epub
 
падключыць
слоўнікі

Васіль Вітка

Маскі

1
2
3
4
5
6
7
8
9


 

1

 

За лагоднасць, за спагаду

У пашане ён.

Спаць залегчы быў бы рады,

Так гарнула ў сон -

 

Налучылася нагода,

Упрасіў народ:

- Трэба перад Новым годам

Нам правесці сход.

 

Слова мудрае нам скажаш,

Ну, а потым спі.

Да вясны сабе заляжаш,

Сёння - пацярпі:

 

Засталося ў лесе мала

Знаных пасялян.

Дарагі Міхал Міхалыч,

Ты ў нас - ветэран.

 

За турбацыю, за небыт

Ты ўжо, брат, даруй

І па форме ўсёй, як трэба,

Намі пакіруй.

 

Дзень апошні ў гэтым годзе

З намі памадзей,

Каб і ў нас было на сходзе

Так, як у людзей.

 

2

 

Чухае Мядзведзь за вухам,

Пачынае сход:

- От, скажу вам, заваруха,

Гэтулькі турбот,

 

А яшчэ і незадача,

Недаглядка вось -

Я сакратара не бачу...

Нехта крыкнуў: - Лось!

 

Лось стары сказаў: - Ласіха,

Ў нас яна адна.

Болей сарамлівай, ціхай

Над яе няма...

 

Тут Ліса Лася ўкалола:

- Гэта ж - сваяўство!

Я складу вам пратакола,

Скажаце ўсе - во!

 

Выскачыў Казёл, галёкнуў,

Стаўшы ў першы рад:

- У мяне непадалёку

Лепшы кандыдат,

 

А праўдзівей, кандыдатка,

Незвычайны дар.

А грызе, а піша гладка -

Во дзе сакратар!

 

А як знаецца на нотах,

Як яна пяе!

Кожны дзень добраахвотна

Слухаю яе.

 

Можа сам Мядзведзь засведчыць,

З ёй мы - не радня.

Далучы сваё славечка,

Браце-старшыня.

 

- Нежывога ты расчуліш,

Аж нагнаў слязу...

Ты каго нам прапануеш?

- Я ж сказаў - Казу.

 

- Падтрымаць Казу гатовы?

Можа, ёсць адвод?

Паспускаў уніз галовы

І ні слова - сход.

 

- Калі згодны - падымайце

Дружна капыты,

Капытоў не маеце,

Можна і хвасты.

 

Сціхніце, я сам маўчу,

Бачыце - лічу, лічу...

Усе аднагалосна - «за»,

Перамагла Каза!

 

І Каза з ухмылкай кволай

Свой займае стол,

Апусціўшы вочы долу,

Піша пратакол.

 

3

 

- Ну, а хто ж... - акінуў зборню

Вокам старшыня, -

Нам даложыць па ўсёй форме

Распарадак дня,

 

А ці ёсць у нас дакладчык,

Як вядзецца скрозь?

І гукнуў з трыбуны Зайчык:

- Я ўжо тут! Я - ёсць!

 

Выхапіў з-пад лапкі папкі,

Разгарнуў даклад.

Як рвануў - мільгаюць пяткі

На ўвесь кругагляд.

 

Гэтакі палёт фантазіі -

Рогам не дастаць,

Пагражае ў кожным сказе

Некага «таскаць».

 

Але стаў найболей храбры

І хвастом затрос,

Як хапіў за рогі кадры -

«Кадравы вапрос».

 

Разлажыў усіх на спісы

І пералічыў:

У адным асобна - пысы,

У другім - лычы.

 

Каму ў лес, каму - па дровы,

Угару, наніз...

Каб ты, зайчык, быў здаровы,

Каб ты, браце, скіс.

 

Доўга калупаў бы ў носе,

Каб не слухачы:

- Заяц, годзе, Заяц, досыць -

Сціхні, памаўчы!

 

І такі падняўся лямант

Аж з усіх радоў:

- Кончыўся даўно рэгламент,

Касавокі, до!

 

- Вы дакладчыка не лайце, -

Кажа старшыня, -

Просіць нас таварыш Зайцаў

Даць яшчэ паўдня.

 

А на сонца паглядзеўшы,

Так зазначыў сам:

- Не паспаўшы, не паеўшы,

Цяжка будзе нам.

 

Да таго ж і часу вобмаль,

Нават у абрэз.

...Заяц павярнуў аглоблі

І з трыбуны злез.

 

4

 

- Дык якія прапазіцыі

Мае хто дадаць?

Нехта крыкнуў: - Пагадзіцца!

Хтось сказаў: - Паспаць.

 

Старшыня паспаць бы рады,

Выткнуўся Янот:

- Не дазнаўся я з даклада -

Калі ж Новы год?

 

Старшыня скрывіўся: - Дзіўна,

Ты ж у лесе рос.

Роўна цераз паўгадзіны

Прыйдзе Дзед Мароз.

 

- Цераз колькі, цераз колькі?! -

Аж зароў Бабёр. -

Застанемся мы без ёлкі -

Я згубіў тапор...

