Дзеда Анісіма нечакана запрасілі на пасяджэнне праўлення калгаса.
— Вырашылі мы, шаноўны Анісім Восіпавіч, бясплатна, за кошт калгаса, накіраваць вас у калгасны санаторый! — урачыста і прылюдна абвясціў старому старшыня калгаса.
— За што гэткая ласка? — здзівіўся дзед.
— Вы, Анісім Восіпавіч, можна сказаць, аддалі жыццё калгасу, вось калгас і пачынае вяртаць запазычанасць сваім першапачынальнікам.
— Яно-то дзякуй за ласку,— прыклаў руку да сэрца дзед,— але ж я са сваёй жонкай, з Параскай, ад ранняй маладосці і да сівой старасці разам пад калгасам былі...
— Ведаем! Ведаем, дарагі Анісім Восіпавіч! Усё нам вядома! Але ж пакуль бясплатна мы не здольныя санаторыць адначасова дзве галавы ад адной хаты. А па-другое, калі скласці тона-кіламетры, якія накруціць аўтобус туды-назад, ды харчовыя калорыя-кілаграмы за дваццаць чатыры дні ў санаторнай сталоўцы, ды ўрачэбна-працэдурныя паслугі, зноў жа за 24 дні, ды яшчэ розныя там кіназабаўляльныя вечарыны — вось вам, шаноўны Анісім Восіпавіч, і ўся бухгалтэрыя. Параску вашу мы ахопім іншым разам, а цяпер — вось вам пуцёўка!
Наступным днём дзед Анісім сядзеў у аўтобусе і намотваў тона-кіламетры ў кірунку калгаснага санаторыя.
Дзеда сустрэлі, памылі і, як кажуць, спаць уклалі.
— А я, дурны, варажыў: ехаць ці не,— крактаў дзед, уладкоўваючыся на чыстай пасцелі ва ўтульным пакоі,— адлежуся тут ды адасплюся ад гаспадаркі і жончынай звягі.
І дзед Анісім, што рэдка бывала раней, адразу салодка і глыбока заснуў, пахрапваючы ды пасвістваючы носам.
Раніцай, яшчэ цёмна было ў вокнах, дзед спужана падскочыў на ложку ад звонкага і бадзёрага жаночага голасу:
— Прачынаемся! Паднімаемся! Паспалі — хопіць! Змяраем тэмпературку! Вось бутэлечка — здаём аналіз! Хутчэй! Кратайцеся!
Дзеду Анісіму падалося, што ён толькі хвілінку як лёг. Галава была цяжкая, вочы зліпаліся.
— Якая тэмпература? Я здаровы! — спрабаваў пярэчыць стары, але звонкі голас у белым халаце яшчэ больш пазванчэў:
— Не размаўляць! Выконвайце распарадак! Вас яшчэ чакае шмат працэдур і дактароў да снедання!
Дзед уздыхнуў, ткнуў пад паху градуснік і паслухмяна пайшоў з пасудзінай у туалет. Там ён жахнуўся:
— У нас у краме па хлеб меншая чарга, чым тут па патрэбе!
Пасля гэтага дзеда павялі па розных кабінетах, дзе яму зазіралі і ў вушы, і ў нос, і ва ўсё астатняе, а напаследак прымусілі глытаць нейкую гумавую кішку.
Нарэшце, у апошнім кабінеце, дзеду абвясцілі:
— Запомніце, ваш стол нумар дванаццаць!
Прыйшоўшы ў сталоўку, дзед пакруціўся між сталоў і быў сабраўся выходзіць, але афіцыянтка здзівілася:
— А вы што, не будзеце снедаць?
— Чаму не? — адказаў дзед.— Я, здаецца б, сабаку з’еў пасля ўсёй муштры! Але ж мой стол нумар дванаццаць, а тут бачу толькі дзесяць сталоў... А дзе будзе мой?
Афіцыянтка засмяялася:
— Мілы чалавек! Вы нумар свайго стала трымайце ў галаве, а садзіцца можаце за любы — у кожнага нумара стала сваё меню. Дванаццатаму сталу сёння, напрыклад, на снеданне манная каша і чай. Смачна есці!
Дзед Анісім паторкаў відэльцам у кашу, якой і кату на зуб не хапіла б.
— А дзе сала з бульбай? Дзе яешня? — папытаўся ён у дзяўчыны, але тая абслугоўвала іншых санаторнікаў і на старога не звяртала ўвагі.
Пасля снедання галоднага дзеда Анісіма да абеду цягалі то на рэнтген, то на ўсякія ...графіі ды ...скапіі.
