Дзіўны свет наш Боскі —
Свя́ты і прыгоды.
На вяселлі вёскі
Шчодрыя заўсёды.
Дзе жыве каханне,
Шлюбаў там багата.
Вось і красцы Ганне
Бог паслаў Ігната.
Хлопец ён вядомы,
З адной вёскі, свойскі.
Ды павестка, з дому
Запрасіла ў войска.
Слёз было нямала,
Провады — не свята.
Ганна абяцала
Прычакаць Ігната.
А Ігнат храбрыўся
Толькі хмурыў бровы.
Ганне ён бажыўся
Ў вечнае любові.
*
Дні ішлі і тыдні,
Час з нудой хаўрусіць.
Вось і плёткі-злыдны
Свайго не упусцяць.
Слаў лісты ён спраўна,
А затым з прабелам.
Пляткарам цікаўна —
Ці не схаладзеў ён?
Распускалі слыхі
(Верце ці не верце),
Што ў балоце ціхім
Завяліся чэрці.
І папоўз між хатаў
Слых неспадзяваны,
Што Ігнат ў салдатах
Верне нос ад Ганны.
Ганне ўжо залішне
Не даюць прадыху —
Што? Маўчыць? Не піша?
Ні духу, ні слыху?
І ад роднай маці
Гэткая ж «падмога» —
Не сядзі ты ў хаце,
Ды найдзі другога.
Тут яшчэ ў дадатак,
Як на тое ліха,
Пачала у хату
Лезці Базыліха.
Што ні дзень — прыкрочыць,
Што ж, была прычына —
Лезла Ганне ў вочы,
Каб усватаць сына.
Быў Захар някідкі,
Як быльнёг між жыта.
Ён лістаў, як сшыткі
Ў Ганнін дом візіты.
Нібы госць нязваны,
Ды не без надзёгі,
Распачаў у Ганны
Абіваць парогі.
З ім, нібы наседка,
Й Базыліха ў хаце.
— Трэба вам, суседка,
Залатога зяця.
У цябе ж дачушка,
Ганначка, як ружа.
Ёй вось Бог прыгушкаў
Залатога мужа.
Мой Захар — багаты,
Ён надзейны, просты.
Гэта ж там, салдаты,
Хлопцы-вярціхвосты.
І Захар лье вязка
Ў вушы словы-мёды:
— Мне ж для вас не цяжка...
Я ж для вас заўсёды...
*
Маці кажа слушна,
Хоць і неўспадзеўкі:
— Ты ж глядзі, дачушка,
Не закісьні ў дзеўках.
Вернецца ён з войска,
Ці адчыне дзверы?
Лёс дзявочы коўзкі,
Хлопцам мала веры.
Кажуць, лішні трэці,
Каб не стала гэтак.
Дзевак шмат у свеце,
Як у полі кветак.
Возьме й не прыедзе,
Хоць спярша маніўся.
Хто ж там знае — недзе
Можа й прыжаніўся.
Мо й не раз там запар,
Ты ж тут сохнеш, вянеш.
А душа, не пашпарт,
Ў яе не заглянеш.
Ганна уздыхае,
Ўсмешкай квеціць губы:
— Ён мяне кахае
Й майму сэрцу любы.
Маці кажа Ганне:
— Абы што гутарыш.
Ты сваё каханне
Ў сагане не зварыш.
Гэта не багацце —
Каля боку любы,
Калі пуста ў хаце,
На паліцу зубы.
Кажуць жа ў народзе,
З’еўшы процьму солі,
Што каханне пройдзе,
Голад жа ніколі.
— Мамачка, прыпомні,
Ты ж сама кахала.
— Маці мяне мала
Дзягай лупцавала.
Лупцавала б болей,
Не з тваім я татам
Да заможнай долі
Рушыла б з багатым.
Ой, глядзі, паплачаш
З гэным небаракам.
Ад кахання ўбачыш
Толькі кукіш з макам.
Уздыхнула Ганна:
— А што кажа тата?
Можа ты зарана
Зганьбіла Ігната?
Маці не здаецца:
— Ён табе не пара!
Перакручвай сэрца
Лепей да Захара.
У яго й карова,
У яго і свінні.
Што яшчэ другога
Трэба гаспадыне?
Паўтаруся, дзітка,
Лёс дзявочы коўзкі.
— Мамачка, ён брыдкі,
Як той пан Быкоўскі.
— Што ты, Ганна, скачаш?
Пабаіся Бога.
Ты глядзі, бо страціш
Гэтага і тога.
*
Слізкі, зухаваты,
Нялюбы дзяўчыне,
Шусь, Захар у хату —
Лёгкі на паміне.