 

Крот у лапы як заплешча:

- Чуеце? Ур-ра!

Можа, скончыцца нарэшце

Ўлада тапара!

 

Хіба вам глядзець не горка,

Як рыдае бор,

Калі цягнуць ёлку ў норку

Кожны ліс і тхор?

 

Дай абавязкова ёлку

Кожнай Мышцы, нават Воўку...

 

- Стойце, дайце мне славечка,

Дайце мне сказаць!

Ёлка - гэта не авечка,

Нават не каза.

 

Зразумеў даволі колкі

Тонкі ваш намёк,

Але ж я ніводнай ёлкі

З лесу не звалок,

 

На мяне дарма памоўка... -

Ён сказаў і змоўк.

І шкада ўсім стала Воўка -

Горка плакаў Воўк.

 

5

 

Ноч насоўвалася глуха,

Выплыў маладзік.

Чуйна натапырыў вуха,

Лыч наставіў Дзік.

 

- Я такой зімовай цішы

Ў лесе не люблю,

Ад марозу нават мышы

Лезуць у зямлю.

 

Спяць сабе або паціху

Лушчаць арахі...

Пачакайце, што за ліха,

Што там за «хі-хі»?

 

- Хі-хі, - сказала Мышка, -

І я прыйшла на сход.

Не сплю, чытаю кніжку

Якраз пра Новы год.

 

Вось дзе цуды і дзівосы,

Вось дзе весялосць:

Бураціна з доўгім носам

І Мядзведзь наш ёсць...

 

- Га, дык гэта ж... гэта ж - маскі! -

Выгукнуў Мядзведзь. -

З даўняй навагодняй казкі -

Нечага глядзець!

 

- Нечага? - сказала госця. -

Гэта вы - дарма. -

І паклала ў кнігу хвосцік: -

Дагляджу сама.

 

Але кожны лез да Мышкі:

- Мой!

- А мой партрэт?!

Мыш схавала кніжку нішкам.

- Што, сакрэт?

- Сакрэт.

 

Толькі ўсе сакрэты блізка,

Цуды, што ні крок...

- Дзе? - не вытрывала Ліска.

- Тут, непадалёк.

 

Не за борам, не за морам,

Побач акурат

Казачная ёсць кантора

«Маскі напракат».

 

І якую хто захоча -

Тую і бяры...

- А ці справімся да ночы?

Гэй! За мной, сябры!

 

6

 

Як сігане Лісіца,

За ёю следам - Зай.

Давай усе прасіцца,

Хоць сход ты закрывай.

 

Сказаў лагодны Міша

З дакорам: - Ну, народ!

Яшчэ ж і час не выйшаў,

А ўвесь разбегся сход.

 

Услед самотна глянуў,

Не цямячы, ў чым соль:

- Сабрацца на паляне

Роўна - у ноль-ноль!

 

Зірнуў на сакратарку

І так сказаў Казе:

- Пасада не па карку

І воз не па вазе.

 

Кіруюць хай другія,

Болей не магу -

Так мучыць настальгія

Па роднаму лагву.

 

Наверсе я прасіўся,

Не вызваляць - памру.

- Перадасі Ласісе?

- Сказалі, што Зубру.

 

Турбот залішне многа,

Не для мяне яны.

Кладуся ў лечбярлогу

Да будучай вясны.

 

7

 

А тым часам ля канторы

«Маскі напракат»

Не пазнаеш: хто - каторы,

Чысты маскарад!

 

З пашчы кракадзілавай

Выскаліўшы клык,

Зачараваны дзівамі,

Стаяў на ганку Дзік.

 

Кружылі ў пары згодна,

Нібы адна сям'я, -

Алень Высакародны

І Дзікая Свіння.

 

А што перад люстэркам -

Не павярнуць лыча!

Занятыя прымеркай,

Хто рохкаў, хто мычаў.

 

Пантофлі Бегемота

Казлу не па назе,

А вось Катовы боты

Былі якраз Казе.

 

Спакойная за ножкі,

Уміг яна знайшла

Імпартныя рожкі

Для свайго Казла.

 

Адкуль і спрыт,

І імпэт -

Ах, імпарт,

Імпарт,

Імпарт!..

 

Але найбольшы клопат

Быў з маскаю слана:

Адны цягнулі хобат,

Другія - ўсю спаўна.

 

Фарсіў не па сезону

Посвісцел-русак

Пры барадзе Бізона

І ў Тыгравых вусах.

 

А вожыкі заўзята

Прыкідвалі на трох

Даволі цяжкаваты

Насарогаў рог.

 

Па сціпласці пасаду

Аблюбаваў Хамяк

І адпаведна заду

Дабраў зуброў сваяк.

 

Адна старая Выдра

Прыбралася Куной.

І Воўк абнову выбраў,

Якой шукаў даўно.

 

Яна прыйшлася бліжай

Да душы Ваўку:

Берэт з чырвоным крыжам

І сумка на баку.

 

Шорты-безразмернікі

Ухапіў Барсук,

А Лісіца - пеўніка,

Перніка - Япрук.

