А. Варонскаму
1
«Сяло, значыць, наша Радава,
Дзве сотні двароў, бадай,
Таго, хто бываў тут, радуе
Сваімі мясцінамі край.
Ні лесам, ні рэчкай, ні полем
Нас не пакрыўдзіў бог.
І над усім наваколлем —
Таполі каля дарог.
Мы ў важныя вельмі не лезем,
І шчасце на ўсіх адно:
Будынкі ў нас крыты жалезам,
У кожнага сад і гумно.
З разьбою вокны і ганак,
А ў свята мяса і квас.
Няздарма некалі спраўнік
Любіў гасцяваць у нас.
Плацілі мы чынш, як вялося,
Ды — грозны суддзя — старшына
Па мерцы мукі і проса
Усім набаўляў здаўна.
Плацілі — іначай рады
Не знойдзеш ад горшых турбот.
Улады — на тое і ўлады,
А мы — звычайны народ.
Мы ўсе — не бязгрэшныя душы.
У многіх не зенкі — клыкі.
З суседняй вёскі Крывушы
Зайздросцілі нам мужыкі.
Жыццё ў іх было благое,
Амаль уся вёска наўскач
Арала адной сахою
На пары заезджаных кляч.
Дастаткі — не тыя словы,
Хаця б дажыць да вясны.
І секлі употай дровы
У нашым лесе яны.
Аднойчы мы іх засталі...
Яны за сякеры — і мы.
Ад звону і скрогату сталі
Аж лес скалануўся нямы.
Скандал, ён забойствам пахне.
І ў нашу і ў іх віну
З іх нехта раптам як ахне! —
І загубіў старшыну.
З гарачай вясковай сходкі
Падзей закруціўся вір.
Судзілі. Забілі ў калодкі
І дзесяць пагналі ў Сібір.
З тых дзён і над намі хмары.
Са шчасцем былым нелады.
Паморак альбо пажары
Амаль ужо тры гады».
*
Мне сумныя песні такія
Вазак мой спяваў увесь час.
Я ў радаўскія глухія
Мясціны ехаў якраз.
Вайна мне горай за ката.
За нечыя барышы
Страляў я ў чужога салдата,
Хоць ён і не быў мне чужы.
Абрыдла быць смерці цацкай,
А ў тыле купцы ды знаць,
І, скончыўшы з доляй салдацкай,
Я ў вершах рашыў ваяваць.
Даволі махаць вінтоўкай,
Купіў сабе «ліпу», і от
З гэткаю падрыхтоўкай
Сустрэў я семнаццаты год.
Свабода ўскіпела лаваю.
І ў чадна-смуродныя дні
Каліфстваваў над дзяржаваю
Керэнскі на белым кані.
Вайна «да канца» і «да мэты».
І тую ж лапцюжную раць
Прахвосты і прайдзісветы
Зноў гналі на фронт паміраць.
Ды братазабойчаму сцягу,
Пад грукат і гул марцір,
Сваю паказаў я адвагу
На меншую — як дэзерцір.
*
Дарога капыціцца, свеціцца,
Прыемна пагруквае дол.
Заліты парошаю месяца
Вясковыя далі вакол.
«Ну, вось яно, Радава наша, —
Па ўсіх дварах цішыня!
Няздарма, —
Мой фурман кажа, —
Збіваў я нораў з каня.
Дазвольце з вас на гасцінца.
Да млыншчыка вы?
Вунь млын!
Прыехалі... разлічыцца
Прашу вас, грамадзянін».
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Даю саракоўку.
Не рады.
Набавіў.
Крывіцца жмот.
Такі малы, а заўзяты.
Малому ж за трыццаць год.
«Ды што ты з мяне, як а туза,
Грабеш?
Ты хоць меру знай!»
І мне адказвае туша:
«Сёлета дрэнны ўраджай.
Накіньце яшчэ нязвонкіх
Дзесятак, і справе шабаш —
Я вып’ю ў шынку самагонкі
За ласку і гонар ваш...»
