Усе казкі, як вядома, пачынаюцца прыкладна так: «Жыў-быў дзед ды баба і была ў іх курка раба...ці: было ў іх тры сыны — два разумныя, а трэці...» — і гэтак далей.
Наша ж казка пачынаецца наадварот:
Жыў-быў сын, дарослы сын, адкуль ён узяўся, ён і сам не ведаў, альбо рабіў выгляд, што не ведаў. Хутчэй за ўсё, ён не вельмі задумваўся, адкуль што бярэцца. Жыццё — яно поўнае спакусаў, смакаты ды розных уцехаў, а ці ж абавязкова ламаць галаву, адкуль усё гэта? Галоўнае, што яно ёсць — еш, пі, спажывай.
Але ў гэтага сына быў свой сын, які ўжо вучыўся ў першым класе і не толькі там вучыўся, а ўжо вывучыўся чытаць.
Узяў аднойчы гэты маленькі хлопчык, якога звалі Хвядоскам, у рукі кніжку казак, разгарнуў старонкі і, водзячы пальчыкам па надрукаванаму, пачаў уголас чытаць:
— Жылі сабе дзед ды баба і быў у іх сын...
— Хлопчык перапыніў чытанне і звярнуўся да бацькі:
— Тата, вось тут напісана пра дзеда і бабу, у якіх быў сын. Гэтаму сыну дзед і баба хто?
— Яны яму — бацька і маці.
— А я ў цябе хто? — спытаўся хлопчык.
— Як хто? Ты мне — сын,— адказаў бацька.
— А хто ты? — не сунімаўся малец.
— Я — твой тата! Што тут незразумелага? — ужо з нецярпеннем тлумачыў хлопчыку бацька.
— Не, не для мяне, хто ты! А для дзеда і бабы? — дапытваўся Хвядоска.
Яго бацька пачаў нервавацца:
— Для якога яшчэ дзеда і бабы? Гэта ж там, у тваёй казцы, дзед і баба, а тут ты, я і твая маці. Тут дзеда і бабы няма.
Хвядоска не адступаў:
— Але ж у казцы ёсць сын і ў яго — дзед і баба... Ну, яго бацька і маці. І ў нас ёсць я і ў мяне вы — мае тата і мама.
— Ну, дык і цудоўна! Нарэшце ты разабраўся сынок!
Хвядоска няўпэўнена працягваў:
— Я, тата, не зусім разабраўся...
— Ну, што яшчэ? — выказаў злосць бацька.
Хвядоска працягваў:
— Ёсць я і ў мяне ёсць ты і мама, і ёсць ты, а дзе твае мама і тата? Калі яны ёсць ў казцы, дык і ў жыцці павінны быць...
Хвядоскаў тата пачырванеў. Ён даўно забыўся на сваіх бацькоў. У жыцці яму шанцавала — была і ёсць камерцыя, грошы, машына і ўсё астатняе. Таму неяк неўпрыкмет ён аддаліўся ад бацькоў, яны падаліся непатрэбнымі і нават лішнімі. І дзе яны зараз — яму было не зусім цікава.
Хвядоскава пытанне вярнула бацьку да рэалій жыцця:
— Дык дзе, тата, твае дзед і баба ці, як ты казаў, бацька і маці? Мяне, я ведаю, бусел прынёс некалі да цябе і мамы, а цябе бусел прынёс да каго?
Бацька пачаў блытана тлумачыць:
— Разумееш, сынок, ішлі мы аднойчы па дарозе, ды раптоўна наляцеў моцны вецер, зрабілася цёмна, як ноччу. Безгаловіца параскідала нас — я вось апынуўся тут, а дзе дзеліся мае бацькі, невядома.
— А ці ж ты не шукаў іх? — страпянуўся хлопчык.
— Шукаў...але, як кажуць, шукай ветру ў полі...
— А яны мне, хто былі б, каб знайшліся? — працягваў хвалявацца Хвядоска.
— Вось табе яны і былі б дзедам і бабай.
— Я іх знайду! — запаліўся хлопчык,— як жа так — у казцы ёсць дзед і баба, а ў мяне няма!
