Я не раз чуў пра вундэркіндаў і ўсё думаў: мяне гэта не датычыць. Раптам маці кажа:
— Ты ў мяне заўсёды нейкае выключэнне!
Вось гэта нечаканасць! Я адразу ўспомніў пра ўсякіх там дзіва-дзяцей. Усё ў іх не так, і ўсе ім кажуць, што яны вы-ключ-ныя!
Тут жа за сталом я спытаў:
— Мама, а што яны ядуць?
— Хто?
— Гэтыя самыя кіндэрвунды.
— Хто-хто?
— Гэтыя... як іх,— я нібыта не мог прыпомніць,— вундэры-кін-дэры.
— Усё, што паставяць на стол.
— Усё?!. А ў якім парадку?
— Я з імі не сустракалася, з вундэркіндамі,— адмахнулася маці.
«Зараз сустрэнешся!» — узрадаваўся я і абед пачаў з кампоту, потым з’еў катлету і запіў яе супам.
— У цябе сёння штосьці ўсё наадварот! — здзівілася маці.
— Пошукі самага-самага такога гэтакага! — адказаў я.
— Ну і як? Смачна?!
— Працяг будзе! — з гонарам адказаў я, і ў мяне сам сабой прыдумаўся дэвіз: «Усюды, заўсёды і ва ўсім не так, як усе!»
— А ты кампот пасалі, а катлету з’еш з варэннем,— параіла маці...
«Штосьці тут не тое»,— падумаў я.
І мне расхацелася праводзіць падобныя доследы.
«Што ж яшчэ прыдумаць?» — доўга пакутаваў я. І раптам убачыў, як з акна скокнула кацяня.
— Эўрыка! — узрадаваўся я.— Навошта дзверы, калі ёсць акно!
Тыдні два я не падыходзіў да дзвярэй і з выглядам пераможцы ўлазіў і вылазіў праз акно. Толькі гэтага ніхто не хацеў заўважаць. Адна маці мімаходзь сказала:
— Вокны ты ўжо асвоіў. Добра, што мы жывём на першым паверсе. А ці не пара табе навучыцца хадзіць па сценах і столі?
Вы думаеце, ад гэтай прапановы я збянтэжыўся або яна захапіла мяне знячэўку? Дарма! Цыркавыя матагонкі мяне даўно хвалявалі, а пра такія боты, каб бегаць, не падаючы, па сценах і столі, я заўсёды марыў. Але для таго ж і існуюць перашкоды, каб іх пераадольваць!..
Вы ведаеце, што калісьці ў продкаў чалавека было трэцяе вока і ў Італіі жыве інжынер і ў яго ад нараджэння два сэрцы! Я сам аб гэтым чытаў. Раптам у мяне два сэрцы, а пра іх ніхто не ведае, нават я сам! А калі б яшчэ і трэцяе вока! Ад яго ж у нашым мазгу нават нерв захаваўся!
Я знарок спытаў у маці, дзе ў нашых продкаў было гэтае самае вока. «А табе дзе б яго хацелася мець?» — адказала яна. Вось і паспрабуй здзівіць! Тата дык і зусім хацеў мяне заблытаць: «А трэціх павек табе не хочацца або плавальных перапонак між пальцаў?» Ад перапонак я б не адмовіўся, а лішнія павекі навошта?
...Ледзь не з месяц я хадзіў самым звычайным хлапчанём і ўжо зусім засумаваў, як раптам настаўніца Ія Іосіфаўна сказала, каб мы па апорных словах прыдумалі свае апавяданні. І прадыктавала нам гэтыя словы.
«На парце або пад партай! — нечакана сказаў я сабе, успомніўшы старадаўні дэвіз: «На шчыце або са шчытом».— Цяпер ці ніколі!»
Два дні я сачыняў сваю гісторыю, а калі здаваў сшытак, нават страшна зрабілася. І яшчэ дзень хадзіў сам не свой. Такога ў мяне ніколі не здаралася.
І вось раздае Ія Іосіфаўна сшыткі, а ў мяне сапраўды ў пятку сэрца схавалася і тукае там. Раздала, а мой, апошні, разгарнула і ўсміхнулася.
— А гэта,— кажа,— сачыненне Валодзі Папко. Вы толькі паслухайце, што ён напісаў!
І чытае:
«Сцішыўшыся, я сядзеў на беразе юпіцерыянскага вадзянога возера і назіраў. Раптам сярод вадзяністых медуз і вадзяной чумы нешта заварушылася. Я ўбачыў, як на водную гладзь выплыў зусім зялёны і ўжо зусім вадзяністы ад старасці Вадзянік. Ён пускаў вадзяныя пухіры і вакол сябе распаўсюджваў круглыя трохкутнікі і квадратныя кругі. Як і на зямной вадзе, з іх складалася прыгожая зыбучая рабізна».
Усе ў класе смяяліся. Смяяўся і я.
— Калі ў цябе, Валодзя, была апошняя пяцёрка? — пытае Ія Іосіфаўна.
Я не памятаў, ці была ў мяне наогул пяцёрка. Нават першая.
— Н-не ведаю. З-забыў.
— Вясёлую фантазію трэба заахвочваць,— нечакана кажа Ія Іосіфаўна.— Стаўлю табе пяцёрку з плюсам.
Пяцёрку з плюсам! Я нават спалохаўся ад радасці. Як усё ж такі здорава, калі ты хоць што-небудзь ды знаходзіш!
А што будзе, калі я так пачну вучыцца, што для мяне пяцёрак і з трыма плюсамі будзе мала?!
1977