*
Вось млын...
І жытло млынарова...
Гараць светлякі на двары.
Ад радасці вымавіць слова
Не можа млынар стары.
«Няўжо гэта ты?
Сярога!
Не змёрз? — пытае млынар. —
Хутчэй для гасця дарагога,
Старая, стаўляй самавар».
Не простая рэч, безумоўна,
Азябнуць у красавіку.
Быў вечар такі цудоўны
З размовай пры камінку.
А ў млынара крутыя
Абдымкі — мядзведзь бы зароў,
Ды ўсё ж прыемна ў цяжкія
Хвіліны сустрэць сяброў.
«Надоўга?»
«На год, не меней».
«У вас туту сёлета рай:
Кашамі — грыбы, а жменяй
Ягады заграбай!
Дзічыны, браток, да чорта,
Сама так і лезе пад шрот.
Падумаць толькі...
Чацвёрты
Цябе мы не бачылі год...»
Размове канец...
Гасцінны
Ужо самавар патух.
Як некалі, я да адрыны
Нясу аўчынны кажух.
Іду я праз сад нерухомы,
Сцяжынка хаваецца ў цень.
Так міл мне да болю знаёмы,
Ужо састарэлы пляцень.
Калісьці ля брамкі вось гэтай
Мінула шаснаццаць мне.
Дзяўчына ў накідцы светлай
Сказала мне ціха: «Не!»
Далёкія светлыя былі.
Той вобраз у серцы не згас...
Мы ўсе ў тыя вёсны любілі,
Ды мала любілі нас.
2
«Ну што ж! Уставай, Сярога!
Яшчэ і зара не ўзышла,
А ўжо для гасця дарагога
Старая блінцоў напякла.
А я наведаць павінны
Памешчыцу Снегіну...
Зноў
Учора на імяніны
Я ёй настраляў дупялёў».
Дзень добры, зара-зараніца!
Устаў, апрануўся як след.
Світальнай расой дыміцца
На яблынях белы цвет.
Мне ў думках
Здаецца цудоўнай
Зямля
І на ёй чалавек.
І колькі з вайны гвалтоўнай
Няшчасных прыйшло калек!
І колькі лягло ў магілы!
І колькім з магіл не ўстаць!
І я ўжо не маю сілы
Сутаргу шчок стрымаць.
Не, не!
Не пайду навекі.
За тое, што нейкая дрэнь
Калекам кідае капейкі
І гоніць за дзверы ў каршэнь.
«Ну, з добрым ранкам, старая!
Прайшло ўжо нямала год,
Зблажэла крыху...»
А тая:
«Ды ўсё ад турбот, ад турбот.
У нас тут цяпер неспакойна.
Не так, як калісьці было.
Што дзень, то мужыцкія войны —
Паўстала сяло на сяло.
Сама я на ўласныя вушы
Чула ад парафіян:
То радаўцаў б’юць крывушы,
То радоўцы б’юць крывушан.
А ўсё гэта ад безуладдзя.
Прагналі цара...
Дык от...
Пасыпаліся напасці
На наш неразумны народ.
Злачынцы цяпер не ў астрозе —
На волю пусцілі ліхіх.
Цяпер на вялікай дарозе
Спакою няма ад іх.
Напрыклад, з той самай... з Крывушы...
Навечна б іх трэба ў астрог,
Яны ж, зладзейскія душы,
З турмы — ды за свой парог.
У іх там высакарослы
Такі ёсць — Аглоблін Прон,
І вечна на ўсіх ён злосны,
І, чула, п’яніца ён.
І дзёрзка, ў тым самым годзе,
Калі абвясцілі вайну,
Пры ўсім сумленным народзе
Сякерай засек старшыну.
Такіх цяпер тысяч нямала,
Што чыняць на волі зло.
Прапала Расея, прапала...
Загінула, як не было...»