— Не дурней, сынок! — заспакойваў бацька Хвядоску,— Дзе ты іх знойдзеш? Свет вялікі.
— Я перашукаю ўвесь свет! Я табе абяцаю! — усклікнуў Хвядоска і, выціраючы ўзмакрэлыя вочы, выйшаў з хаты.
Бацька ўзяў у рукі кніжку казак і незадаволена прамовіў:
— Пішуць жа ўсякую лухту, толькі нервы дзяцям псуюць... і іх бацькам...
Хвядоска не жартаваў. Ён выйшаў з хаты і накіраваўся за вёску, на самы высокі пагорак, дзе звычайна сустракаўся самы моцны вецер.
— Вецер! Вецер! — паклікаў ён,— Чуеш мяне, вецер? Ты ж тут, я цябе адчуваю! Адгукніся!
У посвісце ветра Хвядоску падалося:
— І я цябе чую і адчуваю тваю заклапочанасць.
— Скажы тады, калі ласка, вецер, куды ты занёс майго дзеда і бабу, бацькоў майго таты? Я іх шукаю! Тата сказаў, што ты іх разлучыў.
Зноў Хвядоску падалося:
— Я твайго бацьку добра ведаю. Ён носіцца па дарогах на сваім «Мерсэдэсе» хутчэй за мяне і псуе на хаду маю вопратку. Але гэта дробязь. Не дробязь тое, што ён схлусіў — я не чапаў яго бацькоў. Твой тата зрабіўся сляпым.
— Не! — крыкнуў Хвядоска,— гэта не пра майго тату! Мой тата не сляпы, ён усё бачыць!
— Ён толькі думае, што бачыць,— пасвістаў незадаволена вецер,— На самой справе, яго асляпіла нажыва, яе ён толькі і заўважае. А твае дзед і бабка, бацькі твайго таты, жывуць ажно за пяцьдзесят кіламетраў адсюль, у вёсцы Найда. Яны нават не ведаюць, што ў іх ёсць унук — ты Хвядоска. Далёка гэта — не дойдзеш!
— Дайду! — крыкнуў хлопчык,— Дзякуй табе, вецер! Ты сапраўдны мой сябар! — І Хвядоска пайшоў. Але пайшоў не ў далёкую вёску Найду, а дамоў, каб супакоіцца і асэнсаваць чутае. Яму было балюча і крыўдна, што яго тата, якога ён любіў, схлусіў яму, што ён адмовіўся ад сваіх бацькоў.
«Хіба ж я магу адмовіцца ад сваёй мамы і свайго таты?» — з болем думаў хлопчык.
Не, вырашыў ён, я нават не падам выгляду, што раскрыў гэту непрыемную тайну. Я не хачу нават думаць, што мой тата благі, я павінен нейкім чынам яму дапамагчы. Але як?
І Хвядоска прыдумаў. Наступным днём хлопчык шумна ўскочыў у хату, кінуўся тату на шыю і шчасліва зашчабятаў:
— Тата! Татачка родны! Я знайшоў тваіх маму і тату, маіх дзеда і бабу! Якое шчасце!
— Дзе? — разгубіўся бацька,— Як ты мог іх адшукаць? Жартуеш, сынок?
— Заводзь машыну, татка! — ажно свяціўся хлопчык,— Вецер занёс іх ажно ў вёску Найду. Едзем, татка, я хачу абняць сваіх, а не казачных, дзеда і бабу! Праўда, гэта здорава, татка?
Хвядосаву бацьку прыйшлося падыйграць сыну:
— Малайчынка, сынок! Едзем!
Праз паўгадзіны шчаслівы Хвядоска і яго тата ехалі ў «Мерсэдэсе» у накірунку далёкай вёскі, дзе іх чакала шчасл...
Так, шчаслівая сустрэча!
На пагорку Хвядоска звярнуўся да свайго бацькі:
— Крыху цішэй едзь, тата, бо ў ветра псуецца вопратка.
Бацька прамармытаў сабе пад нос:
— І хто іх прыдумвае, гэтыя казкі?