У сваіх творах, ва ўспамінах, якія ўвайшлі ў некаторыя мае кніжкі, я закранаю лёс нашай сям’і — лёс бацькоў і родных мне людзей.
Так у паэме «Люстэрка лёсу», я згадваю, як да нас, у зямлянку (вёска была спаленая немцамі) вярнуліся з вайны мой тата і старэйшы брат Коля.
Які ж нечалавечы боль у сэрцы адчуў я, калі разгарнуў том серыі «Памяць» і не знайшоў у ім ні радка пра тое, што наша сям’я зрабіла пасільны ўнёсак у Вялікую Перамогу.
Атрымлівалася, што я «прымазаў» да Перамогі сваіх родных людзей.
Як было мне сябе паводзіць?
Ад імя шматлікіх тых, хто па нечаму недагляду не патрапіў у святую серыю «Памяць», я ў чацвертым томе маіх твораў назваў гэтую серыю «кароткай памяццю». Магчыма, я занадта сурова аднёсся да высакароднага выдання, але мне ў той час дыктавала гэтыя словы крыўда за сваіх родных і іншых «незаўважаных».
Менавіта таму, у тым жа чацвёртым томе, я вымушаны быў на старонцы 477 зрабіць удакладненне, у адносінах да свайго таты, які быў удзельнікам вайны (паўтараць не буду).
Але ж выпадаў з гэтай серыі і мой старэйшы брат Коля, які ваяваў, меў раненні і кантузіі, праз што рана пайшоў з жыцця і які, як большасць франтавікоў, пры жыцці сціпла абыходзіў тэму вайны.
Але, на шчасце існуе Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусь, у якім беражліва захоўваюцца дадзеныя ваеннага часу.
Прыклаўшы шмат намаганняў, дзякуючы супрацоўнікам Архіву, асабліва Паўлюковічу А. П., знаходжу, няхай сабе не ўсё, але галоўнае пра свайго брата.
Яго, як многіх юнакоў і дзяўчат, у 1943 г. немцы везлі ў Германію ў рабскую няволю.
Поезд спыніўся ў Стоўбцах. Брат Мікалай быў, па сведках знаёмых таго часу, вялікім адчаюгам. Ён, падчас стаянкі поезда, нягледзячы на пільную ахову, збег, але адразу ж быў злоўлены і бязлітасна пабіты.
Аднак 24 мая 1943 года, ля станцыі Лясная, за Баранавічамі (гэта архіўныя дадзеныя) зноў на хаду цягніка скочыў пад адхон і збег.
«Сначала попал в партизанский отряд им. Воронова, бригады им. Маршала Жукова, Барановичской обл.»
Прапускаю многія архіўныя запісы, адзначаю галоўнае:
Донесение.
30 апреля 1944 г. группа подрывников под командованием Дубаткова с подрывниками Лис Н., Петров Н., Смовш И., и Давидович Н. с проводником Д. (агентурный разведчик) в 15-30 заминировали полотно ж/дороги Столбцы-Колосово, у самого переезда Кучкуны. В результате взрыва уничтожен паровоз и 6 классных вагонов служебного поезда. Движение приостановлено на 17 часов. Имеются убитые и раненые.
Донесение
12/3-44. Группа подрывников под командованием ст. группы Меламед М. с подрывниками Ахметов С., Обломейко В., Давидович Н., Войнич С. в ночь с 11 на 12 марта 1944 года заминировали шоссейный тракт Мир — Столбцы на 4 км от местечка Мир. В результате взрыва уничтожена легковая машина, убито — 3 офицера и 1 тяжело ранен.
Донесение
26-3-44 г.
Группа подрывников под командованием ст. группы Меломед М. с подрывниками Обломейко В., Давидович Н., в ночь с 25 на 24 марта 1944 года заминировали шоссейный тракт Мир — Столбцы зарядом тола 2 кг на 5 км от местечка Мир, вблизи Новогорских хуторов. В результате взрыва уничтожена грузовая автомашина противника, убито 3 и 1 ранен гитлеровца.
Можна было б пералічваць далей, але вярнуся да той маёй звесткі ў колішніх творах аб тым, што брат Коля быў удзельнікам гістарычнага параду партызан у вызваленым Мінску.
Прыкладаю арыгінал з подпісамі і пячаткай «Боевой характеристики» Давідовіча Мікалая Фёдаравіча. Паколькі архіўны тэкст чытаецца не вельмі ясна, я яго прадублірую.
БОЕВАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА
На партизана отряда им 25 лет ВЛКСМ бригады им. Маршала СССР Жукова Давидовича Николая Федоровича, рождения 1923 г. (ён усё ж нар. у 1925 г.) уроженец Минской обл. Логойского р-на, д. Карпиловка, чл. ВКЛСМ, поступил добровольно в партизанский отряд 24 мая 1943 г. соц. положение из крестьян. В Красной Армии не служил. В партизанский отряд прибыл добровольно, сбежал с поезда при отправке на работу в Германию со ст. Лесная, на участке ж. д. Барановичи — Брест. Занимаемая должность в отряде — рядовой партизан.
БОЕВАЯ РАБОТА:
июнь 1943 г. — участвовал в бою с вражеским гарнизоном д. Засулье. Разбито 2 бункера противника.
май 1943 г. — участвовал в бою в д. Коледино, где противник потерял 4 убитыми 1 ранен. Захвачен немецкий обоз и трофеи.
август 1943 г. — участвовал в засаде под м-ком Турец, убито 17 полицейских и 7 взято в плен.
Во время блокады пущи (июль 1943 г.) участвовал в боях с немецкими оккупантами в р-не Синявская Слобода, Тихово.
Будучи подрывником подорвал 2 машины противника, убито 7 и ранено 3 гитлеровца.
18 мая 1944 года участвовал в бою в р-не д. Аталезь — немцам не удалось ворваться в деревню и захватить крестьянский скот. Убито 12 и ранено 2 гитлеровца.
С характеристикой командования отряда на партизана Давидовича согласен.
Командир бригады им. маршала СССР Жукова
полковник Василевич
Врид. комиссара бригады
майор Дудковский
Далей ідуць подпісы.
У адным з данясенняў напісана, што Мікалаю аб’яўлена падзяка, але на фотаздымку тых часоў ён на грудзях з нейкім медалём (разабраць немагчыма).
Дзякуй вам, архівісты, і, асабліва людзі тых суровых часоў, хто пакідаў сціплыя запісы пра гераічны лёс нашых папярэднікаў.
Асабістая падзяка Паўлюковічу Аляксандру Пятровічу.