Успомніў я фурмана словы,
Узяў капялюш і кіёк,
Падаўся наведаць вясковы
Даўно мне знаёмы куток.
*
Блакітнай іду я дарожкай
І бачу — насустрач мне
Імчыць млынар мой на дрожках
Па мяккай яшчэ цаліне.
«Сяргуха! З ласкавай душою!
Усё раскажу! Пачакай,
Ляйчыну паправіць дай,
Пасля разлічуся з табою.
Чаму ж ты мне сёння ні слова?
Я Снегіным так і так,
Прыехаў, маўляў, вясёлы
Адзін да мяне дзівак.
(Для іх я — даўно жаданы
Госць, ды не ў тым сакрэт.)
Дачка іх замужняя Анна
Спытала:
— Магчыма, паэт?
— Ну, так, — кажу ёй, — ён самы.
— Бландзін?
— Ну, вядома, бландзін!
— З віхрастымі валасамі?
— Цікавы грамадзянін!
— Калі ён прыехаў?
— Нядаўна.
— Ах, мамачка, знаеш ці не,
Што ён калісьці забаўна
Быў закаханы ў мяне.
Быў сціплы такі хлапчына.
А сёння...
Ляціць жа час...
Вядомы паэт...
І, магчыма,
Без просьбы не зойдзе да нас».
І хітра млынар-неласеда
Глядзіць на мяне з-пад брывей:
«Ну, добра! Бывай да абеду.
Скажу яшчэ нешта пазней».
Ляжала ў Крывушу дарога.
Збіваў я трасцінкай сваёй
Зялёныя ўсходы. Нічога
Душы не кранула маёй,
Шчымлівай не ўспыхнула згадкай.
І ў думках быў хмельны туман...
Цяпер бы з прыгожай салдаткай
Нядрэнна завесці раман.
*
Ну вось і Крывуша...
Тры леты
Знаёмых не бачыў я стрэх.
Даўно ўжо закутак гэты
Збяднеў на сабачы брэх.
Тут доля ва ўсіх такая,
Што нечага вартаваць —
У кожнага хата гнілая,
І старцу няма чаго даць.
А ў Прона на ганку — людское
Зборышча, гамана
Пра новы закон ды пра тое,
Якая на хлеб цана.
«Дзень добры!»
«Дзень добры, ахвотнік
Глушцоў пастраляць з млынаром!
Паслухай вось лепш, бестурботнік,
Пра тое, як мы тут жывём.
Што новага ў Піцеры выйшла?
Напэўна ж, міністры — сябры?
Няздарма, ядры тваю ў дышла,
Ты рос на кулацкім двары.
Ды ўсё ж ты не хлюст з багадзельні.
Ты — свойскі, мужыцкі ўсё ж,
І не фанабэрышся вельмі,
І не прадаешся за грош.
Трымаўся ты з намі не панам,
Да шчырых цягнуўся размоў...
Скажы:
Ці адыдуць сялянам
Без выкупу нівы паноў?
Крычаць нам:
Планаў не стройце,
Не час для законаў такіх.
Навошта ж тады на фронце
Мы губім сябе і другіх?»
І кожны з усмешкай пахмурай
Глядзеў мне і ў вочы і ў твар,
Мяне ж, нібы лес перад бурай,
Маўклівы скаваў цяжар.
Я чуў, як дрыжалі калені,
Ды помню
Пад звон галавы:
«Скажы,
Хто такое Ленін?»
Я ім адказаў:
«Ён — вы».
3
А чуткі поўзалі ціха
Па тайных сцежках сваіх.
Мне кожны дзень млынарыха
У дом прыносіла іх.
Аднойчы, прыйшоўшы з цягі,
Прылёг на тапчане.
У час паляўнічай прагі
Прастыў я ў сырым тумане.
Я тросся, нібы ў ліхаманцы,
То зяб, то гарэў у агні,
Ляжаў я з той самай раніцы
Чатыры начы і дні.
Млынар мой, як ачмурэлы,
Паехаў,
Кагосьці прывёз...
