Да цягніка аставалася амаль гадзіна. У памяшканні станцыі было холадна, хоць па ўсіх сценах віселі рабрыстыя пафарбаваныя ў травяны колер вялікія радыятары. Высока пад столлю гарэлі тры цьмяныя лямпачкі, і іх няпэўнага колеру святло сцякала па шэрых сценах і спынялася на каменнай падлозе. Два вялікія акны, скругленыя ўверсе, былі каламутныя ад пылу і цёмныя — на вуліцы быў вечар.
За драўлянай перагародкай, пафарбаванай некалі ў белы колер, а зараз злінялы і таму жоўта-шэры, за маленькім, напалову зашклёным акенцам сядзела жанчына ў форме чыгуначніцы. Я сядзеў насупраць акенца на дыктавым крэсле. Яшчэ тры рады такіх жа крэслаў былі перада мной. Розныя надпісы перакрэсліваліся, заблытваліся і стваралі неверагодныя арабескі графічнай фантазіі пасажыраў. Чытаць кніжку было цёмна, і я разглядаў надпісы, спрабуючы зразумець, з якой нагоды пакідалі свае аўтографы пасажыры, чакаючы цягніка.
Жанчына праз сваё акенца паглядзела на мяне без усялякай цікавасці. Білет я набыў, як толькі прыйшоў. Ад увахода да акенца касы бачны мае вільготныя сляды, ад дзвярэй больш цёмныя і выразныя, каля касы яны расплыліся ў адну пляму, а каля майго крэсла ўжо амаль зніклі. Жанчына перабірала паперы, раз-пораз падымала якую і доўга ўглядалася ў яе, трымаючы пад настольнай лямпай. Выраз поўнага твару рабіўся зацікаўлены, але зацікаўленасць знікала хутка, як і з’яўлялася. Я падумаў, што яна, відаць, працуе апошнія гады, а потым пойдзе на пенсію і будзе поркацца ў сваім гародчыку і разглядаць з такой жа зацікаўленасцю бульбіну ці памідор.
За сцяной праходзілі цягнікі, грымелі рэйкі, ляскалі вагоны, грукаталі колы, і восеньскую цішыню разразаў моцны і рэзкі гудок. Пасля цягнікоў доўга і ценька звінелі шыбкі вялікіх вокнаў. Потым зноў рабілася ціха. Я глядзеў на гадзіннік, на расклад, зноў на размаляваныя крэслы. Стрэлкі гадзінніка, здавалася, знерухомелі, і час спыніўся. На вуліцы дождж змяніўся снегам, і на чорным шкле, за якім ззялі нязменныя кропкі семафораў, пачалі з’яўляцца белыя малюнкі.
Адчыніліся дзверы. Па нагах пацягнула холадам, снег заляцеў у памяшканне, закруціўся, знік, пакінуўшы на падлозе цёмныя кропелькі вільгаці. Я падняў галаву і ўбачыў чалавека, што ўвайшоў і спыніўся ля дзвярэй. Ён патупаў нагамі, абіваючы з хромавых ботаў снег, паправіў капялюш, агледзеўся, прайшоў праз усё памяшканне, пакінуўшы на каменнай падлозе акуратныя сляды, і сеў насупраць мяне.
— Колькі зараз часу, ты не падкажаш? — глухаватым голасам спытаў мужчына.
— Дваццаць тры пятнаццаць,— не паглядзеўшы на гадзіннік, адказаў я.
— Чакаеш цягніка?
— Чакаю.
— Сустракаеш ці ад’язджаеш?
— Ад’язджаю,— сказаў я, кінуўшы погляд на сваю зялёную дарожную сумку.
— Будзем разам чакаць,— не то спытаў, не то пацвердзіў мужчына.
Я паглядзеў на яго чыста паголены твар, на снег, што пачаў раставаць на чорным футры каўняра, на мяккі, з шаўковай стужкай капялюш у кроплях вады, на чорныя скураныя пальчаткі, якія ён зняў і паклаў побач. Ён выглядаў гадоў на пяцьдзесят пяць.
— Ты ад’язджаеш, я сустракаю, а абодва чакаем. Не падабаецца чакаць,— зноў не то сцвердзіў, не то спытаў мужчына.— Працуеш ці вучышся?
— Працую,— не зусім ахвотна адказаў я і паглядзеў у акно на нязменнае сузор’е агеньчыкаў.
— Працаваць лепш, чым вучыцца, як ты лічыш?
— Не ведаю, што лепш.
— Лепш працаваць, калі праца добрая.
— Можа, і так,— пагадзіўся я.
— А я жонку сустракаю.
Некалькі мінут мы маўчалі. Мужчына агледзеў свае боты, халявы якіх блішчэлі, а ніз быў запэцканы глінай. Ля ног пачала расплывацца пляма лужыны.
