Паэма
Вечар.
Надыход Купалля.
Вось і промнік
Развітальны
Саступіў дарогу
Ночы.
Цемра —
Хоць ты выкінь
Вочы,
Бо ўсё роўна,
Сам адзначыш —
Носу уласнага
Не ўбачыш.
Сёння,
Як заўжды бывала,
Адчаюгаў ёсць
Нямала,
Хто Купальскай ноччу
Ўлетку
Прагне
Папараццю-кветкай
Вырашыць
Усе пытанні
Шчасця ўласнага
Й кахання.
(Кветка тая ёсць нібыта)
Хтось у лес ішоў
Адкрыта,
Нехта ўпотай,
Каб раптоўна
Не спалохаць
Шанц цудоўны.
Ўсе шукалі з ёй
Спаткання
І блукалі
Аж да рання.
Гэтай ноччу
І Мальвіна,
Сінявокая дзяўчына,
Ў пошуках
Хімеры-шчасця
Ў цемру ночы
Падалася.
Каб з таемнасцю
Спаткацца,
Ёй жа —
Усяго сямнаццаць.
Можа, гэта
Цемра-сажа
На пытанні ўсе
Адкажа —
Дзе ён?
Хто ён?
І які?
Страшна —
Ноч на ўсе бакі
Ледзь брыдзе яна,
Не крочыць,
Толькі лапнік
Лезе ў вочы,
Ды ражны
Крывавяць цела.
Раптам —
Бура наляцела,
Толькі цемра
І гушчар,
Толькі дождж
Сячэ у твар.
Дзе дало ёй
Апынуцца?
Можа б лепш
Дамоў вярнуцца?
Толькі дзе ён,
Родны дом?
Невядомшчына кругом.
Ды і як
З начы гушчарнай
Ёй з няздзейсненаю
Марай
Павярнуць дадому?
Не!
Ў ноч яна глыбей
Нырне.
Чым святую мару
Кінуць,
Адступіўшы,
Лепш загінуць.
*
А тым часам,
Гушчарыны
Адбіралі у Мальвіны
Аслабелых
Сіл астатак —
Дык наўжо
Канца пачатак?
Сэрца чула —
Быць бядзе,
Крок яшчэ —
І упадзе,
І не ўстане,
І загіне
Ў непралазнай
Гушчарыне,
І патухне свет
Над ёй,
І не будзе ведаць
Той,
Невядомы,
Неспатканы,
Толькі марамі каханы
Сінявокае Мальвіны,
Той,
На ўсё жыццё
Адзіны.
Тут маланка
Сярод ночы
Асвятліла лёс
Дзявочы,
І ў дзяўчыну,
Дзе стаяла,
Скіравала
Сваё джала,
Каб бясслаўна
Ёй не даць
Сярод ночы паміраць.
І вясёлкава-нявінна
Ўспыхнула агнём
Мальвіна,
А на месцы,
Дзе была,
Дзіўна кветка зацвіла
Як пацверджанне
Ўсім чарам,
Як даніна
Светлым марам,
Нібы вынік
Ўсіх шуканняў
Неўміручага кахання.
Гэтай ноччу
Бог быў сведка —
Ёсць яна,
Такая кветка!
Ёсць такая мара,
Мэта!
Верыць толькі трэба ў гэта.
*
Маці, плачачы,
Асіпла —
Ў лесе дзесь
Дачушка знікла.
Бацька —
Цыгарэтай чадзеў,
Днямі з лесу
Не вылазіў.
Памагатых шмат было,
Але вынік,
Як на зло —
Ні удачы,
Ні слядочка...
Дзень за днём,
За ноччу ночка,
Не прыселі на хвіліну —
Так і не знайшлі
Мальвіну.
*
Год мінуў,
Нібы хвіліна.
Сінявокая ж
Мальвіна,
Ператвораная ў кветку,
Зноў
Купальскай ноччу
Ўлетку,
За шмат вёрстаў
Ад жытла
Ў цёмным лесе
Расцвіла.
Лёс скруціўся
Нечакана —
Ёй было наканавана
Дзіўнай кветкай
Ўваскрасаць,
А затым —
На год згасаць.
Вельмі страшная ахвяра.
Але вось —
Праменіць мара!
Кветка ёсць!
Жыве яна!..
Праўда ёй —
Жыццё цана.
