Люблю цябе, мой Бог, і адвяргаю —
Што болей — адвяргаю ці люблю?
С. Д.
З далёкага далеча,
З бяздоння даўніны,
Маліўся чалавеча,
Каленьмі драў штаны.
Спіну гарбаціў крута,
Масніцы лбом лічыў.
З іконавага кута
За кожным Бог сачыў.
Цуглялі плоць-спакусу,
Грашылі, а затым
Маліліся Ісусу,
Заступнікам святым.
І беззаганнай Дзеве,
І спраўна, з году ў год,
Сваёй рагулі ў хлеве,
Каб не мінаў прыплод.
Маліліся скарбонцы,
Чакаўшай «чорны дзень».
Маліліся на сонца,
На дождж, на ноч, на дзень.
Ды мелі ўсе патрэбу
Штодзённа да яды,
Таму — малітвы хлебу
Паўсюдна і заўжды.
Малітва — немаўлятам,
Слязам жалобных хат.
Былі малітвы й катам,
Прымаўшым лік ягнят.
Гулі за душы бітвы,—
Шмат трапіла ў палон.
Ды час мяняў малітвы
І парушаў канон.
Ёсць грэх, у сэрцы ўросшы,
І, пэўна, ад таго ж,
Хто — моліцца на грошы,
А хто — на востры нож.
І да святога Ойца,
Пасля крутых «уцех»,
Спяшаецца забойца,
Каб адкупіць свой грэх.
Зусім не па загаду —
За мэты ўсе свае —
Мы молімся на ўладу,
Бо выбралі яе.
І спадзяюцца людзі —
І я сярод людзей,
Што дзень наступны будзе
Мінулага святлей.
І ўсё ж жыцця дарога
Ў наступныя вякі
Без веры і без Бога
Крутнецца ў тупікі.
І паратунку дзеля
Я усвядоміць змог:
Святло ў канцы тунэля —
Бог!
*
Увесь свой век
вяду з сабою бітву —
То застые душа,
то адтае.
Я ўсё жыццё
ствараў сваю малітву,
Ішоў праз звышпакутнасць да яе.
Хацеў ад дум сваіх
сябе ж ачысціць,
На пераправе бед
мяняў каня.
Ці ж справа ў тым —
тры пальцы лоб наш хрысцяць,
Ці — злева ўправа
хрысціць даланя?
Лягчэй адрозніць
славу ад бясслаўя,
Чым плыні веры —
хто б мне дапамог? —
Каталіцызм,
ўніяцтва,
праваслаўе,
Буддзістаў, мусульман —
адзіны Бог!
Хоць Бог адзін —
няма адзінабожжа,
Не ўсюды іншаверцаў прызнаюць.
І розныя рэлігіі варожа
Нярэдка між сабой суіснуюць.
Абранай веры —
вернікі дастойны,
Ды свет не перастаў кроватачыць —
Загінулі ў міжрэлігійных войнах
І гінуць сёння людзі —
не злічыць!
Мільёны зніклі, быццам не было —
Дык што рэлігія —
дабро ці зло?
Святая вера, Бог —
для многіх свята.
І я імкнуся з верай
«на пакой».
Як сумясціць:
царква-святар-зарплата,
Катэдж-палац,
абстаўлены багата,
А вернікі —
з працягнутай рукой?
Даруй мне, Божа,
памылковасць гэту,
А, можа, не даруй —
у дол мне кол.
Бо я зжываю сам
сябе са свету
За непатрэбных думак,
«перасол».
Бо што ні год —
чарней душы асадак,
Бо вочы ў вочы —
незнаёмей час.
Як мне стварыць ў душы
светапарадак,
Дзе на пытанне кожнае —
адказ?
Не супраць я
укленчана-адданых,
Уросшых у падлогу галавой.
Пасрэднікаў не трэба
самазваных
Паміж табою, Божа,
і між мной.
Ды бог з табою, Бог —
я не баюся
Маланак-стрэлаў,
кары спадцішка.
Я не люблю канонаў —
і малюся
Сваімі слоўмі,
крыж — мая рука.
І для мяне мая душа —
ікона,
Я вернік для яе
і грахаўнік,—
Адрозніць,
дзе мана гучыць натхнёна,
А дзе маўчыць
святых пачуццяў лік.
Маліцца ўсім святым —
не абавязак,
А прага веры — для сябе святой,
Хачу я сам —
без нічыіх падказак,
Зрабіць свой выбар —
выбар толькі свой.
*
Я нічога ў цябе
для сябе не прашу —
Ты знаёмы з заможнасцю нашай.
Шлапакі датапчу,
рызманы данашу,
Дажыву і з аўсянаю кашай.
Не прашу за сябе,
не прашу за людзей,
Ты караеш нас —
мала караеш!
І хоць ты — літасцівы,
і ты — дабрадзей,
Ўсе падставы
для жорсткасці маеш.
