведаць, што ты блытаешся?
— Ну, тады слухай,— пачынае дзед.
— Не! — перапыняе яго старая.— Ты сядзь на табурэтку ля майго ложка, каб я адчула сябе маленькай дзяўчынкай...
— Гора мне з табой,— крэкча дзед, звесіўшы босыя ногі з печы і намацваючы імі лаву. Ён падышоў да ложка, сеў на табурэтку, бліжэй да жончынай галавы, і пачаў: — Значыцца, так. Жыў-быў пан. Тоўсты, злосны і ахвочы да чужога дабра. Асабліва любіў ён грошы, а больш за грошы — золата. Аднойчы той пан ехаў аднекуль на сваёй брычцы і падгледзеў, як разбойнікі хаваюць у пячору мяхі з золатам. А ў пячоры былі каменныя дзверы, якія адчыняліся толькі па камандзе спецыяльных зачараваных слоў. Пачуў пан тыя словы і, дачакаўшыся ад’езду разбойнікаў, сказаў іх. Дзверы паслухмяна адчыніліся, і пан з пустымі мяхамі заскочыў за дзверы, якія адразу за ім зачыніліся.
Убачыў пан у пячоры горы золата ды брыльянтаў, перахапіла ў яго дыханне, закруцілася галава, пацямнела ў вачах ад сквапнасці. Наклаў ён поўныя мяхі дабра і ледзь змог падцягнуць іх да дзвярэй. Аддыхаўся і кажа:
— Дзверы, дзверы, адчыніцеся, маць вашу налева!
А дзверы — ні з месца! І колькі ён ні паўтараў тыя словы, колькі ні біўся галавой аб камяні, яны не варухнуліся.
— А чаму? — цікавіцца баба.— Туды ж яны яго ўпусцілі, паслухаліся...
— А таму,— тлумачыць дзед,— што на ўваходзе дзверы сапраўды адчыняліся на левую руку, а з сярэдзіны, калі чалавек паварочваўся да выхаду, атрымлівалася так, што дзверы адчыняліся на правую руку.
— Дык што трэба было сказаць? — пытаецца баба.
Трэба было сказаць:
— Дзверы, дзверы, адчыніцеся, маць вашу направа! — а пан гэтага не ведаў...
— І што далей было? — падняла баба з падушкі галаву.
— А далей вярнуліся разбойнікі, убачылі злодзея і забілі яго.
— Так пану і трэба! — згаджаецца баба.— Не будзе другі раз на чужое квапіцца.
— Вось і ўся казачка,— скончыў дзед.
— А ты казаў, што забыўся, што пятае праз дваццатае памятаеш,— заахвочвае баба старога,— усё ты памятаеш слова ў слова. Цікавая казка, дзякуй, але надта ўжо кароткая. Ты што-небудзь жыццёвае раскажы, бліжэй да мяне...
— Жыццёвае, кажаш? Слухай жыццёвае,— згаджаецца дзед.— Жыла-была баба, бяззубая, згорбленая і падслепаватая. Пашчасціла той бабе знайсці чароўную кветачку-сяміцветачку, у якой было сем рознакаляровых пялёсткаў. Варта было адарваць адзін пялёстак і загадаць жаданне, як яно адразу спаўнялася. Захацелася яе дзеду булкі з макам, і пайшла баба ў краму па булку свайму любаму дзеду. Купіла булку і нясе дамоў. Па дарозе загледзелася на варон і нейкі сабака з’еў тую булку, старая нават гэтага і не заўважыла. Пераступіла яна парог сваёй хаты, зірк — булкі няма, а дзед сярдзіта пытаецца: дзе мая булка? Напужалася баба, хуценька адвярнулася ў куток і адарвала пялёстак, пажадаўшы булку з макам. Вось у яе,— працягвае дзед,— засталося шэсць пялёсткаў.
На другі дзень баба-недарэка скінула са стала і разбіла дзедаў кубак, з якога ён любіў піць малако.
Дзед пачуў стук і сярдзіта пытаецца:
— Ты выпадкова не мой кубак расхвастала, разява?
Зноў баба захінулася ад старога і адарвала другі пялёстак дзеля новага кубка. Вось у яе засталося пяць пялёсткаў.
Ідзе неяк па вуліцы і бачыць другую бабу, якая нясе новенькі прыгожы гаршчок.
— Дзе вы купілі такую прыгажосць? — пытаецца ў той бабы наша баба, а тая злосна гыркнула:
— Дзе купіла, там яго ўжо няма! Не твая справа!