Ледзь прыклыпаў стары да свайго ўтульнага ложка, бухнуўся ў пасцель, але адчыніліся дзверы і той жа звонкі голас разануў па вушах:
— Уставайце! Весялей! Абед чакае!
Слова «абед» надало старому сілы, бо ў жываце адчуваліся рэзі ад голаду.
— Дванаццаты стол? — спыталася ў сталоўцы афіцыянтка.— Так, што сёння вашаму сталу на абед?.. У вас — булённы адвар і паравая катлетка. Толькі без хлеба! Хлеб вам забаронены!..
Дзед, які ўсё жыццё любіў папрацаваць, любіў і пад’есці, толькі раздражніў гэтым абедам свае рэзі ў жываце.
— А што хоць будзе на вячэру? — не стрымаўся дзед і звярнуўся да афіцыянткі.— Есці дужа хочацца...
— На вячэру дванаццатаму сталу будзе шклянка кефіру! — бадзёра адрапартавала дзяўчына.— А тое, што вам хочацца есці, дык гэта спачатку — прыкладна на дзесяты дзень прывыкнеце і нават не ўсё з’ядаць будзеце!..
Пасля вячэрняга кефіру ўсіх адпачывальнікаў павялі ў клуб на культурна-аздараўленчую праграму.
— Можна, я лепей паляжу,— узмаліўся дзед Анісім,— я стаміўся, я — стары чалавек, я галодны...
— Мы вас хутка амалодзім! — звонка зазвінеў чарговы белы халат.— Не парушайце рэжыму, дзядуля,— у клуб марш!
Дзед не хацеў нічога парушаць, таму паслухмяна накіраваўся ў клуб амалоджвацца.
У клубе раўла музыка, якую праз мікрафон перакрыкваў нейкі брытагаловы хлопец у чырвоным пінжаку:
— Так, шаноўныя калгасныя дамы і спадары! Прыбадзёрцеся, усміхайцеся і станьце кругам! Так, малайцы! Цяпер вазьміцеся за рукі і — пайшлі ўлева! Пад музыку, весялей! Цяпер у такт мелодыі скачам на правай назе. Малайцы! Цяпер у той жа такт скачам на левай назе.
Старому, якому цяжка было стаяць на дзвюх нагах, даводзілася з апошніх сіл скакаць на адной.
Мікрафон працягваў перакрыкваць музыку:
— Цяпер ідзём управа! Паднімаем рукі ўгару і пляскаем у далоні...
Абяссілены дзед Анісім падняў рукі і страціў раўнавагу. Каб не паваліцца, ён зачапіўся за нейкую жанчыну і абвіс на ёй.
Масавік у чырвоным пінжаку падскочыў да старога:
— Толькі не гэта! Абдымацца, дзед, будзеце ў іншым месцы! Сорам!..
Далей дзед Анісім нічога не памятае. Ён зноў ускочыў з пасцелі, калі ў вокнах было яшчэ цёмна. У вушах звінела:
— Устаём! Змяраем тэмпературку! Вось бутэлечка для аналізу!
У сталоўцы афіцыянтка весела ўсміхнулася:
— Дванаццатаму сталу сёння нічога не будзе!
— Як нічога?! — спалохаўся дзед.— Дайце хоць той кашы з чаем!
— Не, не і не! — катэгарычна занекала афіцыянтка.— У вас сёння і заўтра галодныя дні, бо паслязаўтра вам будуць рабіць ачышчальную клізму.
— Што-о? — выцягнуў дзед шыю.— Ды вы мяне і так пасадзілі на ваду, нават без хлеба...
— Заўтра,— удакладняе афіцыянтка,— вам якраз вады і дадуць. Трэба будзе выпіць цэлы трохлітровы слоік яе... Вам прамыюць страўнік.
— Прамыюць ад чаго? — ускочыў стары.
— Вы нічога не разумееце ў медыцыне,— супакойвала дзеда дзяўчына,— у вас там за жыццё назбіралася...
— Хопіць вам у сталоўцы пра клізму! — абурыліся астатнія.— Дайце пад’есці спакойна!..
Праз тыдзень дзед Анісім з палёгкай адчыніў дзверы сваёй хаты.
— Аніська, ты? — здзівілася жонка.— Табе ж яшчэ адпачываць ды адпачываць! А які ты схуднелы і зжаўцелы — што здарылася?
— Дай хутчэй есці! — закрычаў дзед і, пакуль старая рупілася ля печы, бясплатны санаторнік, не распранаючыся, смачна захроп на сваім утульным ложку, мармычучы скрозь сон:
— Мой стол нумар дванаццаць... Мой стол нумар дванаццаць...