Вунь дзіця — яснавокі,
бязгрэшны анёл,
Хмар на ранку
няма і ў паміне.
Колькі розных злачынстваў,
грахоў, розных зол
На яго чалавецтва абрыне.
І ў душы згасне сонца
пад ціскам начэй,
І для сэрца грахі —
нібы краты,
І драпежнасць з душы,
і няшчырасць з вачэй,
І прысуд —
ты ва ўсім вінаваты.
Гэту вопратку з дробязных
спраў не знасіць
І абутак —
грахоў нашых гіры.
Вось чаму, грэшнік я,
не пасмею прасіць
За сябе й за людзей,
Божа шчыры.
Я па праўдзе не варты
малітваў святых,
Не лунаю ў надзеях
ружова,
Але, скінуўшы сціпласць,
прашу я за тых,
Хто табою пазбаўлены слова.
Ты, магчыма, між справаў
забыўся на іх,
Я прашу, я малюся,
твой сыне,
За бяздомных жывёлінак,
птушак, за ўсіх,
Хто штодзённа
пакутуе, гіне.
Агарні іх цяплом,
не пазбаў іх надзей,
Кінь на лёс іх цяжкі
сваё вока.
Бо і душы — у іх,
як у нас, у людзей...
Як у нас?
Не! Да іх нам далёка.
Не, не з кожнага вока
сляза пабяжыць,
Нам — трагедыя,
іншым — забава.
Жыць пад сонцам, як мы,
не пакутаваць — жыць
Ўсё жывое — усё
мае права.
*
Зіма. Кладземся спаць, бывала,
Ні гуку, толькі мыш скрабе.
А мама штосьці цыравала
І ўсё ўздыхала ўглыб сябе.
О як шкада, што вы не чулі,
Як пры газоўцы ля стала
Мая набожная матуля
Размову з Госпадам вяла.
— Божа мілы,
Божа любы,
Божа родны,
О-хо-хо...
Божа літасцівы,
Божа шчыры,
Божа ўсемагутны,
Э-эхэ-хэ...
Божа слаўны,
Божа даражэнькі,
Божа непарушны,
Ты адзіны ў свеце,
Дзякую, што дзеці,
Дзеткі мае родныя,
Нічога, што галодныя,
Жывыя сыночкі —
Спяць вунь, як снапочкі,
Смокчуць ночы вымя,
І дачушка з імі.
Будзем жыць прыгожа —
Дзякуй табе, Божа...
Пасляваенная галеча,
Ноч, печ, газоўкі курадым.
Я нібы з Богам быў на печы,
Хоць мама размаўляла з ім.
І ўсё ўздыхала, быццам кпіла
З жыцця гаркотнага свайго.
Нічога ў Бога не прасіла
І толькі ўзносіла яго.
Бацькі, па вушы у нястачы,
Дзяцей галодных — аж кішыць,
А мама шэптам Богу дзячыць,
Хоць жыць было — як набяжыць.
Усё было ў жыцці-маланцы,
Жылі, разгортваючы бруд,
Спачатку, як краты, ў зямлянцы,
Затым — гнілы калгасны кут.
І ў ім нішто не дапаможа
Перафасоніць пекла ў рай —
Ні мамы пацеры, ні Божа,
Хоць лямантуй, хоць памірай.
Яшчэ я доўга чуў спрасоння:
— О, мілы Бог... о дзякуй, Бог...
І стала сорамна мне сёння
За мой няўдалы маналог.
Адкуль прыбедніцца патрэба —
З’еш хоць вала — адна хвала?
Ёсць хлеб надзённы і да хлеба,
Душа штодня не без крыла.
Адольваю праблем аблогу,
Яшчэ гарыць жыцця агмень.
Як не сказаць тут:
— Дзякуй Богу!
Не крочыць у наступны дзень?
*
«Не маніся, а Богу маліся» —
Заклікае Cтары Запавет.
Я пярэчу: — Спачатку маніся!
Вер сабе — на сябе пакладзіся,
Бог — загадка, паможа ці не?
Тым, хто ў справах нястрымны, гарачы,
Дапаможа й малітва і Бог,
Бо й вадзіца пад камень ляжачы
Не цячэ — тут і Бог не памог.
Чалавек шчыра моліцца Богу
І калені пакорліва гне.
Ды не думае, што й без падмогі,
Калі дужы — не зверне з дарогі,
Сам адолее штосьці ці не.
Перашкоды прайшоў — значыць з Богам,
Не адолеў іх — значыцца сам.
З веку ў век, за жыццёвым парогам —
З верай, з крыўдай на лёс — папалам.
Не, не варта адкідваць нікога,
Месца шмат у душы — й для святых,
І для веры ў людзей, і для Бога,
І для ўласных амбіцый — для ўсіх.
2010