У памяшканні цырульні два крэслы. У адным сядзіць дзяўчына год дваццаці пяці ў халаце са штучнага шоўку і фарбуе бэзавым лакам доўгія пазногці. Перад ёй ляжыць замежны каталог з каляровымі глянцавымі старонкамі. Яна паварочваецца да мяне, папраўляе далонню халат і паказвае на вольнае крэсла.
— Праходзьце і сядайце,— запрашае яна нізкім грудным голасам. У яе бэзавая, знарок пабэрсаная хімічная прычоска, чорныя бровы і вялікія прыпухлыя вусны колеру пераспелай слівы.
— Вам зрабіць прычоску? — яна закідвае нагу на нагу і вострым наском невысокага чаравіка зачыняе дзверцы шкапчыка.
Я ківаю галавой і адкідваю з вачэй доўгія валасы.
— Вы хочаце, каб я зрабіла вам прычоску? — яна, ацэньваючы, аглядае мяне.— То вам прыйдзецца крыху пачакаць.
— Мне ўсё адно,— кажу я і абводжу позіркам памяшканне салона.
Яна кідае на мяне кароткі позірк і рэзка адварочваецца.
— Тэрэза! Тэрэзачка! Замяні, калі ласка, а то мне няма як.
У невялікім памяшканні салона, запоўненага роўным белым святлом, блытаюцца і хістаюцца скразняком тонкі пах парфумы, тупы пах клею і алейнай фарбы.
Адхіляецца штора, і з суседняга памяшкання выходзіць высокая мажная жанчына год на сорак. На ёй белы шаўковы халат, з кішэні якога тырчаць нажніцы і металічны грабеньчык з доўгім дзяржаннем, праз руку перакінута прасціна, складзеная ў некалькі столак. Жанчына нягучна ступае на тонкіх нізкіх абцасах да мяне. У яе ярка-карычневыя, перафарбаваныя валасы і маленькія падведзеныя вочы няпэўнага колеру. Яна трымае сябе вельмі ўпэўнена, адчуваючы сваю значнасць у гэтым невялікім салоне.
— Распранайцеся,— кажа яна і паказвае ў кут, дзе стаіць вешалка.
Распранаюся і чапляю сваю куртку побач са скураным паліто і ружовай курткай з вялікімі кішэнямі і бліскучымі кнопкамі.
— Сядайце.
Папраўляю валасы і саджуся ў вольнае крэсла. Перада мной вялікае авальнае люстра ў раме, абцягнутай скуразаменнікам у тон светлых сцен, пафарбаваных пад ружовы мармур. Паўкруглая парцалянавая ракавіна з бліскучым кранам. На два бакі ад ракавіны на невысокіх шкапчыках паблісквае інструмент і разнастайны шкляны посуд з яркімі налепкамі, у большасці замежнымі.
У люстры адбіваецца мая постаць і процілеглае крэсла, перад якім вісіць такое ж люстра. Над адным шкапчыкам прымацаваныя каляровыя здымкі мужчынскіх прычосак. На ўсіх здымках абыякава ветлівыя твары і робленыя рэкламныя ўсмешкі. Ва ўсіх гальштукі і чорныя бліскучыя валасы, у некаторых акуратныя бароды. Над другім шкапчыкам вісіць прэйскурант. Я чытаю слова «прэйскурант», адбітае ў процілеглым люстры, потым у тым, што перада мной.
— Малады чалавек, галаву будзем мыць? — да мяне наблізілася адлюстраванне дагледжанай цырульніцы з перакінутай праз руку прасціной. Яна паглядзела на медальён гадзінніка, потым на маё адлюстраванне.
— Можна,— адказваю ў люстра.
— Можна ці будзем?
— Будзем.
— Вы ў нашым салоне ўпершыню? Я не памыляюся? Зараз да нас мала хто заходзіць. Яшчэ толькі два тыдні, як мы пасля рамонту. Бачыце, які зараз інтэр’ер,— у голасе цырульніцы задаволенасць.
— Адчуваю.
Яна з шумам распраўляе перакрухмаленую прасціну і агортвае яе вакол маёй шыі. Галава пачынае існаваць асобна ад цела, схаванага ў белы каляны корпус. З цікаўнасцю ўзіраюся ў свой твар. Думаю аб тым, што я сябе добра ведаю, і аб тым, што цяпер я непадобны да самога сябе.
Цырульніца пускае ваду, потым пераключае, і з металічнага распырсквальніка шуміць дожджык. Схіляюся да ракавіны і заплюшчваю вочы. Цёплыя струмені падаюць на патыліцу і бягуць па твары. Вада трапляе на шыю, я ўздрыгваю.
— Не круціце галавой,— разам з шумам вады чую голас. Цырульніца кладзе распырсквальнік у ракавіну і хуткімі спрактыкаванымі рухамі намыльвае валасы. Праз шум вады чую голас. Адкрываю рот, каб перапытаць. Мыльная вада трапляе на язык. Выплёўваю ў віруючы струмень. Разам з шумам вады даносяцца галасы, якія закручваюцца і прападаюць у адтуліне ракавіны. Вада спыняецца, і галаву абгортвае сурвэтка.
