Прыляцеўшы на Месяц, яна ўсё разглядвала, захоплена ўскліквала:
- Ніколі не думала, што тут гэтак добра!
Ён вадзіў яе несканчонымі тунелямі Селенаполіса, паказваў гмахі, якія падпіралі чорнае, усеянае зоркамі неба.
- А хадзіць тут як лёгка, сыночак!..
Голас у маці быў звонкі, яшчэ зусім малады - можа, таму, што яна пявучая? Колькі памятае яе - любіла спяваць. На святы, сустракаючы гасцей, спявала весела, з імпэтам, а ў будні, за хатняй работай, - прыглушана і трохі сумна. Нават размаўляючы, як быццам вымаўляла словы - спявала іх. І зараз у ейным голасе было нешта гэткае... можа, незвычайнае або, можа... Можа, гэта яе так узрушыў палёт на Месяц? Ён услухоўваецца ў гэты да болю родны голас і ніяк не можа зразумець, што ж гэта так звініць у ім?
- А ў нас цвітуць сады. Калі толькі прымаразкі не прыціснулі... Ураджай будзе! Прыедзеш у водпуск гэтым летам?
Хацеў сказаць ёй пра экспедыцыю, словы ледзь не зляцелі з вуснаў, але... Навошта трывожыць маці? Трывожыць... Ага, вось яно што - у ейным голасе чуецца трывога! Словы вясёлыя, а голас трывожны. Няўжо здагадалася, што гэта развітанне?
- Хоць тут і лёгка хадзіць, - сказаў ён маці, - але адлегласці немалыя. Селенаполіс займае больш за сто квадратных кіламетраў. Давай, мама, трохі пад'едзем.
Дарожка, размаляваная палосамі зялёнага пластыку, панесла іх гулкімі тунелямі, высокімі пячорамі, сцены якіх іскрыліся ў святле кварцавых лямпаў. На паверхню іх вынес эскалатар. Маці моўчкі глядзела на валатоўскі шацёр, які кветкай ландыша накрываў кратэр дыяметрам не менш за кіламетр.
- Пляц Супольнасці Нацый, - тлумачыў ён маці. - Пасля работы сюды сыходзяцца людзі розных народаў Зямлі. Усе, хто працуе ў Селенаполісе. А вось да возера пайшла група турыстаў. Паплаваць на Месяцы - экзотыка!
- Э, у Дняпры, напэўна, лепей. Вось як будзе ў цябе водпуск...
Калі аглядалі панараму астрадрома, дзе ў чорную глыбіню космасу нацэліліся два караблі вышынёй з Астанкінскую тэлевізійную вежу, маці зноў уздыхнула.
- Што гэта?
- Караблі далёкага дзеяння, мама. Рыхтуецца экспедыцыя да суседняй планетнай сістэмы.
Прыжмуранымі вачыма глядзела яна на ракеты, а там поркаліся, мітусіліся мантажнікі, зусім маленькія на такой далёкай адлегласці. Ціха сказала:
- І чаго ляцець Бог ведае куды? Навошта лезці ў пекла?
- Гэта надзейныя караблі, мама!
- А хіба не лепш было б спачатку поўнасцю абжыць Месяц, потым усе планеты Сонечнай сістэмы, а тады ўжо...
Цяпер уздыхнуў ён.
- Магчыма, але...
- Але што?
- А хіба я ведаю?..
Ох, як яму хацелася расказаць пра гэты вынашаны ў марах палёт, пра тое, як ён хваляваўся, праходзячы адборачную камісію! Але стрымаўся. Гэта ж апошняя сустрэча перад стартам, апошняя - навошта ж яе азмрочваць? Маці - гэта ж маці, зараз пачне ўсе свае шкадобы...
А яму так прыемна, радасна слухаць яе. Хай гаворыць што заўгодна, абы толькі чуць, успрымаць, уліваць у душу гэты родны, адзіны сярод мільярдаў голас.
- Ты думаеш, чаму чалавек прыжываецца на Месяцы? - філасофствавала маці. - Бо ён у сферы прыцягнення роднай Зямлі, роднага Сонца. Гэта ж прастора, адведзеная нам прыродаю! І пакінуць сваё Сонца... Хто ведае, што можа здарыцца...
Ён слухае і слухае, быццам п'е крынічную ваду дзесьці на Зямлі, у засені дрэў. А маці паказвае вачыма на вялізную блакітную кулю і, панізіўшы голас, вядзе гаворку:
- Зірні, сынку, гэта ж цуд... Плыве ў прасторы Зямля, сама сабою, вось бачыш, снежная шапка на полюсе, а як адблісквае акіян. Калыска жыцця! І як жа гэта так - узяць і пакінуць гэтую казачную красу?..
У яго быццам расплюшчыліся вочы, ён зірнуў на родную планету і ўбачыў, якая яна дзівосная - сапраўдны цуд прыроды!
Невядомае дагэтуль пачуццё ахапіла яго - зашчымела сэрца.
- Дык калі ж у цябе водпуск?
- Невядома, мама... Таму і запрасіў, што сам не ведаю... Невядома, калі ўбачымся...
А сам добра разумеў, што водпуску ўжо не будзе. І маці бачыць у апошні раз. Халадок далёкага - ой якога далёкага! - падарожжа поўніў ужо ягоныя грудзі.
- Пастарайся хоць на восень, - кажа яна, як просіць. - Якраз яблыкі, ігрушы... Ды і кавуны...
- Думаеш, мне не хочацца пахадзіць басанож па расе?
- Вось і паходзіш. Пагасцюеш у сваякоў, таварышаў.
Не, маці і думаць не можа, што сын скіруецца ў космас і навекі страціць усіх сваіх блізкіх.
- А нашу сажалку паглыбілі, колькі там рыбы! Ты ж любіш рыбал...
- Дзяжурнага аператара на вахту! - прагрымела з дынаміка.
Крануліся кнопкі, экранчык пагас, матчын голас змоўк.
- Іду.
Ён часцяком пракручвае гэты запіс і як быццам зноў ходзіць з маці па Месяцы, бачыць родную планету. Бо яны ўсё ж пакінулі сваё Сонца, нават у тэлескопе яно бачнае адгэтуль зорачкай 12-й велічыні. А Зямлі ўжо даўно не відаць.
Чаму яны паляцелі? Бо маладыя. І чалавецтва маладое.