І бачыў я толькі белы
Стан нечы, кірпацісты нос.
А потым, калі пакутны
Агонь ліхаманкі згас,
Мяне адпусціла прастуда —
На пятыя суткі якраз.
Устаў я.
Нагою кволай
Крануўся падлогі сухой.
«А! —
голас пачуўся вясёлы, —
З папраўкаю, мілы мой!
Даўно я вас не сустракала,
Як кажуць, сто зім, сто лет!
Цяпер я ўжо дамай стала,
А вы — вядомы паэт.
. . . . . . . . . . . . . . . . .
Ну, як ліхаманка?
Мінула?..
Вы з выгляду... іншы, не той!
Я нават тайна ўздыхнула,
Ваш чуб крануўшы рукой.
Але...
Залатыя ранкі
Пагаслі, мільгнуўшы ледзь-ледзь...
Калісьці я каля брамкі
Любіла з вамі сядзець.
Мы марылі разам аб славе...
І вы на вяршыні цяпер,
А мне дапамог неўзабаве
Забыцца аб ёй афіцэр...»
*
Я ў твар ёй глядзеў і міжволі
Зачараваны быў ім.
Хацелася крыкнуць:
«Даволі!
Давайце аб іншым зусім!»
Але чамусьці, не знаю,
Збянтэжана кінуў не ў лад:
«Так... так...
Я ўсё ўспамінаю...
Сядайце...
Я вельмі рад.
Магу
Аб Русі кабацкай
Я верш прачытаць для вас...
З рыфмаю заліхвацкай,
Майстэрскай... цыганскі раманс».
«Сяргей!
Вы такі не гожы.
І крыўдна мне,
Мілы мой,
Што п’яныя вашы дэбошы
Вядомы краіне ўсёй.
Што з вамі,
Даруйце за шчырасць?»
«Не знаю».
«Маніце».
«Не...
Напэўна, радзіла ў сырасць
Асеннюю маці мяне».
«Жартуеце...»
«Вы таксама».
«Кахаеце?»
«Не».
«Тады
Навошта губіце самі
Свае маладыя гады:
У вас жа дарога такая...»
Імгла завалаквала даль...
Навошта я кратаў, не знаю,
Пальчаткі яе і шаль.
. . . . . . . . . . . . . . . .
Як клоун, смяялася поўня.
І хоць маё сэрца як лёд,
Зноў быў я па-дзіўнаму поўны
Наплывам шаснаццаці год.
Рассталіся мы на дасвецці
Загадкава, быццам не ў час...
Ёсць нешта чароўнае ў леце,
А з летам чароўнае ў нас.
*
Ох, гэты млынар...
Непаседа!
То зноў прыляцеў, то знік.
Пачаў валаводства гэта
І лётае, як паштавік.
Сягоння з новай запіскай,
Нібы ад каханай, ён:
«Прыходзьце.
Вы самы блізкі.
З любоўю
А г л о б л і н П р о н».
Іду я.
Даль палявая.
Крывуша. Каля варот
Сп’яна і бэсціць і лае
Аглоблін збяднелы народ.
«Гэй вы, тараканы!
Годзе!
Да Снегінай!..
Р-раз — і квас!
Маўляў, аддавай угоддзе
Без выкупу ўсякага з нас!»
І тут, як мяне заўважыў,
Сказаў, збаўляючы спрыт:
«Сялян яшчэ трэба нашых
Цягнуць ад сваіх карыт».
«Навошта паклікаў, дружа?»
Вядома, не жаць, не касіць.
Каня вось дастану, і рушым
Да Снегінай... разам...
Прасіць».
І вось запраглі нам клячу
Такую, што лепш не глядзець —
Такіх аддаюць з прыдачай.
Каб толькі самім не мець.
Мы ехалі не панамі —
Марудна, глытаючы пыл:
На горку цягнулі самі
Калёсы а апошніх сіл.
Прыехалі.