Адкрываю вочы. Разбэрсаныя валасы тырчаць у розныя бакі. Мой адбітак запырсканы мутнымі кроплямі. Цырульніца няспешна працірае люстра вільготнай сурвэткай. Потым абмывае ружовую ракавіну і рукі. Я разглядаю фотаздымкі.
— Аля, а што ён доўга не наведваецца?
Яны працягваюць размову, пачатак якой я не чуў за шумам вады.
— Я дамовілася.
— На сёння?
— На вечар.
— А фарбавацца пачала да абеду. Дык ён зможа дапамагчы? — Тэрэза паварочваецца і глядзіць на Алю.
— Я сказала, што ты вельмі прасіла.
— Пры чым тут я? Ты што, не ведаеш, як робяцца такія справы. Магла не казаць, што гэта для мяне.
— Якая розніца, калі зможа, то дастане.
— Табе ніякай розніцы, а я буду павінна.— Тэрэза акуратна расклала інструмент, прыбрала сурвэтку, выцягнула з нагруднай кішэні грабеньчык і пачала прычэсваць мне валасы.
— Тэрэза, а ты ведаеш, у яго жонка і дзіця? — гучыць грудны голас за маёй спінай.
— Адкуль?
— А добры лак, зірні,— над крэслам з’яўляюцца рукі з доўгімі бэзавымі пазногцямі.
— Няблага. Ён прынёс?
— У гэтым нешта ёсць.
— А ты пайшла б за яго?
— Не трэба рабіць з гэтага праблему. Замуж я паспею.
— Паспееш... Ён, відаць, не прапануе? Усе яны аднолькавыя...
Аля не адказвае.
У люстры я сустракаюся позіркам з Тэрэзай.
— Як будзем стрыгчыся? — грабеньчык трапляе ў нагрудную кішэню.
— Акуратна.
— Шмат здымаць?
— Не вельмі.
— Разумею, што вы хочаце.
У руцэ з’яўляюцца нажніцы. Яны некалькі разоў ляскаюць у паветры, і валасы, падхопленыя грабеньчыкам, пачынаюць церушыцца на твар. Я закрываю вочы.
— Тэрэза, ты яшчэ працуеш там?
— Працую. А што зробіш — дачка...
— І колькі атрымліваеш?
— Мала. Паўстаўкі.
— Мне б куды ўладкавацца.
— Не круціся, а выходзь замуж за афіцэра ці...
— Адзін раз ужо выйшла за інжынера.
— І не кажы...
— Тэрэза! Відаць, непрыемна там працаваць? — нізкім голасам пытае Аля.
— Прыемнага мала.
— Я не змагла б.
— Чаму? Розніцы ніякай, і кліенты ніколі не крыўдуюць.
Адчуваю салодкі пах парфумы, рукаў халата казыча твар. Непрыемна.
— Там, відаць, трапляюцца і не зусім хворыя?
— Розныя.
— Можа, апошні раз. Заляцаюцца...— Аля смяецца нізкім грудным смехам.
Адкрываю на імгненне вочы. У люстры хістаецца бэзавы чуб. Аля ўстае з крэсла і, трымаючы рукі перад сабой, падыходзіць да маёй цырульніцы і кажа нешта на вуха.
— Табе жарцікі. Нафарбавалася і пабегла,— Тэрэза смяецца прыглушаным смехам.
Аля паварочваецца і ідзе ў другое памяшканне: «Так, я пастаўлю каву, хутка абед...»
— У вас прыгожыя валасы, толькі злёгку непаслухмяныя. Зверху здымем крыху.
Нажніцы клацаюць. Зноў закрываю вочы.
— Вы, відаць, шмат пакінулі?
— Што вы. Я раблю сучасную прычоску. Будзеце модным маладым чалавекам. Зноў прыйдзеце да мяне. Усе дзяўчаты...
— Не трэба,— перапыняю цырульніцу.— Мне не падабаюцца модныя прычоскі.
— Не круціце галавой. Я жанчына і ведаю, што вам патрэбна.
Яна прапускае мае словы, быццам недачула. Нажніцы і грабёнка раўняюць валасы. Тэрэза абыходзіць вакол мяне. Яе вочы напалову прыкрыты падмаляванымі павекамі. Яна з розных бакоў аглядае маю галаву. У яе на твары прафесійная задаволенасць.
Нажніцы ўсунуты ў кішэню. Цырульніца старанна прычэсвае мае вільготныя валасы. Мой твар зрабіўся асіметрычным.
— Ведаеце, што я вам скажу. У мяне самой дачка, і таму я разумею, што ім даспадобы. Музыка, адзенне, прычоскі — разумееце, пра што я кажу?
