|
Лічэбнік (числительное) — часть речи, обозначает число, количество. Делятся на:
— колькасныя (количественные) и парадкавыя (порядковые):
| колькасныя (количественные) |
парадкавыя (порядковые) |
колькасныя (количественные) |
парадкавыя (порядковые) |
||
| 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 |
адзін два тры чатыры пяць шэсьць сем восем дзевяць дзесяць адзiнаццаць дванаццаць трынаццаць чатырнаццаць пятнаццаць шаснаццаць сямнаццаць васямнаццаць дзевятнаццаць дваццаць |
першы другі трэйцi чацьверты пяты шосты сёмы восьмы дзявяты дзясяты адзінаццаты дванаццаты трынаццаты чатырнаццаты пятнаццаты шаснаццаты сямнаццаты васямнаццаты дзевятнаццаты дваццаты |
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 5000 |
дзесяць дваццаць трыццаць сорак пяцьдзясят шэсьцьдзесят семдзесят восемдзесят дзевяноста сто дзьвесьце трыста чатырыста пяцьсот шэсьцьсот сямсот васямсот дзевяцьсот тысяча пяць тысяч |
дзясяты дваццаты трыццаты саракавы пяцідзясяты шасьцідзясяты сямідзясяты васьмідзясяты дзевяносты соты двухсоты трохсоты чатырохсоты пяцісоты шасьцісоты сямісоты васьмісоты дзевяцісоты тысячны пяцітысячны |
— няпэўна-колькасныя (неопределенно-количественные): мноства (множество), сьціжма (несметное количество), безьлiч (неисчислимое множество), некалькi (несколько), а (в значении неисчислимого количества: людзей а людзей);
— зборныя (собирательные): абое, абодва, абедзьве, двое, трое, чацьвёра, пяцёра, сямёра, васьмёра, дзевяцёра обозначают количество предметов как одно целое; употребляются с существительными во множественном числе: двое дзьвярэй, двое шкарпэтак, сямёра качанят; чаще всего образуются при помощи суффикса -ёр-;
— дробавыя (дробные): чвэрць (1/4), адна трэйцяя (1/3), траціна (1/3), паўтраця (2.5), паўтраці (2.5), паўчварта (3.5), паўчварты (3.5), пяць восьмых (5/8), дзьве цэлыя (2.0) и подобные. С дробными числительными паўтара (1.5), паўтары (1.5) существительные употребляются в родительном падеже единственного числа: паўтары вярсты, паўтара кiлаграма.
1296 — тысяча дзьвесьце дзевяноста шосты
1588 — тысяча пяцьсот восемдзесят восьмы
1918 — тысяча дзевяцьсот васямнаццаты
1990 — тысяча дзевяцьсот дзевяносты
В разговорной речи числительные широкоупотребительны при ответе на вопросы:
| Каторага чысла? (Которого числа?) |
адзiнаццатага (Р.) жнiўня (одиннадцатого августа) адзiнаццатае (Н.) жнiўня, сьпякота (одиннадцатое августа, жара) — здесь числительное стоит в именительном падеже, потому что употреблено в самостоятельном предложении |
| Каторая гадзіна? Колькi часу? (Который час? Сколько времени?) | роўна гадзiна (ровно час) дзьве гадзiны (два часа) пяць гадзiн (пять часов) |
| Калі? (Когда?) |
спаткаемся а сёмай гадзiне (встретимся в седьмом часу), ...cёньня (сегодня), ...заўтра (завтра), ...пасьлязаўтра (послезавтра), ...у нядзелю (в воскресенье) |
| Колькi? (Сколько?) |
для обозначения количества могут использоваться: удвая, утрая, двойчы, тройчы, удвух (для м.р.), удзьвюх (для ж.р.), удваiх, утраiх (для лиц разного пола, детей), утрох |
| Дзе? (Где?) |
для указания расстояния числительное употребляется с предлогом за: спынiлiся за чатырнаццаць кiлямэтраў ад горада (остановились в четырнадцати километрах от города) |
|  |