Упершыню я звярнуў на яго ўвагу менавіта з-за гэтага шнара, шырокага і чырвонага, які вялікім паўмесяцам перасякаў твар ад скроні да падбародка. Бясспрэчна - след страшэннай раны, мабыць, ад удару шабляй ці ад асколка снарада. Шнар ніяк не стасаваўся з гэтым праставатым, круглым, лагодным тварам з дробнымі, непрыкметнымі рысамі. Дый сам твар быў нібыта чужы, не пасаваў да такога высокага чалавека з магутнымі плячыма. На ім заўсёды бачылі адзін і той жа зношаны шэры гарнітур, колеру хакі кашулю і пакамечанае самбрэра. Выгляд не надта ахайны. Кожны дзень перад самым кактэйлем ён з'яўляўся ў гватэмальскім «Палас-гатэлі» і, няспешна пахаджваючы па бары, прадаваў латарэнныя білеты. Калі толькі гэтым ён зарабляў сабе на кавалак хлеба, дык жыў, відаць, вельмі бедна. Я не бачыў, каб хто-небудзь купіў у яго білет; затое часам яму перападала выпіць. Ён не адмаўляўся. Чалавек са шнарам праціскаўся між столікамі, асцярожна перавальваючыся з нагі на нагу, быццам стомлены доўгай хадой. Ён затрымліваўся амаль ля кожнага століка, з лёгкай усмешкай на вуснах называў нумары сваіх білетаў і, калі яго не заўважалі, з той жа лагоднай усмешкай ішоў далей. Напэўна, заўсёды ён быў на падпітку.
Неяк увечары я са сваім знаёмым стаяў ля стойкі ў бары - у гватэмальскім «Палас-гатэлі» падаюць цудоўнае сухое марціні, - калі да нас падышоў чалавек са шнарам і зноў, каторы ўжо раз, расклаў перада мною свае білеты. Я адмоўна пакруціў галавой, але мой знаёмы па-сяброўску павітаўся з ім.
- Que tal, генерал? Як жыццё?
- Не скажу што выдатнае, але бывае і горш.
- Што будзеце піць?
- Брэндзі.
Ён тут жа залпам выпіў, паставіў чарку на стойку, задаволена кіўнуў майму знаёмаму:
- Gracias. Hasta luego*.
* Дзякуй. Да пабачэння (гішп.).
І пайшоў далей прадаваць свае білеты наведвальнікам бара.
- Хто гэта? - спытаўся я. - Які страшэнны ў яго шнар.
- І праўда, зусім не ўпрыгожвае твару. Чалавек гэты - выгнаннік з Нікарагуа. Бясспрэчна, галаварэз і бандыт, але някепскі хлопец. Час ад часу я даю яму некалькі песа. Раней ён быў генералам, узначальваў там мяцеж, і, калі б не скончыліся боепрыпасы, скінуў бы ўрад і стаў бы ваенным міністрам, а не гандляром латарэйных білетаў у Гватэмале. Яго ўзялі разам з усім штабам і судзілі палявым судом. Прыгаварылі да расстрэлу, гэта там хутка робіцца.
У камеры ўсю ноч асуджаныя - іх было пяць чалавек - гулялі ў покер, выкарыстоўвалі запалкі замест фішак. Потым ён мне казаў, што ніколі яшчэ не было ў яго, каб так не шанцавала. Калі на золку прыйшлі салдаты, каб весці палонных да месца пакарання, ён паспеў прагуляць запалак больш, чым звычайны чалавек спальвае за ўсё жыццё.
Іх вывелі на турэмны двор і паставілі ля сцяны тварам да салдат. Аднак расстрэльваць не спяшаліся, і наш сябра спытаўся, якога чорта іх прымушаюць тут стаяць. Афіцэр растлумачыў, што чакаюць генерала - галоўнакамандуючага дзяржаўнымі войскамі, які пажадаў прысутнічаць пры расстрэле.
- Тады, відаць, я яшчэ паспею выпаліць цыгарку, - сказаў наш сябра. - Генерал ніколі не вызначаўся пунктуальнасцю.