Ён — да маці Ганны,
Цмок руку кабеце
— Самы ўсхваляваны
Я на гэтым свеце.
У мяне ж карова,
Чулі? Прадацельна.
Я жыву талкова
З думкай аб вяселлі.
Я не ладжу гулі
Дня не палайдачыў...
Ой, прабач, Гануля,
Я ж цябе не ўбачыў.
У руку, як маці,
Ён і Ганну цмокнуў.
— Вы ж тут будзьце у хаце,
У царкву я скокну.
Ажаніцца можна
Нават без кахання.
А вось жыць бязбожна
Будзем без вянчання.
Ляснуў ён дзвярамі
Й знік неспадзявана.
З мокрымі вачамі
Засталася Ганна.
— Ну, што, мама, скажаш
Ў яго абарону?
Хочаш, каб пайшла я
За яго з разгону?
— Як, дачушка, мне тут
Разгадаць сакрэты?
Хто іх разбярэ тут,
Гэтых прайдзісветаў.
Гэны, дзесь далёка —
Ні ліста з намёкам.
Гэты хоць пад бокам,
Тут, навідавоку.
Што табе надзея,
Ды кахання чара?
Раіла б табе я
Гэтага Захара.
Розум, Ганна, ззадзі,
Як хвост у кабылы.
Я скажу папраўдзе —
Ён і мне нямілы.
*
Думкі ужо зрання
Ў Ганне ўсе абмёрлі.
Для яе вянчанне,
Нібы костка ў горле.
Ад нуды аблогі
Уцякла бы ў вырай
Трэба ж перад Богам
Быць праўдзіва-шчырай.
Як ёй думку-згубу
Утаіць ад Бога,
Што ідзе да шлюбу
З жаніхом нялюбым?
Тут святар Захара
Спытаў прынародна:
— Ганну ўзяць за пáру,
Узяць за жонку згодны?
Той ажно падскочыў
Не стрымаў паводзін.
Святару у вочы
Крыкнуў: — Згодзен! Згодзен!
— Ну, а ты што, Ганна,
Пахмурнела дужа?
Гэтага вось пана
Згодна ўзяць за мужа?..
Цяжка Ганне-красцы,
Што ж яна рашыла?
Не, схаваць не ўдасца
У мяху ёй шыла.
Не, свае пачуцці
Ганна не падмане.
З нéлюбам ў пакуце
Жыць яна не стане.
Зноў святар кіруе
Да яе увагу,
Быццам бы лупцуе
Ёй па сэрцы дзягай.
Як твае намеры?
Што маўчыш халодна?
Хтосьці зычна ў дзверы
Крыкнуў — Не, не згодна!
Ўсе аслупянелі,
Глянулі — нікога!
Хто ж перад вяселлем
Баламуціць Бога?
І святар пытае:
— Хто сказаў «не згодна»?
— Я — душа святая,
Голас Богаўгодны.
Просіць поп: — Не трэба
Тут разводзіць жарты.
— Ўсё я бачу з неба,
Ён яе не варты!
Да Ігната ў Ганны
Сэрца прыкіпела.
Ён яе абраны —
Заяўляю смела.
Ціха, благачынна
Зноў святар пытае:
— Ганна, адкажы нам,
Хто каго кахае?
Ты, як маладзіца,
Растлумач нам тонка —
Згодная зрабіцца
Ты чыёю жонкай?
— Чулі ж,— Ганна кажа,—
Голас Богаўгодны?
Ён, Ігнат-прапажа,
Любы мне і родны.
Ойца! Выручайце —
Свята й паўнамоцна
Сёння ж абвянчайце
З ім мяне завочна.
— Не! Завочна нельга! —
Крыкнуў голас зычны.—
Будзем на вяселлі
Мы ў сваім абліччы.
Раптам з-за заслоны
Выйшаў статны хлопец,
Ў форме, пры пагонах —
Сам Ігнат-вайсковец.
— Я прашу прабачыць
Жарт мой, веры шкодны
Голас мой нябачны,
Голас Богаўгодны.
Мой прабачце опус,
Грахоўныя словы.
Я прыбыў у вотпуск
Хуткатэрміновы.
Вы, святар пашанны,
Моцна не карайце.
Лепш мяне вы з Ганнай
Зараз абвянчайце.
Пасля заканчэння,
Як міне малельня,
Ўсіх, без выключэння
Просім на вяселле.
Будзе там і чарка,
Будзе там і скварка.
Просім, калі ласка,
І цябе, Захарка.
*
Адгуло вяселле,
Адслужыў Ігнаце.
Хата — не пустэльня,
Шмат дзяцей у хаце.
Час не скаламуціў
Лёс сям’і праз чуткі —
Ў сэрцах шмат пачуццяў
І саган паўнюткі.