Ноччу ў акно невялічкай хаты пад ліпамі пастукалі.
«Здалося»,— падумаў стары, якому не спалася. Але стук паўтарыўся.
— Маці, ты чуеш? — разбудзіў ён жонку.— Хто б гэта мог быць?
— Я чую голас Васіля,— задрыжаўшы, адказала яна.
— Якога Васіля?
— Сыночка...
— Чаго яму тут? — запальваючы газовачку, злосна запярэчыў стары.— Ён там... Ану, адчыняй!
Адзін за другім парог хаты пераступілі трое брудных, запыленых, у салдацкай вопратцы мужчын. Двое зморана спыніліся ля парога, а трэці ступіў да старога.
Стары спачатку прытуліў яго да грудзей, а потым, сурова нахмурыўшыся, адштурхнуў.
— Чакай!.. Хто ты?
— Як хто? — вырвалася ў матулі.— Апамятайся... Твой сын...
— Маўчы, маці! І мне хочацца бачыць свайго сына. А ты хто? — стары прыцішыў голас.— Як сюды трапіў? Чаго?
Двое каля парога пераглянуліся, а трэці стаяў, збянтэжаны.
— М-мяне... адпусцілі.
— Адпусцілі?! Гэта цяпер? Дзе доказ?
Салдат расшпіліў кішэню гімнасцёркі, дастаў складзеную паперку і падаў старому.
— Ну вось...— кончыўшы чытаць і горда ўзняўшы галаву, сказаў бацька маці: — Зараз я бачу перад сабой свайго сына і яго таварышаў. Іх на паўсутак адпусціў дахаты камандзір!
Ён паглядзеў на сына.
— Так, сынок, бяда к дому падыходзіць... І мы ў тую вайну не раз адступалі... Маці, дастань падсілкавацца... Падсмаж як след — сама ведаеш... Гэта салдаты. Ім зноў ранкам у дарогу...
Стаяла жнівеньская ноч 1941 года. Воддаль грымела кананада, і яе гукі чуліся ўсё бліжэй і бліжэй.
1960