 

Пасля Ліса шукала,

Перапарола склад:

- Ці ёсць партрэт Шакала?

Ён - мой замежны брат.

 

Дзе бачна і дзе відна,

Каб крыўдзілі сястру, -

Далі парык Яхідны

І торбу Кенгуру.

 

Важным элегантам

Пахаджаў Пацук

У бліскучай мантыі

Доктара навук.

 

Крот быў кандыдатам,

Але йшоў наніз,

Хоць капаў выдатна -

Вельмі слаба грыз.

 

Быў рады акулярам

Падслепаваты Крот...

- А вунь што за пачвара? -

Насцеражыўся сход. -

 

З хваста нібы Зубрыха,

З рагоў - Ласю раўня...

І раптам:

- Хопіць, ціха!

Я - ваш старшыня!

 

Я пакажу вам форму -

Забудзеце парток! -

Як грукнула платформай,

От гэта капыток!

 

Сам волат бурай масці

Стаяў - гарой гара:

Спадчынніца ў масцы

Была страшней Зубра.

 

8

 

Яшчэ адна падзея

Успалашыла сход.

- Мае калегі, дзе я? -

З нары спытаўся Крот. -

 

У Афрыцы ці ў Азіі, -

І атарапеў:

- Што гэта за аказія,

Адкуль узяўся Леў?

 

Зірніце, што за грыва,

А як хрыбціну гне!

Вунь лыпнуў вокам крыва -

Дальбог жа, на мяне.

 

- Разводзіш тары-бары! -

Сказаў Янот стары. -

Здымі лепш акуляры

Або чысцей пратры.

 

Тут дадала і Выдра,

Сказала: - Галава,

Слухаць мне абрыдла -

Ну, дзе ты бачыў Льва?

 

- Я маю дома кніжку,

Там ён - цот у цот!

- Схлусіў са страху лішку, -

Кальнуў Крата Янот.

 

- Ну і нагнаў ты жаху,

Дзе Леў? - спытаўся Дзік.

- Вунь, з папкаю пад пахай

Якраз на нас глядзіць.

 

Дзік галавой панік,

Прапала нават злосць:

Непадалёк на пні

Стаяў нязнаны госць.

 

Магутны, як у казцы,

Застылы на скаку.

- А можа, ён у масцы?

У львіным парыку?

 

Гадаць было запозна -

З нацятай цішыні

Пачуўся раптам грозны

Голас старшыні:

 

- Ты вельмі слаба петрыш,

Ты слаба сочыш, Дзік.

Да нас прыехаў з цэнтра,

З цырка прадстаўнік...

 

- Прабачце, недабачыў, -

Спалохаўся Япрук.

Не рохкае, а плача,

Выгнуўшыся ў крук:

 

- Яшчэ з часоў Мядзведзя

Такое - першыня,

Каб я ды не дагледзеў, -

Даруйце, старшыня...

 

Пагардліва зірнула

Зборня на Дзіка,

Але тут пачула

І прадстаўніка.

 

- Нармальна, мальна, мальна, -

Прамовіў ён і змоўк.

А Дзік пачуў: «Пахвальна» -

І падступіў на крок.

 

А потым бліжай, бліжай

Стаў рыць наўкола пня.

Замарачыўся рыжы -

Ледзь галаву падняў:

 

- Дазвольце - перарыю

Я ўсю перыферыю.

Я рыць - тварыць прывык, -

Зірніце на мой клык!

 

Хваліцца не хачу,

Што ўсё мне па лычу,

Але ж і мне, і Свінцы

Тут цесна ў правінцыі...

 

І Леў Дзіка вітае,

Ажно чуваць здаля,

Што цвёрда абяцае

Нават медаля.

 

- Цьфу, гэтак агінацца! -

Не вытрываў тут Воўк. -

Вы не пазналі Зайца? -

І - цап таго за бок. -

 

Ну, што - папаўся, шэры?

Кінь, болей не дуры...

Сцураўся Зай кар'еры

З той сумнае пары.

 

Ён знае абавязкі

І спраўна іх нясе,

Для лесу і для казкі

Працуе пакрысе.

 

9

 

Многа нарабілася

Падзей у тую ноч -

Траха не перабіліся

Усе, хто быў ахвоч.

 

Ледзь не дайшло да згубы -

Так енчыў бор густы:

Даліся ў знакі зубы,

А болей - капыты.

 

Хто ныў, хто выў, хто плакаў,

Было і смехаты -

Глядзелі разявакі

І рвалі жываты.

 

Хто ў куст зашыўся сціхам,

А хто ў нару запоўз.

І ледзьве старшыніха

Свой адшукала хвост.

 

А як далей там пойдзе,

Пасля такіх падзей?

Не так, як на тым сходзе,

А так, як у людзей.

 

Цяпер і ў лесе судзяць

Пасля прыгоды той:

Няхай заўсёды будзе

Кожны сам сабой.

 

1975

 


1975

Тэкст падаецца паводле выдання: невядомае
Крыніца: невядомая