Найлепшай кнігай, на думку экспертаў «НН», стала «Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае. Ілюстраваная гісторыя» Уладзіміра Арлова і Змітра Герасімовіча.
Ілюстрацый у кнізе — каля дзвюх тысяч. Карты, выявы старажытных дакументаў, фота гістарычных помнікаў, партрэты дзяржаўных дзеячаў... «За гэтую кніжку людзі, не вагаючыся, выкладалі па 350 тысяч. Яна папросту зрабіла нам план!» — кажа дырэктарка кнігарні «Логвінаў» Кацярына Пікірэня.
Тое, што «Вялікае Княства...» палічылі найлепшым, сведчыць і пра пастаянную цікавасць да тэмы гісторыі.
Сёлета эксперты назвалі амаль восем дзясяткаў кніг. Сярод іх пераважаюць навуковая літаратура і ўспаміны.
У першай дзясятцы дзве пазіцыі занялі пераклады замежнай літаратуры — Корчак і Ергавіч. Калі польскі аўтар даўно стаў класікай, дык баснійскі пісьменнік — сучаснік.
Сённяшную мастацкую прозу краіны ў топ-дзясятцы прадстаўляе Людміла Рублеўская. У дзясятку-2011 трапляў Андрэй Федарэнка, але сёлета ягоныя дзве кнігі назвалі толькі па адным разе.
Класіка ў дзясятцы прадстаўленая Геніюш і Быкавым. Выданні спецыфічныя. У першым выпадку — эпісталярый. У Быкава — раннія неапублікаваныя творы, незавершаная аўтабіяграфія, запісы з нататнікаў. Чытанне хутчэй на спецыялістаў і фанатаў.
У топ не трапіла ніводнай дэбютнай кнігі. Амаль няма паэзіі. Гэта ўражвае. Краіна паэтаў, як часам называлі Беларусь, у крызісе.
Нельга папракнуць экспертаў, што нейкі паэтычны зборнік прапусцілі. Тых, пра якія б цягам года гаварылі, фактычна і не было.
Толькі адну кнігу — Алесь Краўцэвіч «Гедымін (1316—1341). Каралеўства Літвы і Русі» — эксперты назвалі чатыры разы, астатнія — менш. Гэта праява таго, што беларуская культурная прастора па-ранейшаму ўяўляе сабой архіпелаг, а не мацярык.
Эксперты згадалі больш за трыццаць выдавецтваў, але сярод іх толькі тры знаходзяцца па-за сталіцай і яшчэ чатыры — у іншых краінах.
Рэгіянальныя выдавецкія асяродкі нешматлікія, дый выдаюць там збольшага даследаванні ўніверсітэцкіх выкладчыкаў ці мясцовых пісьменнікаў. Каторы год на рэгіянальным полі па нашых апытаннях першынство застаецца ў Гродне.
Лідарам па колькасці згаданых кніг сёлета стала дзяржаўнае выдавецтва «Мастацкая літаратура». Сярод недзяржаўных — «Логвінаў».
Выніковы рэйтынг падаецца паводле падліку балаў па дзесяцібальнай шкале. За кожнае першае месца ў спісе налічваецца 10 балаў, за другое — 9 і г.д. Увыпадках кнігарань — па выніках продажаў.
1. Уладзімір Арлоў, Зміцер Герасімовіч. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае. Ілюстраваная гісторыя. — Славакія: Kalligram. — 25 балаў.
2. Януш Корчак. Трохтомнік: Кароль Мацюсь Першы; Кароль Мацюсь на бязлюдным востраве; Кайтусь-чарадзей / Пераклад з польскай. — Мінск: Логвінаў. — 21.
3-6. Мiхась Мушынскi. Летапiс жыцця i творчасцi Якуба Коласа. — Мінск: Беларуская навука.
Азбукоўнiк i лiчылка. Укл. Зося Кустава. — Мінск: Мастацкая лiтаратура.
Міленка Ергавіч. Іншала, Мадона, іншала / Пераклад з баснійскай Сяргея Шупы — Мінск: Зміцер Колас.
Ларыса Геніюш. Лісты з Зэльвы: з эпісталярнай спадчыны (1964-1983). — Гродна/Уроцлаў. — Па 20.
7. Сяргей Дубавец. Майстроўня. Гiсторыя аднаго цуду. — Радыё «Свабода». — 19.