— Снег пайшоў,— раптам сказаў мужчына.
— Калі я ішоў, быў дождж,— адказаў я.
— Быў дождж, а зараз снег. Ты, відаць, даўно прыйшоў.
— З паўгадзіны ўжо тут.
— Я і думаю, што з паўгадзіны. Сляды твае высахлі,— сказаў ён і абвёў позіркам памяшканне станцыі.— Мая працуе ў горадзе, прыязджае гэтым цягніком, што ты чакаеш. А ты жанаты ці не?
— Жанаты.
— Жанатаму лепш. І дзеці, відаць, ёсць?
— Не, пакуль няма.
— Цёмна на вуліцы, вось і хаджу штодня, акрамя суботы і нядзелі, на станцыю сустракаць.
— А дзе яна працуе?
— Хто?
— Ваша жонка.
— А,— відаць, узрадаваны пытаннем, ён загаварыў хутка.— На заводзе працуе. Я колькі казаў, каб знайшла дзе бліжэй працу. Не хоча, кажа, што звыклася, хоча дапрацаваць на адным месцы.
— А кім працуе? — зноў запытаў я, каб не адказваць на якое-небудзь пытанне.
— Яна,— ён крыху падумаў,— выдае інструмент на фабрыцы, кладаўшчыком працуе.
Я адчуў на сабе позірк і павярнуў галаву. Жанчына ў форме чыгуначніцы глядзела на нас праз акенца, нават паперамі перастала шамацець. Яна ўзіралася то ў мужчыну, то ў мяне, і калі нашы вочы сустрэліся, яна нахіліла галаву і зноў занялася паперамі.
— Цяжкая праца. Сварыцца трэба з кожным, а яна спакойная, плача, бывае, як моцна пасварыцца.
Я звярнуў увагу на яго рукі. Пальцы былі доўгія, з акуратна абрэзанымі пазногцямі. Ён пастукваў указальным пальцам па карабку запалак. Запалкі адказвалі ціхім стукам, падобным да стуку далёкага цягніка.
— Колькі нам засталося чакаць? — спытаў ён.
— Яшчэ дваццаць мінут.
— Будзённым днём мала хто едзе, калі толькі з працы. А ў цябе што, адпачынак?
— Ужо скончыўся, праз дзень на працу.
Пачуўся гудок. Потым пачаў набліжацца грукат, які з кожнай хвілінай мацнеў, і нарэшце зазвінелі шыбкі. Вокны асвяціліся, і белыя снежныя малюнкі на шкле ператварыліся ў блакітныя, потым зноў зрабіліся белыя. Кароткія ўспышкі святла біліся за шклом і прападалі. Я заўважыў, што снег не ацішэў, а ўсё ідзе, яшчэ больш буйны і густы. Яшчэ раз ускрыкнуў гудок. Акно канчаткова счарнела і перастала звінець, кропкі семафораў гарэлі на тых жа месцах. Мужчына барабаніў па карабку.
— Ты ўжо набыў білет? — неяк здалёку пачуўся яго голас.
— Ага,— адгукнуўся я.
— А вагон які?
— Вагон нумар два,— паглядзеўшы на цвёрды карычневы прамакутнік, адказаў я.
— Яна таксама прыязджае ў другім вагоне.
Ён перастаў барабаніць, падняўся, зняў капялюш, дастаў з кішэні грабеньчык у пластмасавым футарале і прычасаў валасы; рэдкія і сіваватыя. Паклаў грабеньчык у кішэню і павярнуўся да чорнага акна.
— Выйду на вуліцу. Не хочаш накурыць?
— Холадна, ды і курыць неахвота.
— А я выйду, нешта горача тут.
Ён павярнуўся і, трымаючы ў руцэ капялюш, пайшоў да дзвярэй, яшчэ раз глянуў у шкло і надзеў капялюш. Зноў пацягнула холадам. Заляцелі і апалі на падлогу буйныя сняжынкі. За акном заіскрыўся агеньчык цыгарэты, потым знік.
— Хлопец! Ці чуеш?
Я павярнуўся на голас жанчыны.
— Няма ў яго ніякай жонкі. Ходзіць сюды штодня, а чаго?
— Як няма? Ён жа сустракае яе.
— Невядома каго ён чакае, а жонкі ў яго няма. Усё, што ён казаў,— мана. Сам сабе маніць і іншым, а я ведаю. Вось так,— сказала і змоўкла, відаць, чакаючы маіх пытанняў.
Я маўчаў, не ведаючы, што сказаць. Нашу маўклівасць парушыў далёкі гудок цягніка, потым яшчэ адзін.