Побач з маім адлюстраваннем фотаздымкі. Мая прычоска падобная да прычосак гэтых «бутафораў».
— Ну вось, выдатна пастрыглі,— нажніцы высока падразаюць скроні.
За шторай гучыць тэлефонны званок. Тэрэза глядзіць на свой залаты медальён-гадзіннік.
— Прыгожа і сучасна. Вам падабаецца? — пытанне атрымліваецца сцвярджальным.— Нават лепш, чым я спадзявалася.
Уключаецца фен. Цырульніца шчоткай падкручвае і ўкладвае валасы.
Адпаведнасць з фотаздымкамі поўная. Толькі валасы ў мяне не такія чорныя, а так — «рэкламны бутафор». Цырульніца бярэ квадратнае люстэрка і дэманструе мне патыліцу і скроні. Кладзе люстэрка і пэндзлем пачынае абмахваць шыю і твар.
— Хоць на спатканне. Задаволены? Хвілінку...
Тэрэза падхоплівае брытву, спрытна шморгае па рэмені і папраўляе адну, потым другую скронь.
— А зараз адэкалон, і ўсё.
У руках цырульніцы з’яўляецца прыгожая бутэлька з залатымі лацінскімі літарамі.
— Пачакайце.
— Слухаю вас.
«Позна ты сабралася мяне слухаць»,— думаю я і гляджу на сваё адлюстраванне.
— Мне здаецца, што трэба яшчэ зняць.
— Не зразумела, што зняць?
— Па ўсёй галаве. Зрабіць валасы карацейшымі.
— Навошта?
— Мне так хочацца. Я казаў, што мне не падабаюцца модныя прычоскі. Я хачу, каб усе валасы былі аднолькавай даўжыні. Разумееце — аднолькавай. Без «новых хваль».
— Я зрабіла...— у голасе разгубленасць.
— Я згодны. Зрабіць валасы як былі, немагчыма, а карацейшымі можна.
Маўчанне. Некалькі імгненняў цырульніца вагаецца. Памалу нажніцы робяць валасы карацейшымі.
— Тэрэзачка! — парушае напружаную цішыню грудны голас з-за шторы.— Ён пазваніў, што хутка будзе.
Я не гляджу на сваю прычоску. Я разглядаю адбіткі шклянога посуду ў вялікім авальным люстры. Павольна падымаю вочы: белая, засмечаная прасціна ў ломкіх складках, шыя, цяжкаваты падбародак, сціснутыя вусны, цёмныя цвёрдыя вочы, зведзеныя да пераносся бровы, прычоскі як не было.
— Тэрэза! Ён прынясе касеты для тваёй дачкі і ўсё астатняе. Ён хоча з ёй пазнаёміцца. Гэта я жартую. Разлічвацца будзеш сама.
— Прабачце, але гэта не тое. Давайце здымем усе валасы поўнасцю.
— Тэрэза! Ён яшчэ пытаў пра тваё здароўе. Ты што, заснула ці закахалася ў маладога чалавека? — прыглушаны смех.
— Вы што, здзекуецеся? — дрыготкім голасам кажа Тэрэза.— Я зрабіла вам прычоску, потым другую. Я не разумею, што вам патрэбна.
— Яны мне не да твару. Давайце здымем поўнасцю.
— Тэрэза, ён хутка прыйдзе, а ўвечары мы едзем на дачу — нарэшце прапанаваў. Я, зразумела, спачатку зрабіла выгляд... Тэрэза!
Між штораў з’яўляецца постаць Алі з нафарбаваным тварам.
Машынка пакідае белую палосу на тым месцы, дзе быў прабор.
— Што ты робіш, Тэрэза?!
— Не ведаю...
Адна палоса, другая. Праз мінуту мая галава робіцца светлай. Адразу заўважаюцца загар на твары і вушы, раней схаваныя валасамі.
— Такія валасы...
— Валасы адрастуць, я не хвалююся.
Тэрэза дакранаецца да свайго лба.
— Усё, малады чалавек.
Я маўкліва паглядаю на сваё аблічча. Цяпер я зусім непадобны да «рэкламных бутафораў». У тых, на здымках, чорныя густыя валасы.
— Вы забыліся? — кажу я і паварочваюся да цырульніцы.— Адэкалон.
Тэрэза пакорліва бярэ бутэльку. Я заплюшчваю вочы і ў адэкалонным тумане чакаю, пакуль яна перастане націскаць на залаты распырсквальнік.
— Колькі з мяне за прычоску?
Каля прэйскуранта здзіўленая стаіць Аля.
Апранаюся і, яшчэ раз зірнуўшы ў вялікае авальнае люстра, аздобленае скуразаменнікам у тон маляванага мармуру сцен, выходжу з салона. На ганку сутыкаюся з мужчынам няпэўнага ўзросту, з моднай прычоскай і ў цёмных акулярах. У яго руках вялікая балоневая сумка. Ён падымае на мяне галаву і саступае дарогу.