8. Альгерд Бахарэвiч. Гамбургскi рахунак Бахарэвiча. — Радыё «Свабода». — 16.
9. Алесь Краўцэвіч. Гедымін (1316-1341). Каралеўства Літвы і Русі. — Мінск: Святлана Татарнікава. — 15.
10. Васіль Быкаў. Гарадзенскі архіў. — Гродна/Уроцлаў.
Людміла Рублеўская. Авантуры Пранціша Вырвіча, шкаляра і шпега. — Мінск: Рэдакцыя газеты «Звязда». — Па 13.
1. Януш Корчак. Трохтомнік.
2. Міленка Ергавіч. Іншала, Мадона, іншала.
3. Тадэвуш Ружэвіч. Без. Выбраныя вершы / Пераклад з польскай Марыны Казлоўскай. — Мінск: Колас.
4. Валянцін Акудовіч. Кніга пра Нішто. — Мінск: Логвінаў.
5. Uladzimier Arloū. Śvieciacca vokny, dy nikoha za jimi. Вершы. — Мінск: Логвінаў.
6. Юлія Шарова. Don Giovanni, або Памілаваны свавольнік. — Мінск: электроннае выданне.
7. Людміла Рублеўская. Сутарэнні Ромула. — Мінск: Кнігазбор.
8. Альгерд Бахарэвіч. Гамбургскі рахунак Бахарэвіча.
9. Уладзімір Сцяпан. Адна капейка. — Мінск: Літаратура і мастацтва.
Віктар Шалкевіч. Мястэчка G... і ваколіцы.
10. Наста Манцэвіч. Птушкі. — Мінск: Логвінаў.
Андрэй Пакроўскі. Як я перастаў верыць у Дзеда Мароза. — Мінск: Логвінаў.
Анка Упала. Дрэва энталіпт. — Мінск: Логвінаў.
1. Лявон Юрэвіч. Шматгалосы эпісталярыум. гісторыя людзей і ідэй на эміграцыі ў ліставанні. — Мінск: Кнігазбор.
2. Ларыса Геніюш...
3. Людміла Рублеўская. Авантуры Пранціша Вырвіча, шкаляра і шпега.
4. Людміла Рублеўская. Сутарэнні Ромула.
5. Сяргей Дубавец. Майстроўня.
6. Аркадзь Ліцьвін. Галс. Аповесць з 1734 года. — Гродна.
7. Вячаслаў Рагойша. Мой трыглаў: кніга пра Янку Купалу, Якуба Коласа, Максіма Багдановіча. — Мінск: Кнігазбор.
8. Уладзімір Ляхоўскі. Ад гоманаўцаў да гайсакоў. Чыннасць беларускіх маладзёвых арганізацый у 2-й палове XIX — I-й палове XX ст. (да 1939 г.). — Беласток: Беларускае гістарычнае таварыства; Вільня: Інстытут беларусістыкі.
9. Яўген Кулік. Жыццяпіс: успаміны, згадкі, фотаздымкі. — Мінск: Дзіксенд.
10. Васіль Быкаў. Гарадзенскі архіў. — Гродна/Уроцлаў.
1. Ян Шумскі. Саветызацыя Заходняй Беларусі (1944—1953) / Пераклад з польскай. — Беласток: Беларускае гістарычнае таварыства; Вільня: Інстытут беларусістыкі.
2. Полацк. 1150. Кніга-фотаальбом. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя.
3. Уладзімір Ляхоўскі. Ад гоманаўцаў да гайсакоў...
4. Барыс Данілюк. Азіраючыся расой выетымі вачыма. Успаміны.
5. Ларыса Геніюш. Лісты з Зэльвы...
6. Рыгор Семашкевіч. Янка Купала і беларускае адраджэнне. — Маладзечна: друкарня «Перамога».
7. Прэс-фота Беларусі-2011. Фотаальбом.
8. Сяргей Харэўскі. Сто твораў XX стагоддзя: нарысы па гісторыі мастацтва і архітэктуры Беларусі найноўшага часу. — Вільня: ЕГУ.
9. Дзмітрый Люцік. Нёманскі фронт 15-25 ліпеня 1944 года, Гарадзенская бібліятэка, 2012. — Гродна/Уроцлаў.
10. Алесь Краўцэвіч. Гедымін (1316-1341). Каралеўства Літвы і Русі.
1. Мiхась Мушынскi. Летапiс жыцця i творчасцi Якуба Коласа.
