Той ураган прайшоў. Нас мала уцалела.
На выклік дружбы многія маўчаць.
Я зноў вярнуўся ў край асірацелы,
Дзе восем год не здолеў пабываць.
Каго пазваць? З кім падзяліцца шчасцем,
Журботным шчасцем тым, што я жывы?
Тут нават млын, як птах той бервянчасты
З адным крылом, не ўскіне галавы.
Нікому я тут не знаём,
А ўсе, што помнілі, даўно забылі.
І там, дзе быў калісьці бацькаў дом,
Ляжыць там попел з прыдарожным пылам.
Жыццё-ж кіпіць.
Каля мяне снуюць
Юнацкія, старэчыя абліччы;
Але няма каму мне брылём пакланіцца,
Іх вочы мне прытулку не даюць.
І ў галаве маёй праходзяць думы хмура:
Што бацькаўшчына?
Хіба гэта сны?
Ды я-ж амаль для ўсіх тут пілігрым пануры,
Хто ведае, з якой далёкай стараны.
І гэта я!
Я, сын таго сяла,
Якое славаю адзінаю пакрыта,
Што баба некалі на свет тут прывяла
Расійскага скандальнага пііта.
Ды голас думкі сэрцу шле адказ:
— «Апамятайся! Ў чым твая нягода?»
Ды гэта-ж толькі ля хацінак бляск
Інакшага святла другога роду.
Ўжо адцвітанне да цябе прышло,
Другія юнакі інакшы спеў спяваюць.
Яны бадай што болей зацікавяць, —
Ім маці — ўся зямля ўжо, не сяло.
Ах, бацькаўшчына! Як я пасмяшнеў.
Сухі румянец мне на твар злятае.
І мова землякоў нібы чужая мне,
Як чужаземец стаў я ў родным краі.
Вось бачу я:
Сяльчане ў дзень нядзельны
Да воласці нібы ў царкву прышлі.
Гаворкаю шурпатай, закарэлай
Гамоняць пра жыццё, што пражылі.
Ўжо вечар. Рэдкай пазалотай
Заход апырскаў шэрыя палі.
І ногі босыя, як цёлкі пад вароты,
Уткнулі па канавах тапалі.
Кульгавы чырвонаармеец сонна,
Ўспамінамі ўзморшчваючы лоб,
Апавядае важна аб Будзённым,
Ды як чырвоныя адбілі Перакоп.
— «Мы ўжо яго і так і сяк паролі —
Буржуя гэтага... каторага... ў Крыму...»
І клёны моршчацца вушмі даўгога голля,
І бабы войкаюць у змоўкнуўшую цьму.
З гары ідзе сялянскі комсамол,
І пад гармонь з запалам і старанна,
Пяюць агіткі Беднага Дзем’яна,
Напоўніўшы вяселлем сухадол.
Вось дык зямля!
Якога-ж ліха я
Крычаў у вершах, што дружу з народам?
Больш не патрэбна тут паэзія мая,
Ды, мусіць, я і сам тут болей непрыгодны.
Ну, што-ж!
Прытулак мой, бывай.
Чым паслужыў табе — і тым ужо я горды.
Сягоння не пяюць мяне, няхай. —
Я пеў тады, калі быў край мой хворы.
Прымаю ўсё,
Як ёсць, усё прымаю.
Па выбітых слядах пайду і сам.
Аддам душу Кастрычніку і Маю,
Ды толькі ліры мілай не аддам.
Ні маткі, ні сябра, ні жонкі рукі
Не возьмуць маёй ліры у мяне,
Бо толькі мне яна свае давала гукі,
І песні нежныя спявала толькі мне.
Жывіце, юныя! Квітнейце целам свежым!
З жыццём інакшым, з песняю другой.
А я пайду адзін да невядомых межаў,
Навек заціхнуўшы бунтоўнаю душой.
Але й тады,
Калі на ўсёй планеце
Замоўкне злосць плямён,
Сум і маны прымус,
Я буду пець
Усёй істотаю ў паэце
Часць шостую зямлі,
З кароткай назвай «Русь».