epub
 
падключыць
слоўнікі

Уладзіслаў Галубок

Круцель

Паміж абмерзлага хмызняку з дубальтоўкай у руках ціхенька прабіраўся паляўнічы.

«Хоць бы зайчыка падвудзіць, — азіраючыся на бакі, мысліў ён.— Ад рання блукаюся, блукаюся, і нічога. Шкадую, што пайшоў, лепш сядзеў бы ў хаце або ў царкву схадзіў: гэткае свята Міколы-ўгодніка, а я вандрую, як воўк. Эх, сорам, чалавеча: на бога забыўся!» — стыдзіў сам сябе.

Так гамонячы з сабою, пачуў здалёку працяжны царкоўны звон.

«Во і звоняць: хто ў бога верыць, а я, старэцкая пуга, тулюся па гэтай цемражы і лупаю вачыма. Схаваўся б ад сораму, ды няма дзе...»

Толькі гэта прамовіў, як разам каўзануліся ногі, і ўся фігура тырчаком паляцела ў нейкую круч.

«Во дзе кара боская! Во яна! — са слязьмі казаў ён, пазіраючы, як кажан, са студні ў неба.— Загінуў, як відзіш, ніхто і ведаць не будзе, дзе падкруціў сваю грэшную галоўку...»

Спрабаваў было караскацца: ані блізка! Ногі коўзаюцца, утрыму няма. Крычаў — нічога, толькі рэха разлягаецца, быццам насміхаецца над ім. Пачаў плакаць, а пасля стаў на каленкі, злажыў рукі і давай шчыра маліцца святому Міколе, каб злітаваўся над сіротамі ды вызваліў з бяды. Маліўся доўга, абяцаючы час ад часу паставіць самую найбольшую і найгрубейшую свечку, змяніць рызы, даць грошы на царкву...

Гледзячы ў выш, паляўнічы бачыў, што зжаўцела неба і пачынае церушыць снег. Збіралася завіруха, шалёная завіруха.

«Можа, і ратунак мой, — радаваўся ён.— Пэўне дайшла малітва, пашкадавалі маіх дзетак».

Снег валіў, як з меха; цэлымі камамі паляўнічы згортваў яго пад ногі і сілкаваўся вылезці.

Нарэшце сабраў сілы, паступіўся як мог вышэй, учарэпіўся за корч, што тырчаў над галавой, гульк — і вылез.

«А, набрыдзь! — плюючы на бакі, мармытаў ён.— Каб не літасць Міколы, пэўне загінуў бы! Трэба ж: убіўся, як муха ў смятану, а ахвяр жа, ахвяр наабяцаў, як успомніць іх, — але, як той казаў, чаго толькі з ляку чалавек не накажа: так і я. Трэба бегчы, няма часу».

Пацёр бядак вушы і пайшоў, ухмыляючыся, дадому...


1917

Тэкст падаецца паводле выдання: Галубок Ул. Творы: Драматургія; Паэзія; Проза; Публіцыстыка. / Уклад., падрыхт. тэкстаў, уступ. арт. і камент. С.С.Лаўшука. - Мн.: Маст. літ., 1983. - 607 с., 8 іл., 1 л. партр.
Крыніца: скан