Як жа лёгка памыліцца
Гарымоце-мужыку...
Тут у нас жыве ўдавіца
З краю вёскі — убаку.
Прыгажуня, рагатуха
І прыкметная здалёк —
Грэе вока, лашчыць вуха,—
Сэрца кідае ўпрыскок.
Мы, мужчыны, жонак цэнім,—
Але ўсе раптоўна тут
Да ўдавіцы сталі ценем
Праслізгаць у ціхі кут.
Ды забыліся «гулёні»,
Што галоўны вораг — слых.
Кожны ў вёсцы — на далоні,
Вёска скажа ўсё пра ўсіх...
А мужчыны пасля «ласак»
Штосьці хмурымі былі.
Кожны моцна тужыць пасак,
Ногі цягне па зямлі.
Я прыкідваю: — He слаба! —
І скрабу сівую скронь...
— Мусіць, там не проста баба,
А маланка ці агонь!
Гэта ж трэба так запарыць
І мужчын, і дзецюкоў...
Ну й кахае, ну й штукарыць,
Вось дык баламуціць кроў!
Што я, горшы за астатніх?
Я ж яшчэ мужык — ого!
Я ж пражыў, як кот той хатні,
Без усякага ўсяго...
Я старанна пагаліўся
І для смеласці — «глынуў».
Так рашучасцю наліўся,
Што ад жонкі... слізгануў.
...Але вось пра што гамонка —
Прыкусі язык, чытач:
Як даведаецца жонка —
He дай Бог — тады хоць плач...
Адчыняю ў хату дзверы
Да ўдавіцы — мой ты Бог!..
Нібы трапіў да Венеры,
Смак — ад галавы да ног!
Вочы — як вуголлі з печы!
Вусны — вабяць, ажно жах!
Нібы з белай гліны плечы!
Грудзі — булкі на дражджах!
А ніжэй!.. Я да ўдавіцы:
— Як папасці ў «рай», скажы?!
А яна мне: — Ну й дурніца!
Будзе ўсё табе, мой рыцар,
Толькі ты мне памажы.
— Што зрабіць?! Я з неба зоркі
Усе зграбу — любой цаной!
А яна: — Аб чым гаворка?
Лепей выкінь з хлева гной...
— Гной дык гной! Відаць, каханне
He бывае без ахвяр.—
Я за вілы — і заданне
Выканаў — гару, як жар.
Зноў у «рай» ляцець гатовы,
А яна мне: — Галубок!
Пашчапай вунь тыя дровы,
Ну а потым — жарты ўбок...
Я сякеру ў рукі жвава —
І давай крышыць, шчапаць.
Але ж дровы — не забава,
Іх тут — кубаметраў пяць!
Чую — пакідаюць сілы,
Я не ў «рай» — дамоў хачу.
Гной, сякера, дровы, вілы
Сталі блытацца ўваччу.
Нарабіўся, як шалёны,
Дамантуліўся, узмок.
Стаў ад поту я салёны,
Як у ражцы агурок.
Ды і потны, як макрыца,
Трэсак, гною повен рот...
А яна мне ззаду: — Рыцар!
Можа, зробіш новы плот?..
Во ўчапілася, халера...
Заўважаю раптам я:
Дык яна і не Венера,—
Жонка ж прыгажэй мая.
Дзе тут «рай»? Няма і знаку!
Як разгледзеўся бліжэй —
Дык на ёй не знойдзеш «смаку»,
Хоць глядзі вышэй, ніжэй.
Вочы тыя — як у жабы,
Вусны — іх бы мець саве,
Плечы — стогадовай бабы,
Грудзі — нібы фічкі дзве...
Ад нахлынуўшых здагадак
Стала цесна ў галаве:
— Вось чаму ў яе парадак,
Хоць зусім адна жыве!
Я скасіўся на ўдавіцу
І кажу, абцёршы пот:
— Заўтра новы дурань-рыцар
Будзе тут — і зробіць плот...
Я пайшоў... «Наеўся» ласак,
Аж па горла «падгуляў».
Зацягнуў тужэй свой пасак,
Ногі ледзь перастаўляў.
*
Дома — падазрона штосьці...