— Ах так! — раззлавалася наша баба.— Дык быў твой гаршчок, зробіцца маім! — І яна адарвала чарговы пялёстак, пажадаўшы сабе гаршкі ўсяго свету, улічваючы і гаршчок злоснай бабы.
Што тут пачало рабіцца! З усіх бакоў і з неба пачалі ляцець да бабы новенькія гаршкі розных памераў і формаў, а першы прыляцеў проста ў рукі гаршчок злоснай бабы. Бачыць старая: заб’юць яе гаршкі, валячыся з неба. Адарвала яна хуценька яшчэ пялёстак і папрасіла збаўлення ад посуду. Вось у яе засталіся тры пялёсткі.
Глядзела раз баба тэлевізар і даведалася, што недзе на поўначы водзяцца белыя мядзведзі. «Вось каб зірнуць на іх перад смерцю!» — марыць баба і адрывае пялёстак, просячыся да белых мядзведзяў. Бухнулася яна на вечныя льды ў чым сядзела ля тэлевізара, нават босая. Не паспела яна агледзецца, як з-за льдзіны выскачыў вялізны белы мядзведзь, ашчэрыў пашчу з метровымі клыкамі — і да яе. Ледзь паспела яна адарваць наступны пялёстак пасінелымі пальцамі і выпрасіць вяртанне дамоў. Вось у бабы застаўся апошні пялёстак...
Бачыць старая, што марна перавяла чароўныя пялёсткі, і тады яна вырашыла:
— Хачу быць уладарніцай марскою і каб сама залатая рыбка была маёй служкаю!
Толькі яна так сказала, ажно апошні пялёстак імгненна звяў, ссох і адваліўся... Магла тая баба зрабіцца маладой і не гарбатай, а засталася ні з чым...
— Дурная твая баба! — ускочыла з ложка старая.— Мне б тую кветку!
Дзед усміхнуўся:
— І што было б? Назапасіла б ты мукі, цукру, ды хустак, ды гаршкоў...
— Гэта мая справа! — сярдзіта адказала баба і зноў лягла.— Нейкія твае казкі недарэчныя, увесь сон перабілі! Ты раскажы што-небудзь ласкавае, з прыгожым канцом...
Дзед, у якога зліпаліся ўжо вочы, прыхіліўся галавой да сцяны і, заплюснуўшыся, пачаў новую казку:
— Даўно гэта было... У нейкім царстве, у нейкай дзяржаве жыла прыгожая... жыла прыгожая... хр-р-р, хр-р-р...
Баба здзіўлена зірнула на старога. Ён салодка пахрапваў, прыхіліўшыся галавой да сцяны. І такі быў глыбокі яго сон, што старая пашкадавала перарываць яго. «А-а, сам прачнецца і палезе на сваю печ...» — А сама павярнулася на бок і непрыкметна заснула.
І прысніўся ёй прыгожы сад у рознакаляровых кветках. І лёталі з кветкі на кветку два чароўныя матылькі — ён і яна. Ён ласкава казытаў сваім вусікам ёй пад крыльцам і пад брушкам, ад чаго яна мілагучна смяялася. Ён падносіў ёй кропельку салодкага нектару і гаварыў розныя ласкавыя матыльковыя словы. Калі баба прыгледзелася, яшчэ больш замілавалася матылькамі, бо ён — быў яе дзед, а яна — сама старая. Матылёк-дзед падхапіў матылька-бабу і панёс да самага блакітнага неба. Ён шаптаў ёй у матыльковае вушка: «Я табе адкрыю самую вялікую тайну майго матыльковага сэрца!..»
Раптам штосьці моцна грукнула, і баба, як спружына, ускочыла з ложка.
— Што?! Што дзе грукнула?
Дзед, крэкчучы, уставаў з падлогі...
— З тваімі казкамі... Заснуў і зваліўся з табурэткі.
— Знайшоў калі валіцца! — раззлавалася баба.— На самым цікавым месцы!
Дзед ускараскаўся на печ, дзе ўсё спаў састарэлы кот, і ўладкаваўся побач.
— Табе што-небудзь прыснілася? — цікавіцца баба.
— А што можа прысніцца, седзячы на табурэтцы?.. Прыснілася, што зваліўся з табурэткі, я з яе і зваліўся,— адказаў стары.
— Твой сон дык спраўдзіўся,— крыўдзіцца баба,— а вось мне дык ніколі не быць матыльком...