Док а мезанінам
Падаўся крыху на фасад.
Хвалюе пахам язмінным
Ягоны кветнік і сад.
Злязаем.
Ідзём да тэрасы
І чуем з Аглобліным мы —
Аб нечым апошнім часе
Размова ідзе за дзвярмі:
«Слязьмі не вернеш нічога...
Не злітасцівіш труну...
Там грукае хтось ля парога...
Не плач жа...
Пайду адамкну...»
Дзябёлая сумная дама
Завалу зняла.
І тут
Ён ляпнуў, Аглоблін той самы,
Пра ўгоддзі,
Пра бедны люд:
«Аддай! —
Паўтараў ён, — угоддзі,
Не ногі ж табе цалаваць!»
Ды сэнс яго слоў на даходзіў
Да слыху яе, відаць.
І, пэўна, каб нежаданы
Візіт наш уладкаваць,
Спытала ў мяне:
«Вы да Анны?..
Сядайце...
Прашу пачакаць...»
Цяпер я выразна помню
Тых дзён немінучы лёс.
Я помню, нялёгка было мне
Быць сведкам жалобных слёз.
Яе невыказнае гора
Адчуў я,
Вядомая рэч.
«Забілі... Забілі Рыгора...
Пакіньце!
Ідзіце прэч!
Вы, вы — баязлівец нікчэмны.
Памёр ён...
А вы да нас...»
Ну, гэта, прабачце, дарэмна,
Вышэй усялякіх абраз.
Ёсць межы прыстойнасці ў горы,
Я Прону параіў свайму:
«Сягоння яны не ў гуморы...
Хадзем лепей, Прон, у карчму...»
4
Прастор паляўнічай турбоце!
Той вобраз забыўся і знік,
А крыўду маю на балоце
Аплакаў
Рыдальшчык-кулік.
Не песціць нас бедная, родная
Старонка імгненнай красой,
І лета такое кароткае,
Як цёплая ночка вясной.
Зара халадней і барвовей.
Туман распластаўся ніц.
Ужо ў абляцелай дуброве
Разносіцца звон сініц.
Млынар мой шырока ўсміхаецца,
З падворка заходзячы ў дом:
«Цяпер мы, Сяргуха, па зайцах
З ласкавай душою пальнём!»
Я рад паляванню,
Як нечым
Развеяць тугу і соя.
Сягоння, як месяц, пад вечар
У кату ўкаціўся Прон.
«Чуў, дружа?
Вялікая радасць!
Настаў шматчаканы час!
Вітаю з новай уладай!
Цяпер мы іх — р-раз — і квас!
Без выкупу з гэтага лета
Мы панскі бяром абшар.
Цяпер у Расіі Саветы,
І Ленін — у нас камісар.
Чуў, дружа?
Народ прачнуўся!
Вось гэта пачын дык пачын.
Я з радасці ледзь не загнуўся,
А брат — у штаны намачыў.
Цяпер на абшарнікаў плюнуць!
Глядзі, дарагі, весялей!
Я першы адразу ж камуну
Наладжу ў сваім сяле».
У Прона быў брат Лабуця,
Мужык, як кажуць, пусты:
Пры небяспечнай мінуце
Зашыцца гатоў у кусты.
Але з паставай геройскай
Хвалько хадзіў па зямлі.
Насіў ён з вайны японскай
Два белыя медалі.
Ён голасам хрыплым і п’яным
Шынок агалошваў так:
«Праслаўленаму пад Ляаянам
Падайце, браточкі, пятак...»
Пасля, ачмурэлы да дуру,
З суседам сеўшы на ўслон,
Аб здадзеным Порт-Артуры
Ліў слёзы гарачыя ён.
«Браток мой! — крычаў ён —
Пеця!
Баліць мне... Баліць ад ран.
Адвагу маю на свеце
Знае адзін Ляаян».
Такія заўжды на прыкмеце.
Жывуць без турботных спраў.
І вось ён ужо ў Савеце,
Свае медалі схаваў.
