Людзей заўжды прыцягвалі святыні
Падзей і дат — яны часоў пячаць.
Таму я зноў у спаленай Хатыні,
Каб памянуць, схіліцца, памаўчаць.
Тут не музей, хоць ёсць экскурсаводы,
Тут боль, як свет — такой велічыні,
Тут попел тых, хто згінуў назаўсёды,
Хоць мог бы жыць і сёння, ў нашы дні.
Хатынь дапамагае памяць рухаць.
І чэрствасці людской — прысуд яна.
Душой тут трэба бачыць, сэрцам слухаць,
Каб зразумець, які ён жах — вайна.
Вось я маўчаў і слухаў сэрцам чулым,
А думкі свідравалі мне душу.
Здавалася б, трагедыя ў мінулым,
А я той боль заўжды ў сабе нашу.
Хто прагнуў і крыві, і слёз, і мукаў,
Няхай той будзе кляты у вяках.
Чужых дзяцей паліў, сваіх жа ўнукаў
Люляў на акрываўленых руках.
Бездапаможнасць мне душу вярэдзіць,
І крыўдна, і балюча, хоць крычы
За тое, што не мог вас папярэдзіць,
Уратаваць не мог, дапамагчы.
І я нібыта ў гэтым вінаваты:
«Не дапамог...» — і горка ад таго.
Які тады з мяне быў памагаты?
Мне быў гадок няпоўны усяго.
Дый вёсачка мая за сотню вёрстаў
Стаяла ад хатынскае бяды.
І ў тым жа годзе карнікамі жорстка
Была таксама спалена тады.
Нас нечакана хтось падняў з пасцелі,
Ледзь толькі ранак бліснуў у акне.
І ўсе вяскоўцы збегчы ў лес паспелі —
І менш ахвяраў стала на вайне.
* * *
Душа баліць і шчыра спачувае
Праз шмат гадоў ахвярам той вайны...
Мне сніцца, што Хатынь яшчэ жывая
І даглядае ранішнія сны.
Ды жыць Хатыні засталося мала —
Віхурыў час трагедый і нагод.
Нямецка-паліцайская навала
Ашчэрыла над ёй крывавы рот.
Раўлі машыны.
Катаў зброд шалёны
Гадзючыў да Хатыні ўсё бліжэй.
А я імчаў наперадзе калоны,
Каб папярэдзіць, ўратаваць людзей.
А бегчы ў сне — усё цела нібы з ваты,
Слабелі ногі ў хібах каляін,
Таму мяне мінулі шумна каты,
Дыхнуўшы едкай чаднасцю машын.
Я бег і бег, без дум, што гэта сніцца,
Нібыта я — ад смерці абярэг.
Паспець бы толькі!
Толькі б не спазніцца!
Уратаваць бы іх!
Я бег і бег.
А золак шэры фарбаваўся сінню,
Збіраўся зазірнуць у вочы дню.
Ды смерці цень павіснуў над Хатынню,
Палохаў цішынёю цішыню.
Каб знуліць, разбурыць намер звярыны,
Каб кроў ні пасмактаў ніводзін кат,
Крутнуў я цераз лес, праз гушчарыны,
Я нацянькі імчаў да сонных хат.
Я ў вокны грукнуў:
— Уставайце, людзі!
Я біўся ў дзверы:
— З дзецьмі ў лес! Хутчэй!
І выбягалі людзі з хат у спудзе,
Да сэрца прыціскаючы дзяцей.
Я расштурхаў вяскоўцаў, сном спавітых,
Я папярэджваў іх, са скуры лез.
Ад цёплых ложкаў, ад вуглоў абжытых
Пабеглі людзі ў ратавальны лес.
Я побач бег, як кажуць, спадарожна,
Усцешаны — бяда людзей міне...
Я бег і раптам хтосьці асцярожна
І далікатна паштурхаў мяне.
Мой сон спыніўся. Я расплючшыў вочы
І здзіўлена абвёў вачмі пакой,
Мяне дачка будзіла сярод ночы,
Штурхаючы маё плячо рукой.
Затым сказала неяк вінавата:
— Прабач, што не дала твой сон дасніць.
Ты так стагнаў, ты штось выкрыкваў, тата,
Я мусіла той жах перапыніць.
Я сеў на пакамечанай пасцелі,
І пад уплывам бачанага сну
Сказаў дачцэ: — Хатынцы не згарэлі,
Яны цішком схавацца ў лес паспелі,
Ім удалося перажыць вайну.
І раптам зразумеў — мой сон не спраўдзіць,
Бо сэрца чула рэха той вайны,
Бо над зямлёй, дзе зноў хтось ліха ладзіць,
Гучаць Хатыні вечныя званы.
* * *
Мінае час, а мне начамі сніцца
Хатынь жывая — як адна сям’я...
Чаму ж я так спазніўся нарадзіцца?
Магчыма, вас уратаваў бы я...
2015