|
Дзеяпрыслоўе.
Дзеяпрыслоўе — абазначае дадатковае дзеяньне пры дзеяслове: Распытаўшы, я зразумеў сваю памылку, Iдучы з работы, зазiрну ў краму.
Дзеяпрыслоўі не зьмяняюцца. Катэгорыя часу ім не ўласьціва.
Дзеяпрыслоўі як дзеясловы, ад якіх яны ўтвараюцца, бываюць:
— Пераходныя і непераходныя. Прыкладам: П’ючы халодную гарбату, я ня чую ў ёй смаку. Гамонячы, мы не зважалі на час.
— Зваротныя і незваротныя. Прыкладам: Вяртаючыся дадому, патэлефанаваў сяброўцы. Прылёгшы, бацька заснуў.
— Маюць закончанае і незакончанае трываньне. Прыкладам: Напісаўшы ліст, я нясу яго на пошту. Цешуся, гледзячы на маладых.
Утварэньне дзеяпрыслоўяў:
| утвараюцца ад дзеясловаў 3-яй асобы мн.л. | незакончанага трываньня | |
| І спражэньне |
купляюць, плывуць, будуюць, едуць | купляючы, плывучы, будуючы, едучы |
| ІІ спражэньне |
сядзяць, ходзяць, робяць, ляжаць | седзячы, ходзячы, робячы, лежачы |
| утвараюцца ад дзеясловаў мінулага часу адз.л. | закончанага трываньня |
| купіў, плыў, будаваў, ехаў, сядзеў, хадзіў, рабіў, ляжаў | купіўшы, адплыўшы, абудаваўшы, ад’ехаўшы, пасядзеўшы, зрабіўшы, паляжаўшы |
|  |