Хельзе Рэйсман з Таліна
Хельга асцярожна дакранулася пальчыкамі да высокай, выгнутай дугою бліскучай ручкі. Каляска кранулася з месца і спынілася. Хельга дакранулася яшчэ раз, і каляска, ледзь пагойдваючыся, пакацілася па асфальце.
Абхапіўшы абедзвюма рукамі цёплы ад сонца метал дугі, Хельга ўсё смялей і смялей штурхала каляску перад сабой і не спускала вачэй з дзяўчынкі. «Яе тварык падобны да майго!» — радавалася Хельга.— І пасмачкі валасоў завіваюцца, як у мяне!»
На рагу вуліцы ці то ад лёгкага штуршка пры няўмелым яшчэ павароце каляскі, ці то ад сонечнага зайчыка, што адскочыў ад люстэрка з вітрыны магазіна і трапіў на тварык дзяўчынкі, яна раптам шырока расплюшчыла вочы. «Ой, вочы якія прыгожыя! — у замілаванні падумала Хельга.— Сінія-сінія».
Дзяўчынка смешна закратала ручкамі, пульхнымі, нібы перавязанымі ў запясці, а пад ружовым лёгкім аксамітам засукаталі ножкі, быццам выконвалі практыкаванне пад назвай «веласіпед».
— Хутка прыедзем дадому. Я цябе вазьму на рукі, мая маленькая крахатулька, мая...
Хельга змоўкла і задумалася. Каляска лёгка і плаўна кацілася. Пад густымі кронамі старых дрэў адчувалася прахалода і стаяў мядовы пах ад цвітучых ліп. Амаль пад кожным дрэвам у такіх самых калясках спалі малыя, а побач шпацыравалі з кніжкамі ў руках або сядзелі на лаўках мамы і бабулі. Хельга з гордасцю акінула іх радасным позіркам і зноў звярнулася да дзяўчынкі:
— І цябе, мая Эмачка, я прывязу сюды... — сказала яна і ўзрадавалася: — Ой, як добра! У мяне ж ёсць Эмі — любімая лялька. Зараз у мяне дзве Эмі! Я вас пазнаёмлю. Вы будзеце сябраваць. І ў лялькі вочы сінія-сінія. Яна іх заплюшчвае і пішчыць: «Пі... пі-пі!» У яе ёсць брацік Арно. Ён яшчэ зусім малы...
— Бач ты, якая цудоўная маці! — усклікнула цётка ў ружовым, якая сядзела на лаўцы, калі Хельга параўнялася з ёю. Хельга зразумела, што пахвала адносіцца да яе, усміхнулася, і яе твар заліўся чырванню.
На выхадзе з алеі парку Хельга ўбачыла дзяўчынку, якая, не спускаючы вачэй, сачыла за ёю, а потым нясмела падышла.
— Як яе завуць? — ціха спыталася дзяўчынка.
— Эмі.
— А ў мяне нікога няма,— сказала дзяўчынка.— Мне так хочацца мець браціка.
— А ты папрасі маці,— параіла Хельга.— Няхай купіць.
— Прасіла. І тату прасіла. Не купляюць.
— А ты сама знайдзі!
— Я сама баюся.
— Якая ж ты нясмелая! — рассмяялася Хельга.
Дзяўчынка пакрыўдзілася і адстала.
«Так і будзеш адна забаўляцца з лялькамі»,— падумала Хельга. Але ёй стала шкада дзяўчынку.
— Прыходзь да мяне,— сказала яна, абярнуўшыся.— Я жыву тут недалёка, у наступным правулку. Дом дваццаць, кватэра шэсць. Я табе ўсё раскажу.
У сваім правулку Хельга спаткалася з шумным натоўпам незнаёмых хлопчыкаў і насцярожылася. Хлопчыкі змоўклі і пачціва расступіліся перад каляскай. Сэрцайка Хельгі закалацілася ад гордасці.
Ля ганка свайго дома Хельга сустрэлася з суседзямі — цёткай Онікай і дзядзькам Рудольфам.
— Хе-ге! — усклікнуў дзядзька Рудольф.— Што я бачу? Ты каго вязеш, Хельга?
— Сваю сястрычку.
— Сястрычку?! — здзівіўся дзядзька Рудольф і паглядзеў на цётку Оніку.— Адкуль у яе сястрычка?
— Ты лепш дапамажы Хельзе каляску падняць на прыступкі,— адказала цётка Оніка.
— У цябе ж, здаецца, не было сястрычкі? — не сунімаўся цікаўны дзядзька Рудольф.
— Я сама знайшла!
— Брава, Хеля! — рассмяялася цётка Оніка.— Так яму і трэба адказваць.
У кватэры нікога не было, і Хельга асцярожна ўкаціла каляску ў пакой, узяла малую на рукі, прытуліла да сябе яе гарачае цельца і адчула зусім невядомы дагэтуль прыліў пачуцця пяшчоты. Яна цалавала яе кудзеркі, тварык, ручаняткі і ўперамешку з пацалункамі выказвала ўсе словы пяшчоты і ласкі, якія толькі магла прыдумаць. Хельга насіла малую па кватэры, паказвала ўсе куткі і рэчы і зноў асыпала яе пацалункамі.
— Вось тут мы з табой будзем забаўляцца, мая любая крахатулька. А спаць ты будзеш у спальні, вось тут, побач са мной, каб я чула, як ты прачнешся ноччу... А вось наш тэлефон. Мы можам пагутарыць з татам. Ён на працы. І яшчэ не ведае, што ты знайшлася.
Хельга паклала дзяўчынку ў каляску і набрала нумар.
— Ало! Гаворыць Хельга. Паклічце, калі ласка, майго тату!.. Што?.. Добра. Дзякую.
Расхліснуліся ў прыхожай дзверы. Хельга павярнулася і перапужалася.
Ніколі яна не бачыла такой сваю маму. Задыхаючыся, не зводзячы з дачкі вачэй, маці вобмацкам дабралася да крэсла і ўпала.
— Усе... усе вуліцы абабегла... А цябе... нідзе няма! Чаго я толькі не перадумала!..
Малая ў калясцы падала голас.
Маці ў непаразуменні прыслухалася.
— Дзе ты яе ўзяла?
— Там, каля універмага,— апусціўшы галаву, адказала Хельга.— Вы з татам толькі абяцалі купіць сястрычку. Я і першы клас скончыла на «выдатна». Вось, я сама і знайшла.
Маці кінулася да тэлефона.
1964