*
«Дык няўжо
Загінуць дзесь
Ёй дало?» —
Шаптаў Алесь.—
Ён з Мальвінай
З адной вёскі,
Адной кветачкі
Пялёсткі
Адны мары ў галаве,
Ў адным небе
Зоркі дзве.
І цяпер ужо Алеся
Дзве чакалі
Мэты ў лесе:
Ён рашыў —
Няхай загіну
Але зніклую
Мальвіну,
Калі трапіла ў бяду,
Ў небе,
Пад зямлёй знайду.
Так ён
Сам сабе прарочыў...
А яшчэ —
Купальскай ноччу
Марыў —
Хоць сто вёрст
Прайду,
Кветку дзіўную
Знайду!
І з намерамі такімі,
Абадзейваемы імі,
Пераўсхваляваны ўвесь,
Ў цемру
Даў нырца Алесь.
*
Многіх здзівіць
Сказ мой гэткі:
Ёсць душа
У кожнай кветкі
І ў задумлівых бароў,
І у птушак, і ў звяроў,
І ў вады,
І у зямлі —
Толькі б мы
З душой былі,
Бо, хто лёс свой
Абяздушыў,
Не пачуе іншых душаў...
І Мальвіна,
Хоць змяніла
Выгляд свой
І расцвіла,
Адчуваць і чуць магла.
І каб зноў
Дзяўчынай стала,
(Ёй зямелька падказала)
Адзін сродак існуе —
Трэба, каб
Знайшоў яе
Той, хто кветку
Не загубіць,
Не сарве,
А прыгалубіць
І да сэрца прыхіне,
Як дзяўчыну па вясне.
Гэта ведала Мальвіна,
І ў душы
Не беспрычынна
Нікла,
Нібы свечка тая —
Хто яе тут адшукае?
Ды і хутка
Сонца ўсход,
Значыць зноў
На цэлы год —
Сон нябачны,
Развітальны
Да наступнага Купалля.
*
Раптам —
Нейкі шум здаля,
І пачуўся
Трэск галля,
А затым (з плячэй гара),
Выйшаў хлопец
З гушчара,
Змогся,
Ў вопратцы падранай
І застыў зачараваны —
Век стаяў,
Здаецца б гэтак:
— Ай ды кветка!
Кветка кветак!
Па-над кветкамі
Царыца!
Можа гэта дзіва
Сніцца?
Век не бачыў,
Сколь жыву!
Раптам кінуўся:
— Сарву!
За блуканні ўсе,
За стому,
Прынясу яе дадому
Ўсіх здзіўлю —
Адкінуць кпіны...
Эх, шкада —
Няма Мальвіны,
Я б ёй кветачку
Прынёс,
Першай
Падарыў дзівос.
Я адкрыў бы
Сэрца ёй,
Папрасіў бы —
Будзь маёй!
Будзь маёю,
А іначай...
Тут Алесь
Рукой гарачай
Ухапіўся за сцябліну.
Кветку жах праняў —
Загіну,
Неразгаданая я,
Вось дзе
Смертачка мая.
Але нейкіх чараў
Сіла
Хлопцаву руку
Спыніла.
Ён усклікнуў:
— Што ж раблю я!
Хай жыве!
Няхай чаруе
Гэту ноч і свет увесь!
І расчулены Алесь
Пасля ўсіх
Начных падзей,
Прыціскае да грудзей,
Як каханую
Малодку,
Незвычайную знаходку,
Ўклаўшы ў гэта
Далікатнасць.
— Ты жыві сабе
На радасць!
Ты квітней сабе
Да рання!
Толькі выканай
Жаданне
І цябе я тут
Пакіну:
Памажы знайсці
Мальвіну.
Дзесь яна прапала
Ў лесе,
Без яе не жыць
Алесю.
І раптоўна адчувае,
Што не кветку
Абдымае
А дзяўчыну —
Ды каго!
Тую, што шукаў.
Ого!
Што глынула
Ноч глухая,
Тую, што даўно
Кахае!
Мальва ж,
Пасля ўсіх напасцяў,
Кажа:
— Я шукала шчасце
Ў чыстым полі,
Ў цёмным лесе,
Шчасце ж побач —
Ты, Алесік!
Здужаўшы выпрабаванні,
Мы знайшлі
Сваё каханне.
*
Ў свята
Моладзь ладзіць гулі.
Пэўна, многія
Не чулі
Пра Мальвіну,
Пра Алеся
І блукаюць
Ноччу ў лесе.
Хай Купальскай ноччу
Ўлетку,
Кожны знойдзе
Сваю кветку.