2. Янка Юхнавец. Паэзiя. — Мінск: Лiмарыус.
3. Азбукоўнiк i лiчылка.
4. Альгерд Бахарэвiч. Гамбургскi рахунак Бахарэвiча.
5. Янка Купала. Мне сняцца сны аб Беларусi: успаміны, эсэ, артыкулы, дакументы. — Мінск: Мастацкая лiтаратура.
6. Станіслаў Шушкевіч. Моя жизнь, крушение и воскрешение СССР. — Масква: РОССПЭН.
7. Сяргей Дубавец. Майстроўня. Гiсторыя аднаго цуда.
8. Януш Корчак. Трохтомнік
9. Уладзiмiр Караткевiч. Збор твораў у 25 тамах. Том 1. — Мінск: Мастацкая лiтаратура.
10. Барыс Данiлюк. Азiраючыся расой выетымi вачыма: успаміны. — Мінск: Лiмарыус.
1. Ігар Запрудскі. Па дарозе на Парнас: атрыбуцыйныя даследаванні і пытанні рэцэпцыі беларускай літаратуры ХІХ ст. — Мінск: Выдавецтва БДУ.
2. Максім Танк. На камні, жалезе і золаце: успаміны, эсэ, прысвячэнні. Укл. У. Казбярук. — Мінск: Мастацкая літаратура.
3. Тэрэза Голуб. Летапіс жыцця і творчасці Аркадзя Куляшова. — Мінск: Беларуская навука.
4. Дзяніс Марціновіч. «Донжуанскі спіс» Караткевіча. — Мінск: Чатыры чвэрці.
5. Алена Брава. Рай даўно перанаселены. — Мінск: Галіяфы.
6. Людміла Рублеўская. Авантуры Пранціша Вырвіча, шкаляра і шпега.
7. Андрэй Федарэнка . Ланцуг. — Мінск: Мастацкая літаратура.
8. Юлія Шарова. Don Giovanni, або Памілаваны свавольнік.
9. Андрэй Федарэнка. Сечка. — Мінск: Галіяфы.
10. Уладзіслаў Бубен. Марцін і кацяня. — Мінск: Мастацкая літаратура.
1. Вацлаў Ластоўскі. Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі. Факсіміле. — Мінск: Мастацкая літаратура.
2. Мішэль Уэльбэк. Магчымасць выспы. Пераклад з французскай Змітра Коласа. — Мінск: Зміцер Колас.
3. Сяргей Дубавец. Майстроўня...
4. Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі. — Вільня: Істытут беларусістыкі.
5.Альгерд Бахарэвіч. Гамбургскі рахунак Бахарэвіча.
6. Уладзімір Арлоў, Зміцер Герасімовіч. Краіна Беларусь: Вялікае Княства Літоўскае.
7. Міленка Ергавіч. Іншала, Мадона, іншала.
8. Валенцій Ваньковіч. Альбом. — Мінск: Беларусь.
9. Алесь Краўцэвіч. Гедымін (1316-1341). Каралеўства Літвы і Русі.
10. Прэс-фота Беларусі 2011. Фотаальбом.
1. Уладзімір Арлоў, Зміцер Герасімовіч. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае.
2. Альгерд Бахарэвіч. Шабаны. Раман. — Мінск: Галіяфы.
3. Януш Корчак. Трохтомнік.
4. Міленка Ергавіч. Іншала, Мадона, іншала.
5. Прэс--фота Беларусі-2011. Фотаальбом. — Мінск: Логвінаў.
6. Станіслаў Ліс-Блонскі. Балахоўцы / Пераклад з польскай. — Беласток: Беларускае гістарычнае таварыства; Вільня: Інстытут беларусістыкі.
7. Валянцін Акудовіч. Кніга пра Нішто.
8. Васіль Быкаў. Гарадзенскі архіў.
9. Максім Танк. Абвяржэнне. Сто выбраных вершаў. Укладальнік Андрэй Хадановіч. — Мінск: Логвінаў.
10. Сяргей Дубавец. Майстроўня.
1. Мiхась Мушынскi. Летапiс жыцця i творчасцi Якуба Коласа.
2. Юрый Лаўрык. Кнігі і кнігазборы куцеінскага Богаяўленскага манастыра ў сярэдзіне ХVІІ ст. — Мінск: Тэхналогія.
3. Вялікае Княства Літоўскае і суседзі: Права. Вайна. Дыпламатыя. — Мінск: БІП — Інстытут правазнаўства.