Ды з важнасцю непарушнай,
Нібы сівы ветэран,
Хрыпеў над шклянкай сівушнай
Пра Нерчынск і Турухан:
«Браток мой!
Мы гора цярпелі,
Застрашыць жа нас не змаглі...»
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Звінелі, звінелі, звінелі
У словах яго медалі.
І хоць надакучваў Прону
Лабуця, ды гэтым днём
Ён першы, згодна закону,
Апісваў снегінскі дом.
Захоп быў справаю шпаркай:
«Даеш! Валаводзіць кінь!»
У воласць з усёй гаспадаркай
Забралі і гаспадынь.
Млынар мой...
. . . . . . . . . . . . . .
Млынар мой пад вечар
Іх з воласці ў дом свой прывёз,
Прымусіў мяне недарэчы
Ў чужы акунуцца лёс.
Зноў нешта душу ўзварухнула...
Тады я ўсю ноч навылёт
Глядзеў на пакрыўджаны, чулы,
Прыгожы, пажадлівы рот.
Я помню —
Яна гаварыла:
«Даруйце мне жорсткасць абраз...
Я мужа вельмі любіла,
Таму і пакрыўдзіла вас...
Была ў гэтым сумная тайна,
Не ўсе яе распазнаюць...
Тайна, якую звычайна
Злачыннай страсцю завуць.
Да восені шчасця хвілінамі,
Вядома,
Кружыў бы нас хмель...
Пасля б вы мяне пакінулі,
Выплеснулі на мель...
Таму лепш было забыцца
На ўсё... застацца адной...
Тым больш, не магла не лічыцца
Я з маці мараллю старой».
Маўчаў я, і не пра былое,
Відаць, гаварыў мой пагляд,
І цела яе тугое
Ледзь-ледзь падалося назад.
«Скажыце,
Вам горка, Анна,
За дом... за прысуд сяла?»
Ды неяк сумна, туманна
Свой позірк яна адвяла.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
«Зірніце...
Ужо дасвецце.
Зары пажар на вадзе...
Я ўсё гета бачыла недзе...
А дзе?..
Не ведаю дзе.
Ах! Так...
Тыя дні за гарамі...
І брамка... І сонца ўзыход...
Мы разам сядзелі з вамі,
А нам —
Па шаснаццаць год...»
А потым, зірнуўшы адкрыта
Мне ў ночы з пяшчотай былой,
Сказала, нядбайна нібыта:
«Ну, добра...
Пара на спакой...»
. . . . . . . . . . . . . . . . .
Пад вечар яны паехалі.
Куды?
Я не знаю куды.
У далях з вякамі і стрэхамі
Дарогу знойдзеш заўжды.
Не помню падзей тагачасных,
Якім быў сведкаю Прон.
Я хутка ў Піцер памчаўся
Развеяць тугу і сон.
5
Суровых гадоў перавалы!
Хто здолее ўсё апісаць?
Пачулі дварцовыя залы
Салдацкую гучную «маць».
Эх, час!
Зухаватасць у далях!
Няздарма бяспраўны род
Іграў па дварах на раялях
Каровам тамбоўскі факстрот.
За бульбу, за хлеб з мякінаю
Мужык залучыў грамафон
І, слінячы ножку казліную,
Танго сабе слухае ён.
Прыбыткі свае падлічае
І да ачмурэння, дальбог,
Гаворыць пра штуку, якая
Катаецца паміж ног.
Дні беглі.
Размашыста, смела...
Запал хлебароба гас.
Нямала ў бутэльках папрэла
«Керанак» і «ходзяў» у нас.
Фяфёла! Карміцель наш! Свацік!
Зямлі і жывёлы ўладар,
За пару запэцканых «кацек»
Ён легчы гатоў пад удар.
Ну, годзе стагнаць.
Даволі!
Не трэба ні кпінаў, ні слоў!
Мне ліст пра. Аглобліна долю
Ад млынара прыйшоў:
«Сяргуха! З ласкавай душою!
