|
Существительное в родительном падеже.
В единственном числе:
| скланеньне (склонение) |
аснова (основа) |
прыклады (примеры) |
канчатак (окончание) |
| ж.р., м.р., а.р. на -а, -я |
мяккая i на г, к, х | сытуацыi, галянтарэі, Колi, судзьдзi, калегi, птушкi | -i |
| цьвёрдая i зацьвярдзелая | дзяўчыны, мужчыны, мяжы, знаўцы, старасты, плаксы | -ы | |
| м.р. без канчатку, н.р. на -а, -о, -е, -ё |
мяккая | болю, ценю, гасьця, каня, вучня, лася | -ю, -я |
| цьвёрдая | холаду, жыта, вакна | -у, -а | |
| зацьвярдзелая | бору, цукру, дажджу | -у | |
| на г, к, х | малюнка, вока, люстэрка, вуха | -а | |
| ж.р. без канчатку | зацьвярдзелая | поўначы, мышы, Нарачы | -ы |
| мяккая i цьвёрдая | гусi, чвэрцi, сувязi, сьвекрывi, глыбi | -i | |
| рознаскланяльныя | iменi, племенi, стрэменi, дзiцяцi, кацяняцi |
| ! | Родительный падеж единственного числа существительных мужского рода имеет окончания: -а (-я) и -у (-ю). 1) Окончания -а (-я) имеют существительные с названиями: — живых существ: чалавека, майстра, вучня; — конкретных предметов, которые можно видеть, считать: парасона, кампутара, граша; — мер длины и веса: літра, сантымэтра, кілямэтра; — промежутков времени: сьнежня, лютага, верасьня, — названия городов на -оў, -еў, -ёў, -ін, -ын: Бэрліна, Любліна, Кіева, Магілёва, Століна. 2) Окончания -у (-ю) имеют существительные: — с общим процессуальным значением (действия, процессы, явления, названия явлений общественной жизни): канцэрту, кірмашу, мітынгу, фэстывалю, чэмпіянату; — с собирательным значением, названия общественных организаций, предприятий, учреждений: аддзелу, заводу, інстытуту, калектыву, камбінату, клюбу, факультэту; — названия стран, регионов, местностей: Менску, Віцебску, Эгіпту, Крыму, Каўказу, Лісабону, Рыму; — другие существительные и заимствованные слова: розуму, болю, жалю, сьмеху и т.д. |
Во множественном числе:
| скланеньне (склонение) |
аснова (основа) |
прыклады (примеры) |
канчатак (окончание) |
| ж.р., м.р., а.р. на -а, -я |
мяккая | земляў, судзьдзяў, вiшняў, яблынь[] (-яў) | [ ], -яў |
| цьвёрдая i на г, к, х |
мужчын[], дзяўчат[] (дзяўчатаў), кнiг[], калегаў, рэк[] (рэкаў), стрэхаў | [ ], -аў | |
| зацьвярдзелая | межаў, знаўцаў | -аў | |
| м.р. без канчатку, н.р. на -а, -о, -е, -ё |
цьвёрдая i зацьвярдзелая |
друкароў, сяброў, халадоў, жытоў, сталоў, вокнаў, бароў, дажджоў, сэрцаў | -оў, -аў |
| мяккая | боляў, ценяў, вучняў, жыцьцяў, вуглёў, агнёў, ласёў, гасьцей, коней | -яў, -ёў, -ей |
|
| на г, к, х | люстэрак[] (люстэркаў), вачэй, вушэй | [ ], -аў, -эй |
|
| ж.р. без канчатку | мяккая i цьвёрдая | сьвекрывей, крывей, радасьцей (-яў), сувязей (-яў), верфяў | -ей (-яў) |
| зацьвярдзелая | мышэй, начэй, рэчаў | -эй, -аў | |
| рознаскланяльныя | куранят[], iмёнаў, кацянятаў, плямёнаў | [ ], -аў |
| ! | 1) Родительный падеж множественного числа иногда идёт без окончания -оў (-аў, -ёй, -яў), например: мужчын, дзён. В некоторых словах мужского рода бывает окончание -ей (-ай): людзей, грошай. 2) Родительный падеж одушевлённых существительных совпадает с винительным: іду да брата (Р.), бачу брата (В.). 3) Родительный падеж также употребляется, если предмет нужен на время: дай нажа адкроіць хлеба (дай ножа отрезать хлеба), пазыч алоўка на хвіліну (одолжи карандаш на минуту), пашукай у бібліятэцы цікавай кнігі (поищи в библиотеке интересную книгу). |
Родительный падеж в словосочетаниях.
Для живого беларуского языка не характерны такие обороты с родительным падежом: цела чалавека, адход цягніка, спосабы барацьбы з сухотамі, пры падвядзеньні рахункаў, па сканчэньні вячэры и проч.
Чтобы найти замену подобным оборотам в духе беларуского языка, можно использовать:
— прилагательные: чалавечае цела;
— описательные обороты: як бароцца з сухотамі; калі адыходзіць цягнік;
— обороты с деепричастием: падводзячы рахункі; скончыўшы вячэру.
|  |