— Хуткі ідзе. Наступны твой,— сказала мне касірка.— Я яго даўно ведаю. Жыве адзін. Раней быў настаўнікам, а зараз на пенсіі. Неблагі чалавек. Неблагі чалавек, нікому нічога не робіць дрэннага.
— І даўно ён так ходзіць?
— Як выйшаў на пенсію, так і пачаў некага чакаць. Ужо з год.
Апошнія словы прапалі ў грукаце колаў і звоне шкла. Аднастайнаю залатой ласкай пабеглі вокны вагонаў, грукат зрабіўся роўны.
— Вось такія паперы,— сказала касірка, і яе твар раптоўна схіліўся да стала.
Я павярнуў галаву і ўбачыў, што мужчына стаіць ля дзвярэй і абтрасае снег з капелюша.
— Наступны наш. Колькі ўжо часу?
— Дваццаць тры трыццаць шэсць,— адказаў я, адводзячы вочы.
— Зусім мала засталося чакаць. Мінут праз пяць трэба выходзіць, а то можаш не паспець ускочыць. Мінуту толькі стаіць.
Чорныя хромавыя боты. Карычневае паліто з футравым каўняром. Сіні гальштук, шэры капялюш, які ён усё трымаў у правай руцэ. У левай руцэ былі чорныя скураныя пальчаткі. Звычайная вопратка настаўніка ў невялікім гарадку. Нічога незвычайнага ў ім не было. Я паглядзеў на яго правую руку. На ёй не было пярсцёнка, але і я таксама ўжо колькі не насіў свой. Твар у мужчыны быў спакойны, а вочы абыякавыя.
— А цябе будуць сустракаць? — спытаў ён, падыходзячы.
— Цягнік прыходзіць рана, вельмі рана.
— Тады, відаць, будуць чакаць?
— Магчыма, будуць,— адказаў я.
Мы яшчэ колькі часу маўчалі. Я зноў агледзеў памяшканне станцыі, чапляючыся позіркам за розную драбязу. Спыніўся на тым месцы, дзе сядзеў мужчына. На бруднай падлозе выдзяляліся цёмнай плямай сляды ад ботаў.
— Снег сыпле, што зімой,— сказаў мужчына і пайшоў да дзвярэй.
Я падняўся, узяў сумку і зірнуў на касірку. Яна глядзела на мяне. Я кіўнуў і падаўся да выхаду.
Вецер круціў снежныя пасмы. Мужчына стаяў, павярнуўшыся тварам у той бок, адкуль павінен быў паказацца цягнік. Ён прытрымліваў правай рукой капялюш, а левай прыкрываў вочы ад ветру і снегу. Уся яго постаць, нашатораная, як у вялікай чорнай птушкі, была ўважлівасць і чаканне. Я падышоў да яго, ён адчуў гэта і павярнуўся.
— Пойдзем, я пакажу, дзе спыніцца другі вагон, а то можна не паспець,— сказаў, павярнуўся і пайшоў па пустым пероне. Я рушыў за ім, узіраючыся ў цемру.
— Вось тут і будзе другі вагон, гэта дакладна,— сказаў і павярнуўся да ветру спіною.
Далёка ў каламуці завеі з’явіўся агеньчык і пачаў набліжацца. Потым пачуўся гудок і грукат колаў. Незвычайна вялікі цягнік засіпеў, заскрыгатала жалеза, і павольна цёмна-зялёны з белай паскай лакаматыў праплыў ля нас і стаў, таргануўшыся даўгім жалезным целам, нябачным за шчыльнай завеяй. Дзверы другога вагона апынуліся перад намі. За брудным, залепленым снегам шклом заварушыўся чорны сілуэт, і дзверы адчыніліся, кінуўшы на сіні перон доўгую пляму святла, у якой круціліся вялікія сняжынкі. Правадніца адкінула прыступку і, высунуўшыся, глянула ўздоўж цягніка.
— Хутчэй, хлопец, мінуту стаім.
Я падаў ёй карычневы прамакутнік білета і ўскочыў у тамбур. Правадніца, не гледзячы, надламіла цвёрды кардон і аддала мне. Цягнік здрыгануўся і крануўся з месца.
— Пачакайце, пачакайце, мне ж выходзіць,— пачуўся голас, і паўз мяне выбегла ў тамбур жанчына ў белай вязанай хустцы з гаспадарчай валіскай, поўнай буйных апельсінаў.
— Хутчэй, хутчэй,— крыкнула правадніца і прыціснулася да сцяны.
Жанчына на нейкае імгненне прыпынілася на апошняй прыступцы і потым сышла на перон, які амаль незаўважна плыў ля цягніка. Правадніца зачыніла дзверы і апусціла прыступку.
— Ледзь не прамінула сваю станцыю,— сказала і пайшла ў вагон. Цягнік павольна набіраў хуткасць.