— У нядзелю будзе вялікі фэст, — сказаў мне неяк Франц Радзевіч.
— Які гэта фэст? — здзіўлена спытаў я. — У касцёле? Твар старога рыбака расплыўся ў вясёлай, задаволенай усмешцы.
— Які там касцёл! Свята песні, вось які фэст! Мы адзначаем яго штогод у гэты час. Народу будзе многа, адусюль папрыязджаюць! Трэба і вам пабываць.
Пра свята песні на Нарачы я чуў яшчэ ў Мінску.
Яно праводзіцца па мясцовай традыцыі, якая ўстанавілася пасля вайны, у першую нядзелю пасля першага ліпеня і прысвечана вызваленню Беларусі ад гітлераўскіх акупантаў.
У 1956 годзе гэты дзень прыпаў на восьмае ліпеня. Да свята заставалася яшчэ тры дні.
Нарэшце жаданая нядзеля надышла.
На фэст я паехаў разам з Францам Антонавічам і Ясюнем на грузавіку рыбгаса.
Па дарозе ўздоўж берага Нарачы з усіх канцоў ехалі на свята калгаснікі з навакольных вёсак — з Купы, Сцепянёва, Урлікаў, Варанцоў, Антонісберга, Пасынкаў.
Адна за адной ішлі па гладкім бруку машыны, поўныя людзей.
Усе былі ў добрым настроі. З машын чуліся вясёлыя песні, гукі гармоніка.
На шматлікіх фурманках сядзелі пажылыя жанчыны і дзеці, прыбраныя па-святочнаму.
Па краях дарогі чародкамі спяшалася на веласіпедах моладзь. Хлопцы былі ў новых касцюмах, дзяўчаты ў прыгожых сукенках з дарагіх матэрыялаў, пашытых па апошняй модзе.
— Тавараў розных панавезлі туды нямала, — сказаў Радзевіч. — Будзе што людзям купляць.
Ясюня засмяяўся.
— Ты чаго? — скоса зірнуў на яго стары.
— Так, нешта ўспомніў, — адказаў Ясюня, шырока ўхмыляючыся.
— Вы яго толькі слухайце, гэтага манюку, — сказаў Радзевіч. — І адкуль толькі ў яго бяруцца ўсякія байкі ды плёткі.
Ясюня і сапраўды, як я ўжо не раз пераканаўся, вельмі любіць апавядаць розныя гісторыі. Іх у яго заўсёды багата ў запасе.
Павярнуўшыся да мяне, хлопец пачаў расказваць, ледзь стрымліваючы смех:
— Летась, напярэдадні свята, прыслалі сюды з Маладзечна машыну з яйкамі для крамы і сталовай. Ды, відаць, шафёр, як кажуць, на корак наступіў, бо машына заехала ўбок і перакулілася, а яйкі вываліліся ў канаву. Ой, што там было! Добрая яечня атрымалася! Поўная канава свежых яек пабітых. А па той дарозе мала хто ездзіць. Шафёр пакруціўся каля машыны, бачыць, што сам нічога не зробіць, і пайшоў у вёску па дапамогу, ды і застаўся там да раніцы. А да канавы тым часам збегліся адусюль сабакі, накінуліся на пачастунак, а за імі — кошкі. Бабы прыйшлі з вёдрамі чэрпаць бясплатную «яечню» для свіней. Нават вароны пазляталіся пакаштаваць. Пад вечар, калі добра сцямнела, адкуль толькі ўзяліся — і вожыкі, і лісіцы, і барсукі, і ўсякае іншае лясное звяр’ё збеглася. Усе на «яечню» накінуліся. Да раніцы нічога ад яе не засталося, усё падчысцілі.
Ясюня засмяяўся:
— Набраўся той шафёр бяды! Плакалі яго грошыкі! Васемнаццаць соцень яек пабітых — не жарты!
Радзевіч спахмурнеў.
— Чорт яго бяры! — прабурчаў ён сярдзіта. — Хай скажа дзякуй, што шыю не зламаў і пад суд не трапіў. І нічога тут смешнага няма. Такіх шафёраў да руля і падпускаць нельга...
— Годзе ўжо вам, — усё яшчэ смеючыся, лагодна перапыніў старога Ясюня. — Не ўсе шафёры такія.
— Вядома, не ўсе, — пацвердзіў усё яшчэ нездаволена Франц Антонавіч. — Наш Міхалка і ў рот не бярэ.
Радзевіч хацеў сказаць яшчэ нешта, але машына мінула вёску Мікольцы і пад’ехала да таго месца, дзе заўсёды адбываецца свята песні.
Мы саскочылі з грузавіка.
На беразе возера было поўна народу. Сюды прыехала шмат гасцей з суседніх раёнаў, з Маладзечна, з Мінска і нават з Літвы.
1957 - 1958