Прывет ад мяне і паклон!
Ты што ж на сустрэчу са мною
Не едзеш з тых самых дзён?
Збярыся!
Успомні былое!
Жаданым будзеш гасцём!
А ў нас адбылося такое,
Чаго на апішаш пяром.
Цяпер супакой у народзе,
Парадак ва ўсім і закон.
Ды знай, што ў дваццатым годзе
Загінуў Аглоблін Прон.
Расея...
Расея дзікая.
Хоць вер, хоць не вер вушам —
Аднойчы атрад Дзянікіна
Наскочыў на крывушан.
Вось тут і пайшла забава...
Забаве той д’ябал не рад.
Са смехам налева, направа
Гульнуў казацкі атрад.
Тады вось і чыкнулі Проню,
Лабуцця ж у стог залез;
І вылез, як толькі коні
Казацкія канулі ў лес.
Цяпер ён па п’янай мордзе
Не скончыў яшчэ галасіць:
«Мне б трэба чырвовы ордэн
За храбрасць маю насіць».
Зусім праяснілася неба...
І, хоць не багаты ў нас край,
Наведайся ўсё ж як-небудзь,
Уцешыць мяне прыязджай...»
*
І вось паабапал дарогі
Зноў звонкая далеч раўнін.
Бягуць гаварлівыя дрогі
Па даўкіх слядах каляін.
Начная дарога свеціцца,
Пяском абсыпаецца з кол.
Заліты парошаю месяца
Прастор, што разлёгся вакол.
Мільгаюць крыжы і капліцы,
Ваколіцы, студні, плятні.
І сэрца калоціцца, быццам
У тыя далёкія дні.
Зноў млын.
І жытло млынарова...
Гараць светлякі на двары.
Ад шчасця зноў вымавіць слова
Не можа млынар мой стары.
«Няўжо гэта ты?
Сярога!
Азябнуў? — пытае млынар, —
Хутчэй для гасця дарагога,
Старая, насі самавар.
Вось радасць! Ізноў мы з табою!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
І ты, брат, паддаўся гадам...
Я зараз з ласкавай душою
Табе падаруначак дам».
«Які падарунак?
«Пісьмовы...
Ды ты не спяшайся, браток.
Я гэты лісточак паштовы
Два месяцы, як прывалок».
Ускрыў... і чытаю... Вядома!
Адкуль бы яшчэ мне чакаць!
І почырк вачам знаёмы,
І лонданская пячаць.
«Я знаю, вы жывы-здаровы...
Я рада... і помняцца мне
І весніцы тыя і словы,
Што чула ад вас па вясне.
Ад вас я далёка-далёка...
А ў вас красавік на палях,
Пад сінню нябёс яснавокай
Бярозы і сосны ў лясах.
Вось зараз, калі па паперы
Ліецца туга маіх слоў,
У вас, мусіць, досвіткам шэрым
Палююць на цецерукоў.
Я ж часта з прыстані пыльнай,
Не знаю, на радасць ці страх,
З увагай доўгай і пільнай
Гляджу на савецкі сцяг.
Цяпер развінуў ён крылы.
Мне ж доля мая відна...
Ды вы мне ўсё роўна мілы,
Як бацькаўшчына і вясна».
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Лісток як лісток.
Беспрычынны.
Такіх бы не стаў я пісаць.
Іду, як раней, да адрыны
На сена сваё начаваць.
Іду я праз сад нерухомы,
Сцяжынка хаваецца ў цень.
Так міл мне да болю знаёмы,
Пагорблены часам пляцень.
Калісьці ля брамкі вось гэтай
Мінула шаснаццаць мне.
Дзяўчына ў накідцы светлай
Мне ціха сказала: «Не!»
Далёкія любыя былі!..
Той вобраз у сэрцы не згас.
Мы ўсе ў тыя вёсны любілі,
А значыць,
Любілі і нас.
Студзень 1925
Батум