Чысціня!.. Накрыты стол!..
Жонка ціхенька, без злосці
Сустракае, як анёл.
— Дзе забавіцца так можна?
Сядзь, паеш, туга мая!
Стаў я бэкаць асцярожна:
— Я... быў, гэта... Сыты я...
— Калі так, мой даражэнькі,
Нашчапай мне дроў схадзі!
А ў мяне ж тых сіл — паўжменькі,
Хоць мяне ў зямлю кладзі.
Я, як сеў — прыліп да лавы,
Век, здаецца б, не ўставаў...
— Дроў? — раблю я выгляд жвавы,—
Я ж па іх засумаваў!..
Зноў я з хаты — за сякеру,
А яна — як сто пудоў.
Мусіць, помсціць за Венеру
Лёс на старасці гадоў...
Мне ўжо цяжка й нахіліцца —
Ляп ды ляп... Стагну, кракчу,
Рукі хочуць адваліцца,
Цёмна, мутарна ўваччу.
Дашчапаў... А сам — як з ваты...
Сеў з макруткаю спіной...
Тут выходзіць жонка з хаты:
— Любы! Выкінь з хлева гной!
— Цьфу ты! Чортавыя пугі!
Згаварыліся яны?
У мяне ўжо без падпругі
He трымаюцца штаны...
Як я разабраўся з гноем?..
Ноччу ў сне я ровам роў —
Нада мной ляталі роем
Кучы гною, горы дроў.
*
Я апёкся аб «Венеру»...
А сябры як, маўчуны?
Дай жа, думаю, праверу,
Што было ў іх? Як яны?
Возім мы аднойчы жыта,
Авадні пякуць — наскрозь!
На мяне сябры сярдзіта:
— Што ты гоніш, нібы лось?
Ці ж апошні дзень у Бога?
Мо курнём — глынём дымку?
Дзень вялікі — часу многа,
Адпачнем крыху ў цяньку!
He! — кажу. Наш лёс — работа,
Хоць ліецца па спіне...
Мы мужчыны ці блазнота?
Хто мы — рыцары ці не?..
Зірк!.. Мае сябры раскіслі...
Чырванеюць, як клапы.
Нават сківіцы адвіслі,
Вочы лезуць на ілбы...
— Ты адкуль?.. Ты што?.. Ты — ціха!
Заікаюцца, гляджу.
— Вось цяпер, ядрона ліха,
Сядзем адпачнем,— кажу.
І было хоць брыдка, горка,
Загулі тут мужыкі.
Развязалася гаворка,
Як у п’яніцы шнуркі.
— Я — касіў!
— Я — клаў падлогу!
— Я — дык студню ёй капаў!
(He адзін я, дзякуй Богу...)
— Ну, а дровы хто шчапаў?..
Тут і я зачырванеўся...
Сам сабе я нагадаў,
Як я «ласак» тых наеўся...
А сябрам услых дадаў:
— Век не бачыў гэткіх «цацаў» —
Пра каханне — ні гу-гу...
Ну а хтосьці хоць памацаў
За руку ці за нагу?
Змоўклі ўсе... Няма гамонкі...
Раптам як зароў Рыгор:
— Ці не заключылі жонкі
З гэнай шэльмай дагавор?!.
Здрыгануўся раптам кожны,
Сціснуў вусны і — маўчок!..
Як яршок неасцярожны,
Трапілі мы на кручок.
*
Жонка мужам ганарыцца,
Калі мае лад сям’я.
Вось і мне мая: — Мой рыцар!..
— Што?!..— ажно падскочыў я.
— Ты адкуль такое слова
Адкапала? Гавары! —
А ў яе прапала мова,
Стала чырваней зары.
— Трэба ж так прагаварыцца...—
Кажа ўслых сама сабе...
Я крычу: — Мне слова «рыцар» —
Нібы камень на гарбе!
— Ну... не рыцар — малайчына.
Ці ж ты гонар свой згубіў?
Ну, пайшоў... памог жанчыне —
Што ж ты дрэннае зрабіў?..
І з пяшчотаю зірнула,
І знайшло душу цяпло...
Што ж, мінулае — мінула,
Што было ўжо — дык было.
1992