4. Нікольскі Яўген. История Великого княжества Литовского и Московского царства в прозе Всеволода Соловьева. — Мінск: В. Хурсік.
5. Валянцін Урублеўскі. Великий дух Беларуси: (мифы и реальность). — Мінск: Логвінаў.
6. Аляксандр Чаромін. Туровское княжество (Х-ХІV). — Мінск: Паліграфкамбінат імя Я.Коласа.
7. Аляксей Шаланда. Сімвалы і гербы зямель Беларусі ў Х-ХVІІІ стст.: геральдычна�-сфрагістычныя нарысы. — Мінск: Беларуская навука.
8. Восіп Пшацлаўскі. Калейдаскоп успамінаў: У 2 т / пераклад з расійскай Марыны Чарнякевіч. — Мінск: Лімарыус.
9. Віктар Шалкевіч. Мястэчка G…і ваколіцы. — Мінск: Кнігазбор.
10. Валерый Казакоў. Абібокі. Мініяцюры. — Мінск: Кнігазбор.
1. Азбукоўнiк i лiчылка.
2. Васіль Быкаў. Гарадзенскі архіў.
3. Дзе Купала начавала. Народныя песні, калыханкі, прыказкі і прымаўкі. — Мінск: Мастацкая літаратура.
4. Уладзімір Арлоў. Пакуль ляціць страла. — Радыё «Свабода».
5. Першая беларуская гаспадарча-кулінарная энцыклапедыя : Літоўская гаспадыня... / Пераклад з польскай. — Мінск: Беларусь.
6. Ларыса Геніюш. Лісты з Зэльвы...
7. Я — чалавек. Вершы для дашкольнага ўзросту. — Мінск: Мастацкая літаратура.
8. Алесь Краўцэвіч. Гедымін (1316-1341). Каралеўства Літвы і Русі.
9. Uladzimier Arloū. Śvieciacca vokny, dy nikoha za jimi.
10.Ірына Клімковіч. Калі адчыняюцца нябёсы: міфалагічныя замалёўкі. — Мінск: Мастацкая літаратура.
1. Уладзімір Арлоў, Зміцер Герасімовіч. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае.
2. Алесь Краўцэвіч. Гедымін (1316-1341). Каралеўства Літвы і Русі.
3. Фёдар Піскуноў. Вялікі слоўнік беларускай мовы. — Мінск: Колас.
4. Сяргей Аляхновіч. Руслан Салей. Simply the best : просто лучший. — Мінск: Медысонт.
5. Вадзім Дзеружынскі. Тайны беларуской истории. — Мінск: ФУАінфарм.
6. Сяргей Плыткевіч. Планета Беларусь. Фотаальбом. — Мінск: Рыфтур.
7. Наталля Батракова. Миг бесконечности. — Мінск: Рэгістр.
8. Уладзiмiр Караткевiч. Збор твораў у 25 тамах. Том 1.
1. Беларуска-рускі слоўнік у 3 тамах. Т 1. Выданне 4. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя.
2. Эдуард Самусенко. Беларусь и Отечественная война 1812 года: исторические очерки и эссе. — Мінск: Беларусь.
3. Полоцк: Полоцк и Полоцкое княжество (земля) в IX-XIIIV вв., летопись древних слоев, Полоцк и его округа в XIV-ХVIII вв…— Мінск: Беларуская навука.
4. Фёдар Чарняўскі. Ураднікі Менскага ваяводства XVI-XVIII стст. Біяграфічны даведнік. — Мінск: Зміцер Колас.
5. Аляксандр Рагалёў. Скрытый смысл географических названий, легенд и преданий (по материалам Беларуси). — Гомель: Барк.
6. Алесь Савіцкі. Пісьмо ў рай: раман-споведзь. — Мінск: Мастацкая літаратура.
7. Наталья Батракова. Миг бесконечности.
8. Аляксей Якімовіч. Каб мама ўсміхалася: апавяданні, казкі, смяшынкі. — Мінск: Народная асвета.
9. Азбукоўнiк i лiчылка.
2011 — Адам Бабарэка. Збор твораў у 2 тамах.
2010 — Уладзімір Караткевіч. Ладдзя Роспачы. Першае непадцэнзурнае выданне.
2009 — Алег Латышонак. Нацыянальнасць — Беларус.
2008 — Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Уклаў Міхась Скобла.
2007 — Павел Севярынец. Лісты з лесу.