Але толькі ён запаліў, генерал - між іншым, гэта быў Сан-Ігнасія, вы яго, думаю, сустракалі - з'явіўся на двары разам са сваім ад'ютантам. Выканалі звычайныя фармальнасці, і Сан-Ігнасія папытаўся, ці ёсць у каго з асуджаных апошняе жаданне. Чатыры адмовіліся, а наш сябра сказаў:
- Я б хацеў развітацца з жонкаю.
- Bueno*, - пагадзіўся генерал, - я дазваляю. Дзе яна?
* Добра (гішп.).
- Чакае ля турэмнай брамы.
- Тады, думаю, хвілін пяць вам хопіць.
- Нават меней, сіньёр генерал, - узрадаваўся наш сябра.
- Адвядзіце яго ўбок.
Два салдаты выйшлі наперад і адвялі асуджанага. Генерал кіўнуў галавой, афіцэр падаў каманду, прагучаў бязладны залп, і тыя чацвёра ўпалі. Падалі яны не разам, а адзін за адным, тузаючыся, як марыянеткі ў лялечным тэатры. Падышоў афіцэр і разрадзіў абодва ствалы рэвальвера ў тых, хто яшчэ варушыўся. Наш сябра дапаліў цыгарэту, пстрыкнуў недапалкам.
У гэты час ля брамы адбыўся нейкі рух. На двор убегла маладая жанчына - і раптам спынілася, схапіўшыся за сэрца. Ускрыкнула і, выпрастаўшы рукі, кінулася наперад.
- Catamba*, - сказаў генерал.
* А, каб яе (гішп.).
Жанчына была ўся ў чорным, вэлюм закрываў валасы і частку яе змярцвелага бледнага твару. Амаль дзяўчынка - тоненькая, з правільнымі рысамі і вялізнымі вачыма. Цяпер у гэтых вачах застыў жах. Яна бегла, задыхалася і такая была прыгожая ў сваёй бядзе, што абыякавыя ўжо да ўсяго салдаты ўзбуджана загаманілі.
Прыгавораны ступіў крок насустрач. Жанчына кінулася да яго. «Alma de mi corason» - «сэрца душы маёй!» - хрыпла выгукнуў асуджаны і прыпаў да яе вуснаў. У гэтае ж імгненне выхапіў з-пад падранай кашулі нож - уявіць цяжка, як ён там яго хаваў, - і ўдарыў жонку ў шыю. З рассечанай вены пабегла кроў, скрывавіла яго кашулю. А ён моцна сціснуў жонку ў абдымках і зноў прыпаў да яе вуснаў.
Ніхто нават не зразумеў, што здарылася, - так хутка ўсё было зроблена. Некалькі чалавек кінуліся да яго, схапілі за рукі: жанчына ўпала б, каб ад'ютант не падхапіў яе. Жанчына страціла прытомнасць. Яе паклалі на зямлю і разгублена сталі побач. Асуджаны ведаў, куды ўдарыць: кроў ужо нельга было спыніць. Праз якую хвіліну ад'ютант, што стаяў ля яе на каленях, падняўся.
- Яна мёртвая, - ціха сказаў ён.
Прыгавораны перахрысціўся.
- Чаму вы забілі яе? - спытаўся генерал.
- Я вельмі яе кахаў.
Быццам уздых прабег па радах; усе глядзелі на забойцу. Генерал таксама не зводзіў вачэй з яго і маўчаў.
- Высакародны ўчынак, - нарэшце сказаў генерал. - І я не магу пакараць за гэта. Завязіце яго на маёй машыне на граніцу. Сіньёр, я адчуваю да вас павагу, як смелы чалавек да смелага чалавека.
Пачуўся гул адабрэння. Ад'ютант крануў забойцу за плячо, і той, не вымавіўшы ні слова, пакрочыў між салдатамі да машыны, што цяпер чакала яго...
Мой знаёмы змоўк, я таксама нейкі час маўчаў. Трэба адзначыць, што ён гватэмалец і расказваў па-гішпанску. Я ж пастараўся як мага лепей перадаць тое, што пачуў, захаваў нават і трошкі напышлівы стыль апавядання, які, шчыра кажучы, цалкам адпавядае сюжэту.
- А дзе ён зарабіў гэты шнар? - спытаўся я ўрэшце.
- А, гэта ён неяк адкаркоўваў бутэльку, і яна ўзарвалася ў руках. Пляшка звычайнай шыпучкі.